تاثیر ناترازی‏‏‌های انرژی بر اقتصاد ایران

نبود ‌سرمایه‌گذاری به‌موقع و به اندازه، دلیل اصلی کمبود عرضه‌‌‌ها و فرسودگی زیرساخت‌‌‌ها به حساب می‌آید و توجیه اقتصادی نداشتن سرمایه‌گذاری در پروژه‌‌‌های زیرساختی و تولیدی انرژی به دلایل دستوری بودن اقتصاد و بسته بودن مرزها به واسطه تحریم‌‌‌ها، اصلی‌‌‌ترین دلایل عدم‌سرمایه‌گذاری به شمار می‌‌‌آیند.

بنابراین مادامی ‌‌‌که ریشه‌‌‌های این ناترازی به‌‌‌طور کامل و بنیادی برطرف نشود، همچنان شاهد افزایش ناترازی‌‌‌ها در آینده خواهیم بود و همین عامل باعث بروز بسیاری از ناهنجاری‌‌‌های اقتصادی و اجتماعی خواهد شد. در حال حاضر، میزان ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به ۲۸۰میلیون مترمکعب در روز رسیده است. در بخش برق هم کشور با ۲۰‌درصد کمبود ظرفیت تولید مواجه است که به قطعی‌‌‌های گسترده منجر می‌شود. برای رفع این ناترازی‌‌‌ها، تخمین‌‌‌ها حاکی از نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین است. برای بهبود زیرساخت‌‌‌های برق و سوخت‌‌‌رسانی به نیروگاه‌‌‌ها، حدود ۱۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. در برنامه هفتم توسعه، بودجه لازم برای تولید بیشتر گاز و برق نیز به بیش از ۱۵میلیارد دلار سالانه برآورد شده است. در صورت رفع این مشکلات، صنایعی که بیشترین منافع را کسب خواهند کرد عبارتند از:

پتروشیمی‌‌‌ها: به دلیل وابستگی به گاز طبیعی به‌عنوان ماده اولیه؛

صنایع فولاد و سیمان: با تامین پایدار برق و سوخت، ظرفیت تولید خود را افزایش خواهند داد؛

صنعت حمل‌‌‌ونقل: با کاهش کمبود بنزین و گازوئیل، امکان بهره‌‌‌وری بیشتر فراهم می‌شود؛

صنایع تجدیدپذیر: رفع محدودیت‌های موجود می‌‌‌تواند توسعه انرژی‌‌‌های خورشیدی و بادی را تسهیل کند.

صنایع دانش‌‌‌بنیان: به‌منظور بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی و توسعه فناوری‌‌‌های جدید.

با تاکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری هدفمند و برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌شده برای رفع ناترازی‌‌‌های انرژی از طریق سرمایه‌گذاری دولتی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی (FPI و FDI)، مشارکت بخش خصوصی داخلی (PPP)‌ و استفاده از ابزارهای مالی جدید (اوراق بدهی

و صندوق‌های سرمایه‌گذاری)، راهکارهای فوری و قطعی زیر پیشنهاد می‌شود:

اصلاح یارانه‌‌‌های انرژی: تغییر به سمت قیمت‌گذاری واقعی‌‌‌تر برای کاهش مصرف غیرضروری؛

سرمایه‌گذاری در انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر: خورشیدی، بادی و زمین‌‌‌گرمایی؛

حمایت از R D در حوزه انرژی: توسعه فناوری‌‌‌های بومی؛

بهبود بهره‌‌‌وری انرژی: از طریق آموزش، فناوری و استانداردسازی.

امید است با برنامه‌ریزی و استفاده از عقلانیت سیاسی- اقتصادی روند رو به بهبود شرایط اقتصاد و انرژی را شاهد باشیم.