اما به نظر می رسد فضای داخلی، مخصوصا رسانه ای، پذیرای اینچنین تاکیداتی نیست و بسیاری باور دارند که سفر امیر قطر احتمالا دو جنبه داشته یکی تلاش برای میانجی گری با آمریکا و دیگری میانجی گری با دولت جدید سوریه.

شاید اگر ده سال پیش کسی می آمد و می گرفت روزی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس علی الخصوص قطر قرار است تلاش کنند که تشنج میان ایران و ایالات متحده کاهش یابد و یا درگیری ای میان این دو رخ ندهد، همه آن فرد را مجنون و نادان می دانستند.

حتی طبق اسناد ویکی لیکس پادشاه سابق عربستان در نامه ای از آمریکا خواسته بود به ایران حمله کند و متعهد شده بود که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بودجه عملیات را تقبل کنند.

قطر هم در خصومت با ایران و جبهه مقاومت نقش کلیدی بازی می کرد و طبق اظهار نظر حمد بن جاسم آل ثانی وزیر امور خارجه سابق قطر این کشور در کنار دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس حدود هفت هشت سال پیش حدود 200 ملیارد دلار برای سرنگونی بشار الاسد هزینه کرده بودند.

گو اینکه اختلافات میان ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و مخصوصا عربستان سعودی سابقه ای تاریخی دارد اما تنش ها میان ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس طی دهه اخیر به حدی غیر قابل وصفی به اوج رسید و اسرائیل و ایالات متحده و برخی کشورهای غربی به این اختلافات دامن می زدند تا از آب گل آلود ماهی بگیرند.

می توان گفت شکست این جریان از زمانی شروع شد که هشت سال پیش و با به قدرت رسیدن ترامپ در دول اول ریاست جمهوری اش برخی کشورهای عربی وی را مجاب کردند تا چراغ سبزی برای مقابله با قطر به آنها بدهد.

در آن زمان و بلافاصله پس از سفر ترامپ به ریاض، عربستان سعودی و امارات عربی متحده و بحرین و مصر تصمیم گرفتند با قطر قطع رابطه کنند و قطر را محاصره کنند.

این اقدام آنها برای اولین بار نبود که اجرا می شد و سابقه ای دیرینه داشت.

در حالی که روابط ایران و قطر رسما قطع شده بود و قطر به بهانه حمایت از عربستان سعودی بعد از حمله به سفارت این کشور در تهران روابط خود با ایران را قطع کرده بود اما ایرانی ها مردانگی کردند و اعلام کردند که فضای هوایی و آبی خود را برای قطر باز می کنند و علیرغم اینکه ایرانی ها خود در تحریم بودند اما هر آنچه داشتند را با قطری ها تقسیم کردند وعملا می توان گفت این ایران بود که قطر را از این مخمصه نجات داد.

البته برای اینکه ایران مجبور نشود با کشورهای عربی مستقیم رو در رو شود، آقای ظریف در یکی از جلساتی که بنده در کنار او در آن حضور داشتم گفت شخصا با وزیر خارجه ترکیه تماس گرفت و به ترکیه اعلام کرد که حریم هوایی ایران برای ارسال هرگونه کمک ترکیه به قطر، حتی کمک های نظامی باز است و ترکیه هم چیزی حدود 5000 سرباز به قطر فرستاد و یک پل هوایی برای کمک های کالایی برای قطر راه انداختند.

این سیاست ایران در آن زمان منجر به آن شد که قطری ها به شدت نمک گیر ایران شوند و خود را مدیون ایران بدانند و در موارد زیادی تلاش کنند دین خود به ایران را ادا کنند.

اینجا بد نیست به این نکته اشاره کنم که ایران کمک خود به قطر را به هیچ وجه مشروط به هیچ شرطی نکرده بود در حالی که ترکیه تلاش کرد نهایت بهره برداری اقتصادی را از این شرایط انجام دهد و این مورد هم بسیار برای قطری ها ارزشمند بود.

می توان گفت اگر برخی امروزه می گویند که ممکن است امیر قطر برای میانجی گری میان ایران و آمریکا به تهران سفر کرده باشد بیراهه نمی گویند چون بسیار برای قطر مهم است که موازنه قدرت در منطقه باقی بماند وگرنه ممکن است در این میان خود قطر آسیب ببیند.

همچنین بسیاری باور دارند که قطری ها از باج گیری های ترکیه از آنها خسته شده اند و خواهان آن هستند که در سوریه یک موازنه ای برقرار گردد.

فراموش نکنید که اگر کمک های مالی سخاوتمندانه قطر نبود امکان نداشت که مخالفان بتوانند حکومت بشار الاسد را سرنگون کنند اما امروزه به نظر می رسد که ترکیه تلاش دارد همه چیز را به نام خود تمام کند و به هیچ کس دیگری امتیاز ندهد.

از سوی دیگر چند سالی است که عربستان سعودی هم رویکرد جدیدی در روابط منطقه ای خود پیدا کرده، این رویکرد پس از رسیدن بایدن به قدرت و رفتار آمریکا با آنها اتفاق افتاد و سعودی ها متوجه شدند که به جای مقابله با ایران می توانند با ایران کج دار و مریز تعامل کنند ومذاکرات فیما بین دو کشور به سرعت پیش رفت تا روابط دوباره برقرار گردد.

امروزه علیرغم اینکه هنوز برخی اختلافات فیما بین دو طرف وجود دارد و هنوز دیپلمات های سعودی در هتل اسپیناس پالاس اقامت دارند ولی طرفین تلاش دارند مشکلات و اختلافات را حل وفصل کنند و روز به روز دو طرف بیشتر احساس می کنند که نیاز به همکاری با یکدیگر دارند.

کارهایی که اسرائیل در غزه و لبنان انجام داد و حمایت های کورکورانه آمریکا از اسرائیل و اظهارات اخیر اسرائیلی ها مبنی بر ایجاد کشور فلسطینی در خاک عربستان به جای غزه و کرانه باختری از یک سو و گسترش نفوذ ترکیه و اخوان المسلمین در سوریه موجب آن شده که کشورهای عربی بیشتر احساس کنند که نیاز دارند روابط خود با ایران را تحکیم بخشند.

خطر ترکیه و اخوان المسلمین و اسرائیل برای اینها بسیار بیشتر از خطر نفوذ ایران به حساب می آید چون ایران در میان شیعیان نفوذ دارد و در میان اهل تسنن نفوذ اش کم است در حالی که ترکیه و اخوان المسلمین در میان اهل تسنن با کشورهای عربی رقابت می کنند و از سوی دیگر به نظر می رسد اسرائیل به دنبال آن است که طرح اسرائیل بزرگ خود، از نیل تا فرات، را پیاده کند و در این راستا طمع به خاک کشورهای عربی منطقه دارد.

کشورهای عربی متوجه شده اند تنها راه مقابله با این خطر این است که ایران را در کنار خود داشته باشند تا همکاری ایران و کشورهای عربی مانع محقق شدن اهداف ترکیه و اسرائیل و آمریکا گردد.

در این راستا می توان گفت سیاست هایی که چند دولت اخیر ایران مخصوصا دولت های مرحوم رئیسی و پس از آن دولت آقای پزشکیان در رابطه با این کشورها اتخاذ کردند موجب آن شده که روز به روز اعتماد سازی بیشتر شود و بدیهی است در چنین شرایطی اینها همه کمک کنند که جلوی هرگونه مواجهه میان ایران و ایالات متحده، که فقط به نفع اسرائیل است، را بگیرند.

شاید روزی روزگاری چند نفری ممکن بود تصور کنند که قطرحاضر باشد میان ایران و ایالات متحده میانجی گری کند اما اینکه عربستان سعودی پیشنهاد میانجی گری دهد جزو محالات به حساب می آمد، ولی امروزه چنین هم شده.

به نظر می رسد امروزه فرصت بزرگی برای ایران ایجاد شده تا با تقویت همکاری و تعاملات اقتصادی خود با کشورهای همجوار مخصوصا کشورهای عربی در مقابل تحریم های آمریکا بایستد و همچنین از نفوذ لابی های این کشورها در ایالات متحده و کشورهای غربی بهره ببرد تا مشکلات اش با آمریکا و کشورهای غربی حل و فصل گردد.