قابلیت ها و برتری های لینوکس نسبت به ویندوز

اگر قصد مهاجرت به لینوکس را داشته و به دنبال مقایسه ویندوز و لینوکس هستید تا مزایای این سیستم‌عامل منبع باز نسبت به ویندوز را بهتر درک کنید، در این مطلب با تیم شهر سخت‌ افزار همراه باشید تا برخی از ویژگی‌های برجسته Linux و دلایل محبوبیت آن را با هم مرور کنیم. در این مقاله نگاه کلی به تفاوت‌های سیستم‌عامل لینوکس و ویندوز داشته و از مزایای هر کدام از آنها برای شما گفته‌ایم.

فهرست مطالب این مقاله:

- لینوکس یا ویندوز کدامیک بهتر است؟
- ماهیت منبع باز بودن لینوکس
- تفاوت لینوکس با ویندوز در زمینه امنیت
- قابلیت نصب روی سیستم‌های قدیمی
- محیطی جذاب برای برنامه‌نویسان
- مقایسه ویندوز و لینوکس در زمینه سفارشی‌سازی
- تفاوت لینوکس با ویندوز در میزان تنوع
- استفاده از لینوکس رایگان است
- پشتیبانی بهتر از لینوکس
- مقایسه ویندوز و لینوکس در زمینه قابلیت اطمینان
- حریم خصوصی در لینوکس

مقدمه

ویندوز در برابر لینوکس؛ رقابتی قدیمی که سال‌هاست مورد بحث و بررسی است. ذکر این نکته ضروری است که «بهترین» سیستم‌عامل تنها یک پاسخ ندارد، به این دلیل که کاملاً به ویژگی‌های موردنظر کاربر بستگی دارد. اگر قصد تغییر سیستم‌عامل خود از لینوکس به ویندوز و یا برعکس را داشته باشید، امیدواریم که این مقاله بتواند دید ارزشمندی از مزایا و معایب این دو سیستم به شما ارائه کند.

لینوکس یا ویندوز کدامیک بهتر است؟

همه سیستم‌عامل‌های قابل دسترس کنونی مزایا و معایب خاص خود را دارند. با این حال، زمانی که به بررسی تفاوت لینوکس و ویندوز می‌پردازیم، برخی قابلیت‌ها و ویژگی‌های سیستم‌عامل منبع باز Linux مانند سطح امنیت، پایداری، قابلیت سفارشی‌سازی و غیره، آنچنان برجسته هستند که می‌توانند نظر هر کاربری را نسبت به آن تغییر دهند.

در این مطلب سعی شده ضمن مقایسه سیستم‌‌ عامل‌های ویندوز و لینوکس، برخی از جذاب‌ترین ویژگی‌های لینوکس را با هم مرور کنیم و به کاربران خوب شهر سخت‌افزار اجازه دهیم که با دید بازتری برای به مهاجرت به لینوکس اقدام کنند.

ماهیت منبع باز بودن لینوکس

یکی از برترین مزایای لینوکس نسبت به ویندوز، منبع‌باز بودن (Open Source) آن است. گرچه این موضوع برای برخی افراد چندان مهم نیست و نمی‌تواند دلیلی برای تعیین این موضوع باشد که لینوکس بهتر است یا ویندوز، اما سیستم‌عامل لینوکس برخلاف ویندوز یک ساختار کاملاً قابل دسترس توسط عموم بوده و هرکسی می‌تواند آن را تغییر داده و با دیگران به اشتراک بگذارد.

به عبارت ساده‌تر، هر کسی که دانش برنامه‌نویسی داشته باشد، می‌تواند این سیستم‌عامل را شخصی‌سازی کرده و کدهای آن را بر هر هدفی اصلاح، توزیع و افزایش دهد.

تفاوت لینوکس با ویندوز در زمینه امنیت

یکی دیگر از عوامل تعیین کننده این موضوع که لینوکس بهتره یا ویندوز، می‌تواند سطح امنیت این دو سیستم‌عامل باشد. سیستم‌عامل ویندوز در برابر انواع مختلف حملات یا روش‌های هک آسیب‌پذیر است. در مقابل، در لینوکس عامل هر فرایند (Process) از سایر فرایندها مجزا بوده و همین مسئله باعث شده تا این سیستم‌عامل نسبت به ویندوز مایکروسافت ایمن‌تر باشد.

به عبارت دیگر، در لینوکس یک فرایند نمی‌تواند به منابع سایر فرایندها دسترسی پیدا کند. بر این اساس ویروس‌ها و بدافزارها به سختی قادر به دسترسی به منابع سیستم باشند.

البته این سیستم‌عامل به مکانیزم‌های امنیتی مختلف از جمله Control Groups، کانتینرهای لینوکس (LXC)، مجازی سازی (Virtualization) اشاره کرد. بنابر این، هنگام مقایسه ویندوز و لینوکس در زمینه امنیت، لینوکس یک قدم از رقیب خود جلوتر خواهد بود.

قابلیت نصب روی سیستم‌های قدیمی

هم‌زمان با تکامل و پیشرفت سیستم‌عامل‌ها، نیازهای سخت‌افزاری آن‌ها نیز به شکل چشمگیر افزایش یافته است. به عنوان مثال، در صورتی که نسخه اصلی ویندوز ۱۱ را تهیه کرده باشید، امکان نصب این سیستم‌عامل بر روی کامپیوترهای قدیمی و ضعیف وجود نداشته و شما باید حداقل شرایط سخت‌افزاری اعلام شده توسط مایکروسافت را داشته باشید.

این مسئله یکی از اصلی‌ترین دلایل تفاوت لینوکس با ویندوز به شمار می‌آید، چرا که شما می‌توانید سیستم‌عامل لینوکس را حتی روی قدیمی‌ترین کامپیوترهای موجود در بازار نصب کرده و به راحتی از آن استفاده کنید.

البته این بدان معنا نیست که شما می‌توانید لینوکس را بر روی یک کامپیوتر قدیمی با ۲۵۶ مگابایت حافظه رم راه‌اندازی کنید، با این حال نسخه‌ها یا توزیع‌هایی از لینوکس مانند Puppy Linux وجود دارند که روی سیستم‌های ارزان‌قیمت و قدیمی بدون مشکل اجرا خواهند شد.

بنابراین، به عنوان یک سیستم‌عامل کارآمد، شما می‌توانید توزیع‌های مختلف لینوکس را در طیف وسیعی از سیستم‌های سطح پایین و قدیمی نصب کنید؛ در حالی که چنین چیزی در سیستم‌عامل ویندوز وجود نداشته و شما نیازمند حداقل سخت‌افزارهای اعلام شده توسط مایکروسافت هستید. به عنوان مثال، هنگام بررسی فضای مورد نیاز برای راه‌اندازی لینوکس یا ویندوز 11 متوجه خواهید شد که برای نصب جدیدترین سیستم‌عامل مایکروسافت به حداقل 64 گیگابایت فضای خالی و 4 گیگابایت رم نیاز دارید. این درحالیست که برای نصب سیستم‌عامل لینوکس نسخه Ubuntu 22.04، تنها به ۲ گیگابایت رم و 25 گیگابایت فضای خالی هارددیسک نیاز دارید.

بنابر این، عدم نیاز به سخت‌افزار قدرتمند در لینوکس می‌تواند یکی از عوامل انتخاب بین لینوکس یا ویندوز باشد.

محیطی جذاب برای برنامه‌نویسان

لینوکس تقریباً از تمام زبان‌های برنامه‌نویسی اصلی مانند پایتون، C و C++، جاوا، پرل، روبی و غیره، پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، این سیستم‌عامل طیف گسترده‌ای از اپلیکیشن‌های کاربردی مفید را برای اهداف برنامه‌نویسی ارائه می‌کند.

در صورتی که از توسعه‌دهنده بپرسید که لینوکس بهتره یا ویندوز قطعاً جواب وی سیستم‌عامل لینوکس خواهد بود، چرا که از نظر توسعه‌دهندگان ترمینال لینوکس (Linux Terminal) بسیار کاربردی‌تر از خط فرمان ویندوز (Window Command Line) به شمار می‌آید.

علاوه بر این، شما می‌توانید کتابخانه‌های زیادی را پیدا کنید که به صورت بومی برای لینوکس توسعه یافته‌اند. بسیاری از برنامه‌نویسان بر این باورند که سیستم مدیریت بسته‌ها (Package Manager) در سیستم‌عامل لینوکس به آن‌ها کمک می‌کند تا کارها را هرچه راحت‌تر به پایان برسانند.

توانایی Bash Scripting نیز یکی دیگر از قابلیت‌های جذاب لینوکس برای برنامه‌نویسان است که سیستم‌عامل ویندوز از آن بی‌بهره است.

مقایسه ویندوز و لینوکس در زمینه سفارشی‌سازی

قابلیت سفارشی‌سازی گسترده نیز یک فرق linux و Windows محسوب می‌شود. اگر دوست دارید ظاهر سیستم خود را تغییر داده و آن را شخصی‌سازی کنید، لینوکس برای شما عالی خواهد بود. به غیر از تم‌های آماده برای لینوکس، شما امکان انتخاب بین هزاران تم زیبا برای آیکون‌های خود دارید.

علاوه بر این، شما می‌توانید از کانکی (Conky) برای نمایش اطلاعات سیستم بر روی دسکتاپ استفاده کنید. Conky یک ابزار مانیتور و بررسی سیستم به شمار می‌آید که می‌تواند تمام اطلاعات مورد نیاز کاربر از جمله وضعیت سیستم، وضعیت آب و هوا، ساعت کشورهای مختلف، اخبار روز دنیا، میزان استفاده از سخت‌افزار و غیره را روی دسکتاپ نمایش دهد.

تفاوت لینوکس با ویندوز در میزان تنوع

در سیستم‌عامل ویندوز هیچ خبری از گزینه‌های قابل انتخاب توسط کاربر نیست؛ بله ممکن است شما بین طرح‌ها و بسته‌های مختلف ویندوز که از نظر شرایط مجوز، دوره فعال‌سازی، قیمت و ویژگی‌های دیگر با هم متفاوت هستند، گزینه مورد نیاز خود را انتخاب کنید، اما در نهایت چیزی که بر روی سیستم شما نصب می‌شود تفاوت چندانی با دیگر سیستم‌ها ندارد.

لینوکس سیستم عامل کاملی نیست، بلکه تنها یک هسته محسوب می‌شود. هسته لینوکس در توزیع‌های مختلف، با سایر نرم افزارهای رایگان ترکیب شده و بسته کاملاً جدیدی ایجاد می‌شود. اینجا است که لینوکس به سیستم عاملی کامل تبدیل می‌شود.

بنابراین، شما می‌توانید از طیف گسترده‌ای از توزیع‌های لینوکس گزینه مورد نظر خود را بر حسب نیاز انتخاب و نصب کنید. به عنوان مثال، شما می‌توانید یک توزیع مناسب برای کاربردهای هک، یک توزیع برای برنامه‌نویسان، یک توزیع برای رایانه‌های قدیمی، یک توزیع برای افراد تازه‌وارد به دنیای لینوکس و غیره را پیدا کنید.

در حال حاضر بالغ بر صدها توزیع مختلف از سیستم‌عامل لینوکس در دسترس قرار داشته و شما می‌توانید با یک جستجوی ساده در فضای اینترنت، بهترین گزینه را برای سیستم و رفع نیازهای خود پیدا کنید.

استفاده از لینوکس رایگان است

لینوکس یک سیستم‌عامل کاملاً رایگان بوده و استفاده از آن هیچ هزینه‌ای به همراه ندارد. این درحالیست که شما برای استفاده از ویندوز باید نسخه اورجینال یا لایسنس آن را خریداری کرده باشید.

گرچه این مورد در کشور ما به دلیل عدم رعایت قوانین کپی‌رایت و در دسترس بودن نسخه‌های کرک شده ویندوز چندان مهم نیست، اما در نظر داشته باشید که برای تهیه نسخه اورجینال ویندوز شما باید هزینه آن را پرداخت کنید.

در همین رابطه بخوانید:

- سیستم فایل چیست؟ کاربرد و انواع سیستم فایل های سیستم عامل ها
- چگونه رم و گرافیک لپ تاپ را بفهمیم؟ دیدن مشخصات قطعات لپ تاپ

پشتیبانی بهتر از لینوکس

سطح پشتیبانی و امکان رفع مشکل نیز یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده بین لینوکس یا ویندوز است. زمانی که در سیستم‌عامل لینوکس با یک مشکل جدید برخورد می‌کنید، نیازی به یک متخصص نخواهید داشت. در چنین شرایطی تنها نیاز دارید به فضای اینترنت مراجعه کرده و به دنبال یک موضوع مشابه همراه با راه‌حل آن باشید یا مشکل خود را در انجمن‌های لینوکس مطرح کرده و به افراد متخصص اجازه دهید که آن را حل کنند.

نکته جالب آن است که تنها چند دقیقه پس از ارسال یک موضوع در تالارهای گفتمان سیستم‌عامل لینوکس، با پست‌های کاملی از طرف سایران کاربران مواجه خواهید شد که بدون هیچ هزینه‌ای راه‌حل دقیق مشکل شما را همراه با توضیحات ارائه کرده‌اند.

در فضای اینترنت همیشه تعداد زیادی از کاربران فعال لینوکس وجود دارند که به دنبال رفع اشکال و پاسخ دادن به سایر کاربران هستند. به یاد داشته باشید که تعداد کاربران فعال در چنین انجمن‌هایی بسیار بیشتر از تعداد اعضای فعال فروم‌های مرتبط با ویندوز است.

البته شایان ذکر است که مدت زمان مورد نیاز جهت رفع مشکل شما به توزیع یا همان نسخه خاص لینوکس که انتخاب کرده‌اید بستگی دارد. با این حال، اغلب توزیع‌های شناخته شده لینوکس پایگاه کاربری قدرتمندی در فضای اینترنت در اختیار دارند.

مقایسه ویندوز و لینوکس در زمینه قابلیت اطمینان

کند شدن سیستم‌عامل و تغییر در تجربه کاربری در بلند مدت نیز یک فرق linux و Windows محسوب می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، سیستم‌عامل ویندوز پس از مدتی استفاده شروع به کند شدن کرده و در نهایت شما شاهد خرابی یا کاهش بسیار زیاد سرعت سیستم خواهید بود، مشکلی که تنها با حذف و نصب مجدد ویندوز برای مدتی برطرف خواهد شد.

در مقابل، اگر از لینوکس استفاده کنید، دیگر نباید برای داشتن یک تجربه روان و بدون مشکل نگران نصب مجدد سیستم‌عامل خود باشید. به عبارت ساده، ماهیت لینوکس به گونه‌ای است که نصب نرم‌افزارهای جدید و استفاده طولانی مدت تقریباً هیچ تأثیری بر سرعت و کارایی سیستم نخواهد داشت.

علاوه بر این، در سیستم‌عامل ویندوز شما پس از نصب یا حذف تقریباً هر نرم‌افزار جدیدی نیاز به راه‌اندازی مجدد سیستم یا ری‌استارت کردن آن دارید. این درحالیست که در لینوکس چنین چیزی وجود نداشته و پس از اعمال تغییرات روی سیستم‌عامل، نصب یا حذف نرم‌افزارها نیاز به راه‌اندازی مجدد سیستم نیست.

یکی دیگر از واقعیت‌هایی که نشان‌دهنده قابلیت اعتماد لینوکس است، وب سرورها هستند. شما می‌توانید مشاهده کنید که اکثر غول‌های اینترنتی مانند گوگل و متا، سیستم‌های خود را بر روی لینوکس راه‌اندازی کرده‌اند. بنابر این، اگه به دنبال راه‌اندازی سرور هستید و این سوال که لینوکس بهتره یا ویندوز در ذهن شما ایجاد شده، می‌توانید به نام‌های بزرگ دنیای فناوری و علاقه شدید آن‌ها به لینوکس نگاهی داشته باشید.

البته این موارد به معنی آن نیست که سیستم‌عامل لینوکس عاری از هرگونه اشکال بوده و شما هرگز با مشکلی مواجه نخواهید شد. اما اگر یک تصویر کلی از هر دو سیستم‌عامل ویندوز و لینوکس ایجاد کرده و از دور به آن‌ها نگاه کنید، بدون شک لینوکس از نظر طراحی قابل اعتماد‌تر خواهد بود.

در همین رابطه بخوانید:

- چطور سیستم عامل لینوکس اوبونتو را روی ویندوز 10 نصب کنیم؟
- آموزش تشخیص مادربرد کامپیوتر و لپ تاپ برای ویندوز و لینوکس

حریم خصوصی در لینوکس

اگر چه مایکروسافت پس از جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز خود از سیستم کاربران سعی می‌کند هویت کاربر را ناشناس کرده و به حریم خصوصی آن‌ها احترام بگذارد، اما به نظر می‌رسد که این روند کافی نیست.

در حال حاضر انتقاد‌های زیادی نسبت به نحوه جمع‌آوری داده‌ها، آنچه باید جمع‌آوری شود و چه چیزی نباید در دسترس مایکروسافت قرار گیرد، وجود دارد. علاوه بر این امکان تغییر در این روند توسط کاربر وجود ندارد. به عنوان مثال، اگر از کاربران ویندوز ۱۰ هستید، می‌توانید به تنظیمات حریم خصوصی سیستم‌عامل مراجعه کرده و گزینه‌های مربوط به جمع‌آوری اطلاعات را مشاهده کنید.

حتی با وجود غیرفعال کردن این گزینه‌ها نیز همچنان سیستم‌عامل ویندوز حجم قابل توجهی از اطلاعات کاربر را جمع‌آوری کرده و در اختیار مایکروسافت قرار می‌دهد. اگرچه مایکروسافت هرگز اطلاعات کاربران خود را به صورت علنی افشا نخواهد کرد، اما عدم کنترل روی اطلاعات و داده‌های شخصی در سیستم‌عامل ویندوز یک نقطه ضعف بزرگ برای آن محسوب می‌شود.

البته راه‌هایی برای غیرفعال‌سازی این قابلیت‌های ویندوز از طریق اپلیکیشن‌های مختلف وجود دارد، هرچند که گاهی وقت‌ها مشکلاتی همچون خرابی سیستم‌عامل را به همراه خواهند داشت. در مقابل، سیستم‌عامل لینوکس یک راه‌حل عالی برای علاقه‌مندان به حریم خصوصی خواهد بود، چرا که اغلب توزیع‌های لینوکس اطلاعات چندانی را جمع‌آوری نمی‌کنند. علاوه بر این، کاربر برای محافظت از حریم خصوصی خود در برابر سیستم‌عامل نیز به ابزارهای اضافی نیازی نخواهد داشت.

در همین رابطه بخوانید:

- بهترین توزیع های سیستم عامل لینوکس برای شروع تازه کارها
- راهنمای مهاجرت به لینوکس؛ چگونه از ویندوز به Linux برویم؟

جمع‌بندی

لینوکس و ویندوز سیستم عامل‌های شناخته شده‌ای در دنیای کامپیوتر به شمار آمده و هرکدام طرفداران سرسخت خود را دارند. با این حال، اگر شما هم مشکلات و دردسرهای ویندوز خسته شده و به دنبال تجربه یک سیستم‌عامل جدید هستید، بهتر است یکی از توزیع‌های شناخته شده لینوکس را امتحان کنید.

در این مطلب پس از مقایسه ویندوز و لینوکس در هر بخش، برخی از ویژگی‌های برجسته سیستم‌عامل لینوکس نسبت به ویندوز را شرح دادیم تا علاوه بر درک بهتر فرق linux و Windows، کاربر بتواند با خیال آسوده‌تری به دنیای لینوکس قدم بگذارد.

سوالات متداول در مورد لینوکس یا ویندوز

آیا لینوکس از ویندوز دشوارتر است؟

با توجه به اینکه سیستم‌عامل ویندوز در بین کاربران ایرانی شناخته شده‌تر است، شاید تجربه لینوکس در نگاه اول کمی نگران‌کننده و ترسناک باشد. اما در صورت انتخاب توزیع مناسب متوجه خواهید شد که به دلایل گفته شده در این مطلب و درک تفاوت لینوکس با ویندوز، متوجه خواهیم شد که این سیستم‌عامل کنترل بیشتری در اختیار شما قرار خواهد داد و عملاً ساده‌تر خواهد بود.

آیا ویندوز 11بهتر از لینوکس است؟

با توجه به باگ‌ها و دردسرهایی که ویندوز ۱۱ برای کاربران به همراه داشته (صرف نظر از مشخصات سخت‌افزاری مورد نیاز برای نصب این سیستم‌عامل جدید مایکروسافت)، شاید بتوان گفت که اکنون وقت مهاجرت به لینوکس رسده است.

آیا باید از ویندوز به لینوکس سوئیچ کنم؟

در این مطلب به مقایسه ویندوز و لینوکس پرداخته شده و برخی قابلیت‌های برجسته لینوکس را مرور کردیم. در صورتی که موارد گفته شده برای شما مهم هستند، می‌توانید برای تجربه سیستم‌عامل لینوکس اقدام کنید.

چرا مردم لینوکس را ترجیح می دهند؟

ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلف سیستم‌عامل لینوکس نسبت به ویندوز باعث شده تا برخی کاربران به ویژه هکرها، برنامه‌نویسان و کسانی که به حریم خصوصی خود اهمیت ویژه‌ای می‌دهند، هنگام مواجهه با لینوکس یا ویندوز همیشه گزینه اول را انتخاب کنند.

آیا لینوکس برای همه کاربران مناسب است؟

لینوکس به دلیل ماهیت منبع‌باز بودن خود می‌تواند قابلیت‌ها و امکان دسترسی بیشتری در اختیار کاربر قرار دهد. با این حال، سیستم‌عامل لینوکس محدودیت‌هایی در اجرای بازی‌ها و نرم‌افزارها را به همراه دارد. علاوه بر این، محیط لینوکس در کشور ما کم‌تر شناخته شده است و کاربر برای رفع مشکل نیازمند دانش نرم‌افزاری و مسلط بودن به انگلیسی خواهد بود. بنابراین، استفاده از این سیستم‌عامل ممکن است برای همه مناسب نباشد.

آیا لینوکس واقعاً از ویندوز بهتر است؟

لینوکس در واقع یک سیستم‌عامل کامل نیست و هسته محسوب می‌شود. از این رو برنامه‌نویسان می‌توانند نسخه مورد نظر خود را ایجاد کرده و با دیگران به اشتراک بگذارند. این مسئله باعث شده تا هر نسخه یا توزیع لینوکس برای کار خاصی به صورت تخصصی طراحی شده باشد. بر این اساس می‌توان گفت که لینوکس بهتر از ویندوز است.

آیا لینوکس رایگان است؟

بله، لینوکس یک سیستم‌عامل کاملاً رایگان بوده و استفاده از آن هیچ هزینه‌ای به همراه ندارد. این مسئله یک تفاوت لینوکس با ویندوز است.

آیا نرم‌افزارهای ویندوز روی لینوکس اجرا می‌شوند؟

خیر، از آنجا که به دو سیستم‌عامل کاملاً متفاوت سروکار داریم، امکان نصب نرم‌افزارهای ویندوزی روی لینوکس وجود ندارد. البته توسعه‌دهندگان نرم‌افزار به ویژه نرم‌افزار بزرگ و شناخته شده همواره یک نسخه جداگانه از اپلیکیشن خود را برای سیستم‌عامل‌های دیگر به غیر از ویندوز (مک و لینوکس) در دسترس قرار می‌دهند. علاوه بر این، در سیستم‌عامل لینوکس می‌توان از نرم‌افزارهای جایگزین و مشابه اپلیکیشن‌های ویندوزی نیز استفاده کرد.

آیا برای استفاده از لینوکس باید برنامه‌نویس باشم؟

خیر، برای استفاده از سیستم‌عامل لینوکس نیاز به دانش برنامه‌نویسی نیست و می‌توانید از توزیع‌های ویژه کاربران تازه‌کار برای آشنایی با محیط این سیستم‌عامل استفاده کنید. هر چند که دانش برنامه‌نویسی می‌تواند به تجربه بهتر و جذاب‌تر این سیستم‌عامل کمک کند.