احتکارکردن ، آنچه باید در مورد این اختلال سلامت روان بدانید

به گزارش بهداشت نیوز، احتکارکردن یک عارضهٔ روانی است که در آن فرد نمی‌تواند از جمع‌کردن یک سری از چیزها چشم‌پوشی کند، تا جایی که به طرز ناسالمی آنها را احتکار می‌کند. کسی که اختلال وسواس احتکار دارد، تعداد بسیار زیادی از چیزهایی را تلنبار می‌کند که نیازی به آنها ندارد.

چیزهایی که در اختلال احتکار جمع می‌شود، برای هر کسی فرق می‌کند. یک نفر شاید جعبه‌ها را احتکار کند، دیگری مجلات، یکی دیگر کیف‌ها و دیگری لباس‌های کهنه. فردی که اختلال وسواس احتکار دارد بر این باور است که این چیزها ممکن است روزی به کارش بیایند، یا از نگه‌داشتن آنها لذت می‌برد و نمی‌تواند آنها را دور بیندازد.

فردی که چنین مشکلی دارد به دلیل اینکه وسایل بسیار زیادی را روی‌هم تلنبار می‌کند (بی‌نظم و به‌هم‌ریخته)، فضای زندگی‌اش اغلب نامنظم و ریخت‌وپاش است. این به‌هم‌ریختگی می‌تواند به حدی برسد که از فضای موردنظر دیگر نتوان آن جوری که باید استفاده کرد. مثلاً میز آشپزخانه به‌هم‌ریخته است و جایی برای نشستن وجود ندارد، یا در راهرو آن‌قدر وسایل روی‌هم انباشته شده که به‌سختی می‌توان از آن عبور کرد.

میزان آشفته‌کنندهٔ به‌هم‌ریختگی‌ها می‌تواند بر روابط، بهداشت و یا کار فردی که این اختلال را دارد اثر بگذارد و در واقع موقعیتی ناخوشایند ایجاد کند که حتی شاید بهداشت خوبی هم ندارد و لانهٔ موش‌ها و سوسک‌ها می‌شود. افرادی که اختلال احتکار دارند ممکن است دوست نداشته باشند کسی به خانه یا اتاقشان بیاید و معمولاً تمایلی به رفت‌وآمد با دیگران ندارند. در برخی موارد این احتکار و انباشت می‌تواند خطراتی به دنبال داشته باشد، مثلاً خطر آتش‌سوزی، خطر افتادن یا دیگر خطراتی که ناشی از عدم توانایی در حرکت‌کردن در فضای موردنظر است.

چه کسانی در معرض اختلال وسواس احتکار قرار دارند؟
تقریباً ۲ تا ۶ درصد از افراد درگیر اختلال احتکار می‌باشند و احتمال آن در زنان و مردان تقریباً یکسان است.
احتکارکردن بیشتر در میان کسانی رواج دارد که یکی از اعضای خانواده‌شان نیز همین مشکل را داشته است و در افرادی که به‌تنهایی زندگی می‌کنند بیشتر دیده می‌شود.

مطالعات دریافته‌اند اولین علائم وسواس احتکار معمولاً طی سال‌های نوجوانی دیده می‌شود و این علائم به‌مرور شدت می‌گیرند. احتکارکردن در کودکان دیده نمی‌شود؛ زیرا والدین نقش فعال‌تری در کنترل محیط دارند.

احتکارکردن در افراد سنین بالاتر سه برابر بیشتر از سایر گروه‌های سنی رخ می‌دهد و این نگران‌کننده است؛ زیرا احتکار و انباشته کردن وسایل می‌تواند خطر افتادن سالمندان را افزایش دهد و ممکن است در این شلوغی‌ها آنها عینک یا داروهای خود را نتوانند پیدا کنند.

بیشتر از ۶۰ درصد افرادی که تشخیص‌داده‌شده اختلال وسواس احتکار دارند، دچار اختلال روانی دیگری نیز هستند، مثلاً اختلال افسردگی، اختلال اضطراب و فوبیای اجتماعی. در برخی از موارد عوارضی مانند زوال عقل یا سکته مغزی ممکن است دلیل رفتارهای احتکاری باشد.

علائم اختلال وسواس احتکار
در سال ۲۰۱۳، انجمن روانپزشکی آمریکا، احتکارکردن را اختلالی در گروه اختلالات طیف وسواس اجباری قرار داد. طبق این گزارش، اختلال احتکار یعنی اینکه فرد نمی‌تواند از متعلقات بی‌مصرف خود صرف‌نظر کند. این ویژگی ناشی از یک تمایل قوی برای نگه‌داشتن چیزها و ناراحتی و بی‌قراری از نبودن آنهاست.
در نتیجه این وسایل تلنبار می‌شوند و فضا را شلوغ کرده و در محیط زندگی تداخل ایجاد می‌کنند. اگر این محیط‌ها تمیز نگه داشته شوند معمولاً به این دلیل است که دیگر اعضای خانواده، دوستان و نظافتچی‌ها دست به اقدام می‌زنند. این شلوغی‌ها باعث چالش‌های زیادی در زندگی روزمره شده و بر روابط شخصی و کاری فرد تأثیر می‌گذارند.
حوادث استرس برانگیز زندگی می‌تواند علائم اختلال احتکار را تشدید کنند.

چرا افرادی که اختلال احتکار دارند وسواس اجبارگونه‌ای برای احتکار دارند؟
هر چند بیش از دو دهه است که در مورد احتکارکردن مطالعه می‌شود؛ اما هنوز چیزهای زیادی وجود دارد که در مورد این اختلال نمی‌دانیم، از جمله اینکه چرا افرادی که اختلال احتکار دارند احساس می‌کنند مجبورند این کار را انجام دهند. هر چند تحقیقات، ارتباطی میان احتکارکردن و مشکل در مهارت‌های پردازش اطلاعات مانند برنامه‌ریزی و حافظه و حل مسئله و یادگیری و دقت و تمرکز نشان داده، اما این ویژگی‌ها نمی‌توانند نیاز به احتکارکردن را به‌اندازه کافی توجیه کنند.

خیلی از افرادی که احتکار می‌کنند این رفتار را یک مشکل و مسئله نمی‌بینند. این افراد نمی‌دانند این خصوصیت آنها چگونه بر زندگی خودشان و اطرافیانشان اثر می‌گذارد. یک سری مطالعات نشان داده‌اند اعضای خانواده کسانی که اختلال احتکار دارند معمولاً شدت این اختلال را به میزان چشمگیری بالاتر از آن چیزی می‌دانند که خود فرد علائمش را ارزیابی می‌کند.

درمان اختلال احتکار
درمان اختلال وسواس احتکار کار سختی است؛ اما با حمایت مناسب، این افراد می‌توانند پیشرفت خوبی در تغییر عادات خود داشته باشند.

درمان رفتاری شناختی (CBT)
موفق‌ترین شیوه درمان برای اختلال وسواس احتکار، درمان رفتاری شناختی می‌باشد. این درمان نوع گفتگوتراپی است که در آن فرد با کمک یک تراپیست طی دوره‌ای مشخص، هیجانات و احساسات و افکار و رفتارهای خود را که دردسرساز شده‌اند می‌شناسد.
کسی که اختلال احتکار دارد با کمک درمان رفتاری شناختی به درک بهتری از این می‌رسد که چرا فکر می‌کند لازم است وسایل را احتکار کند و هم‌زمان مهارت تصمیم‌گیری و سازماندهی را فرامی‌گیرد.
تکنیک‌های ریلکسیشن نیز می‌توانند در این درمان استفاده شوند.

دارودرمانی
هیچ داروی مورد تأیید سازمان غذا و دارو برای درمان اختلال احتکار وجود ندارد؛ اما دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین اغلب برای کسانی که اختلال احتکار دارند و دچار افسردگی یا اضطراب نیز هستند تجویز می‌شوند.

غلبه بر اختلال احتکار
غلبه بر اختلال احتکار می‌تواند سخت باشد اما می‌توانید از تراپیست حرفه‌ای در حوزه درمان رفتاری شناختی کمک بگیرید. او می‌تواند به شما کمک کند بفهمید چرا برایتان سخت است که وسایل بی‌مصرف را دور بریزید و راهبُردهای پیشگیری از احتکار را به شما یاد می‌دهد.