آغاز به‌کار اولین SME در ایران

در دنیا، بازار نوآفرین معروف به بازار SME است. این کلمه مخفف عبارت Small and Medium-sized Enterprises است که به بنگاه‌های کوچک‌مقیاس یا با اندازه متوسط اشاره دارد که کوچک، متوسط یا بزرگ‌بودن شرکت به وسیله تعداد کارمندان، میزان دارایی‌ها و مبلغ فروش سالانه مشخص می‌شود. به‌عنوان مثال از نظر بانک جهانی، شرکتی که بین ۱۰ تا ۵۰نفر کارمند داشته‌باشد و میزان دارایی‌ها آن بین ۱۰۰‌هزار تا ۳‌میلیون دلار باشد و فروش سالانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش میان ۱۰۰‌هزار تا ۳‌میلیون دلار به‌ثبت برسد، یک شرکت با مقیاس‌کوچک است، اما این مقیاس با توجه به هر منطقه جغرافیایی متفاوت خواهد بود و این مقیاس در اروپا، آمریکا و کشورمان، ایران یکسان نیست. در ایران نیز این بازار با دستور‌العمل خود آغاز به‌کار کرد و امید است که این بازار بتواند با الگوبرداری از بازارهای همتای خود، کارآمد عمل کند. دستورالعمل بازار نوآفرین برای شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌۱۴۰۲ به تصویب رسیده و زمزمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آغاز به‌کار رسمی این بازار از زبان مدیران سازمان بورس واوراق‌بهادار و فرابورس بارها به گوش رسیده بود. به‌عنوان مثال رئیس سابق سازمان بورس و اوراق‌بهادار، مجید عشقی در انتهای سال‌۱۴۰۲ از فراهم‌کردن توسعه این بازار در ادامه سال‌۱۴۰۳ خبر داده بود. به گفته وی این بازار برای حضور شرکت‌های دانش‌بنیان، نوآور و خلاق طراحی شده‌است. این بازار، ورود شرکت‌هایی را که پتانسیل رشد(scale up) زیادی دارند و می‌توانند سودهای قابل‌توجهی برای خود و اقتصاد کشور ایجاد کنند را به بازار سرمایه تسهیل می‌کند و روند رشد و توسعه آنها را سرعت می‌بخشد. بر همین اساس شرکت‌های کوچک که ویژگی‌های مذکور را دارند باعث ایجاد اشتغال، هدایت بخش غیررسمی به بخش مولد اقتصاد، تجمیع سرمایه‌ها و پس‌انداز‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خرد و توزیع درآمد می‌شوند و به افزایش انعطاف‌پذیری و تنوع‌بخشیدن تولیدات کشور کمک می‌کنند.

بر اساس مطالعات‌جهانی، بزرگترین مشکل شرکت‌های خرد، کوچک یا متوسط مشکل تامین مالی است و بر همین اساس راهکاری که پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روی متولیان و نهادهای تنظیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گر و بالادستی قرار دارد، ایجاد یک بازار برای عرضه‌شدن شرکت‌هایی است که از نظر تعداد کارمندان، میزان دارایی و میزان فروش در مقیاس شرکت‌های بزرگ نیستند و بازارهای نوآفرین به تامین مالی این شرکت‌ها و تجمیع سرمایه‌های انسانی و مادی کمک می‌کند.

در همین راستا، بازار نوآفرین فرابورس ایران روز شنبه مورخ ۸ دی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماه در اولین روز معاملاتی هفته با عرضه اولین شرکت در تابلوی دانش‌بنیان فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرد. این بازار تمامی مزایای بازارهای اولیه و ثانویه شامل معافیت مالیاتی، توثیق سهام، سهولت در تامین مالی از طریق ابزارهای نوین مالی و قابلیت معامله را دارد. به گفته مدیرعامل فرابورس، ۱۵شرکت در این بازار پذیرش شده‌اند. به‌نظر می‌رسد که بازار نوآفرین مسیر تامین مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان، نوآور و نوپا را می‌تواند هموار کند و به تجمیع سرمایه‌های مادی و انسانی برای این بنگاه‌ها کمک خواهد کرد.

سرعت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بخشی به تجاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی دانش‌بنیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

حجت‌الله صیدی؛ رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار در مراسم آیین آغاز به‌کار رسمی معاملات بازار نوآفرین، تجاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان را بااهمیت دانست و گفت: بازار نوآفرین فرآیند تجاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی شرکت‌ها را کارآمد می‌کند. اکنون مهم‌ترین مساله در این بازار، مساله ارزش‌گذاری است و این بازار باعث می‌شود معاملات منصفانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای شکل بگیرد. وی به تبدیل‌شدن بازار نوآفرین به یک بازار بزرگ کشور اظهار امیدواری کرد تا این بازار برای متوقف‌نشدن ایده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و تجاری‌شدن آنها یک الگو باشد.

بازار نوآفرین؛ ابزار مکمل و کارآمد

به گفته محمدعلی شیرازی، مدیرعامل شرکت فرابورس ایران در آیین آغاز به‌کار رسمی معاملات بازار نوآفرین فرابورس، این بازار می‌تواند یک نقش مکمل در کنار سایر ابزارها و بازارها عمل کند. مدیرعامل فرابورس در این مراسم ضمن اشاره به تدوین دستورالعمل این بازار در سال‌گذشته، افزود: ۱۵‌شرکت در این بازار پذیرش شده‌اند و شنبه اولین روز معاملاتی این بازار است. وی افزود: تعداد شاغلان شرکت‌هایی که در فرابورس پذیرفته‌شده‌اند، با افزایش ۲۵‌هزار نفری از ۷۵‌هزار به ۱۰۰‌هزار نفر رسیده‌است. همچنین صندوق‌های VC (صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر) و صندوق‌های PE(صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی) در سال‌گذشته برای شرکت‌های دانش‌بنیان ۱۳۰۰‌میلیارد‌تومان سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ جذب کرده‌اند و ۷۰ موافقت‌اصولی و ۳۶ مجوز فعالیت در حوزه تامین مالی جمعی صادر شده‌است.

تابلوی رشد و تابلوی نوآفرین

در بازار نوآفرین یک تابلو به‌نام رشد و یک تابلو به‌نام نوآفرین وجود دارد. به گفته مدیرعامل فرابورس، حداقل سرمایه شرکت‌ها برای بازار نوآفرین ۱۰‌میلیارد‌تومان و حداکثر ۵۰‌میلیارد‌تومان و باید دارای طرح توجیهی سوددهی است. حداقل سهام شناوری ۱۰‌درصد است. شیرازی حمایت از شرکت‌های در حال رشد، ایجاد فضای رشد، شفافیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی و معرفی به بازار کسب‌وکار و ایجاد فضای حاکمیت شرکتی را از اهداف راه‌اندازی این بازار خواند.

شاخص توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یافتگی؛ تامین مالی از بازارهای مختلف

حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاددانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، در آیین آغاز به‌کار رسمی معاملات بازار نوآفرین فرابورس، تامین مالی از بازارهای مختلف را یکی از شاخص‌های توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یافتگی دانست و گفت: توسعه و دستیابی شرکت‌های دانش‌بنیان به اهداف و طرح‌های خود، منوط به تسهیل در امر تامین مالی است که با توجه به راه‌اندازی تابلوهای رشد و دانش‌بنیان آماده است که زمینه رشد در این زمینه تسریع شود. در وضعیت فعلی که بازار نوآفرین فعالیت خود را آغاز می‌کند، ۱۵شرکت در بازار نوآفرین پذیرش شده‌اند که ۹شرکت دانش‌بنیان هستند.