صنعت خودرو یکی از ارکان اقتصادی ایران است که در سالهای اخیر با مشکلات متعددی دستوپنجه نرم کرده است. از یکسو، بحران اقتصادی و کاهش توان خرید مردم موجب کاهش تقاضا در بازار خودرو شده و از سوی دیگر، فشارهای تحریمی و محدودیتهای وارداتی نیز صنعت خودرو را تحت تاثیر قرار داده است. با اینحال، برخی از کارشناسان و تحلیلگران صنعت خودرو بر این باورند که در صورت اتخاذ سیاستهای هوشمندانه و ایجاد زیرساختهای مناسب، این صنعت میتواند به تحولی اساسی دست یابد.
سعید مدنی، مدیرعامل اسبق سایپا در گفتوگو با «دنیای خودرو» گفت: «صنعت خودرو ایران در سالهای اخیر، با چالشهای اقتصادی و سیاسی فراوانی مواجه بوده است؛ چالشهایی که از نوسانات قیمت و کاهش قدرت خرید گرفته تا محدودیتهای بینالمللی و تحریمها را در بر میگیرد. این مشکلات باعث شده است صنعت خودرو کشور در برابر تغییرات جهانی و تحولات سریع فناوری، بهویژه در زمینه تولید خودروهای اقتصادی و کممصرف، با فشار جدی روبهرو شود. با اینحال، این وضعیت دشوار میتواند فرصتی برای تحول و نوآوری باشد، فرصتی که خودروسازان ایرانی باید از آن بهرهبرداری کنند.»
وی افزود: «سیاستگزاری صحیح، بهکارگیری فناوریهای نوین و بهروز رسانی فرآیندهای تولید، میتواند ایران را به یکی از بازیگران مهم صنعت خودرو در سطح جهانی تبدیل کند.»
خبرهایی درخصوص حذف ارز تخصیصی به واردات خودرو مطرح شده است. با توجه به اینکه انتظار میرفت با افزایش تیراژ خودروهای وارداتی، بازار خودرو شرایط دستکم «شبهرقابتی» پیدا کند، شما فکر میکنید این تغییرات چه تاثیری بر بازار خواهد گذاشت؟ به نظر شما صنعت خودرو داخلی میتواند این کمبود را جبران کند؟
حذف ارز تخصیصی به واردات خودرو بدونشک تاثیرات زیادی بر بازار خواهد گذاشت. اولین اثر ملموس این تغییر، افزایش قیمت خودروهای وارداتی است. واردکنندگان خودرو که اکنون باید ارز را به نرخ آزاد خریداری کنند، مجبور خواهند بود هزینههای اضافه را به قیمت خودرو اضافه کنند. این امر میتواند موجب کاهش تقاضا برای خودروهای وارداتی شود و در نتیجه بازار با کمبود این محصولات مواجه خواهد شد. بدین ترتیب، خودروسازان و مونتاژکاران داخلی فارغ از هرگونه فشار رقابتی یا چالشی برای حفظ سهم بازار خود، میتوانند بخشی از این کمبود را بهویژه در بخش خودروهای خارجی اقتصادی جبران کنند. با اینحال، خودروسازان داخلی باید کیفیت خودروهای تولیدی خود را بهشدت ارتقا دهند تا بتوانند رقابت با خودروهای وارداتی را مدیریت کنند.
همچنین توجه به تنوع محصولات و واردات تکنولوژیهای جدید برای تولید خودروهای بهروز میتواند در جذب مشتریان موثر باشد. اما باید توجه داشت که خودروسازان داخلی هنوز از نظر فناوری و کیفیت با برندهای معتبر جهانی فاصله دارند، بنابراین این چالش بهراحتی قابل حل نیست. درنهایت، حذف ارز تخصیصی ممکن است منتهی به تغییراتی در سیاستهای اقتصادی دولت شود که باید بهطور هوشمندانه و با رعایت اصول رقابتی و حمایت از تولید داخل اجرا شود. اما با مدیریت صحیح این تحولات و برنامهریزی بلندمدت، صنعت خودرو داخلی میتواند بخشی از بازار را در اختیار بگیرد و بهعنوان یک بازیگر رقابتی در منطقه و جهان شناخته شود.
باتوجه به شرایط کنونی بازار و تولید خودروهای داخلی، چه چالشهایی در زمینه بهبود کیفیت و تکنولوژی خودروهای تولیدی مشاهده میکنید؟ آیا خودروسازان داخلی میتوانند به استانداردهای جهانی نزدیک شوند؟
درحالحاضر، یکی از چالشهای بزرگ صنعت خودرو داخلی، بهبود کیفیت محصولات و رسیدن به استانداردهای جهانی است. بسیاری از خودروسازان داخلی با مشکلاتی مانند استفاده از فناوریهای قدیمی، محدودیتهای منابع مالی برای تحقیقوتوسعه و همچنین کمبود قطعات با کیفیت مواجه هستند. این مشکلات باعث شده است که خودروهای تولیدی داخلی نتوانند بهراحتی با خودروهای خارجی رقابت کنند.
علاوهبر این، تاسیس و توسعه زیرساختهای لازم برای تولید خودروهایی با استانداردهای جهانی، مانند سیستمهای ایمنی پیشرفته، فناوریهای ارتباطی و موتورهای کممصرف، نیازمند سرمایهگذاری قابلتوجهی است. درعینحال، برخی خودروسازان داخلی به دنبال تغییرات در فرآیندهای تولید و بهکارگیری فناوریهای جدید هستند تا کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند. بهعنوانمثال، برنامههایی برای بهکارگیری سیستمهای پیشرفته در تولید خودروهای داخلی، مانند سیستمهای کنترل کیفیت دیجیتال و همچنین ارتقای ایمنی خودروها در حال اجرا هستند. اما این اقدامات بهتنهایی نمیتواند مشکل کیفیت را بهطور کامل حل کند، بلکه نیاز به یک استراتژی جامع برای تحقیقوتوسعه و همچنین همکاریهای بینالمللی برای ارتقای فناوریها و دانش فنی دارد.
در واقع، خودروسازان داخلی باید در مسیر ارتقای کیفیت و بهروزرسانی تکنولوژی حرکت کنند، اما این فرآیند به زمان و منابع مالی زیادی نیاز دارد. همچنین، برای تحقق این هدف، حمایتهای دولتی و تغییر در سیاستهای تولید و واردات خودرو میتواند موثر واقع شود. اگر این چالشها بهدرستی مدیریت شوند، صنعت خودرو ایران قادر خواهد بود که به استانداردهای جهانی نزدیکتر شود و محصولات رقابتیتری به بازار عرضه کند.
وضعیت فعلی صنعت خودرو در ایران را چگونه ارزیابی میکنید؟ به نظر شما با توجه به تحریمها و بحرانهای اقتصادی، آیا صنعت خودرو توانسته است خود را با شرایط تطبیق دهد؟
صنعت خودرو در ایران در سالهای اخیر با چالشهای متعددی مواجه بوده است. تحریمها و بحرانهای اقتصادی بهشدت بر تولید، واردات و فروش خودرو تاثیر گذاشتهاند. بسیاری از خودروسازان داخلی با مشکلات تامین قطعات و مواد اولیه روبهرو هستند که این مساله باعث کاهش کیفیت و توقف برخی از خطوط تولید شده است.
در کنار این مشکلات، عدم دسترسی به فناوریهای روز دنیا باعث شده است که صنعت خودرو ایران نتواند بهسرعت با تغییرات جهانی هماهنگ شود و همچنان در سطحی پایینتر از استانداردهای جهانی باقی بماند. با اینحال، برخی از خودروسازان داخلی توانستهاند با تمرکز بر ارتقای کیفیت و تولید مدلهای جدید، بخشی از نیاز بازار را تامین کنند. بهویژه در بخش خودروهای اقتصادی، بازار به تولیدات داخلی وابسته است و این امر میتواند یک فرصت برای خودروسازان داخلی به حساب بیاید.
همچنین با توجه به شرایط اقتصادی، تقاضای زیادی برای خودروهای داخلی وجود دارد که میتواند به بهبود شرایط این صنعت کمک کند، اما این بستگی به آن دارد که خودروسازان چقدر قادر به ارتقای کیفیت و کاهش هزینههای تولید باشند. درمجموع، صنعت خودرو ایران باید خود را بهسرعت با تحولات جهانی تطبیق دهد و به دنبال نوآوریهایی مانند خودروهای برقی، بهبود سیستمهای مدیریت تولید و واردات قطعات مورد نیاز باشد. اگر این تحولات بهدرستی مدیریت شوند، صنعت خودرو ایران میتواند از بحرانها عبور کند و به یک سطح پایدار برسد. اما حمایتهای دولتی و همکاریهای بینالمللی در این مسیر ضروری هستند.
چطور میتوان بحرانهای اقتصادی و تحریمها تخصصی صنعت خودرو را مدیریت کرده و از ظرفیتهای موجود به بهترین نحو استفاده کرد؟
بحرانهای اقتصادی و تحریمها معمولا فرصتها و تهدیدهای خاص خود را دارند. در صنعت خودرو، برای مدیریت این بحرانها، اولین اقدام، کاهش وابستگی به واردات و تقویت تولید داخلی است. خودروسازان باید توانمندیهای خود را در زمینه تحقیقوتوسعه (R D) افزایش دهند تا بتوانند فناوریهای جدید را بومیسازی کرده و با بهرهگیری از منابع داخلی، تولیدات خود را با کیفیت بالاتر و قیمت مناسبتری عرضه کنند.
در این راستا، همکاری با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی میتواند به تقویت توان داخلی کمک کند. دومین اقدام، توسعه شبکه تامین قطعات داخلی است. بهجای وابستگی به قطعات وارداتی که تحت تاثیر تحریمها و نوسانات ارزی قرار دارند، باید به دنبال ایجاد یک زنجیره تامین داخلی و منطقهای باشیم که تولید قطعات با کیفیت بالا را تسهیل کند. این امر میتواند از قطع وابستگی به واردات و نوسانات بازار ارز جلوگیری کند و تاثیرات بحرانهای اقتصادی را کاهش دهد. به علاوه، حمایتهای دولتی و تسهیلات مالی برای خودروسازان داخلی بهویژه در زمینه بهبود زیرساختهای تولید و کاهش هزینههای ثابت میتواند نقش مهمی در مدیریت بحرانها ایفا کند. در نهایت، صنعت خودرو باید به سمت رقابتپذیری جهانی پیش برود.
توسعه خودروهای برقی، خودران و استفاده از فناوریهای نوین میتواند بهعنوان یک استراتژی بلندمدت به این صنعت کمک کند تا علاوهبر گذر از بحرانهای اقتصادی و تحریمها، به بازارهای جهانی وارد شود. این کار نیازمند سرمایهگذاریهای سنگین، تقویت زیرساختها و بهروزرسانی فرآیندهای تولید است، اما در صورت انجام این اقدامات، میتوان از ظرفیتهای موجود برای بازسازی و رشد صنعت خودرو استفاده کرد.