دانشمندان ده‌ها سال است که به دنبال نشانه‌هایی از آب در مریخ هستند و شواهدی را از بستر رودخانه‌های خشک شده، کلاهک‌های یخی قطبی و ذخایر معدنی آن جمع‌آوری کرده‌اند.

اکنون جدیدترین تحقیقات روی این موضوع، قوی‌ترین شواهدی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد مریخ زمانی میزبان حجم وسیعی از آب بوده و شرایطی داشته که احتمالا از حیات پشتیبانی می‌کرده است.

حالا پس از گذشت ۶ ماه از کشف شواهدی از یک مخزن زیرزمینی عظیم از آب مایع که طبق مطالعه منتشر شده در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم (PNAS) برای پرکردن تمام اقیانوس‌ها روی سطح مریخ کافی است، یک کشف پیشگامانه جدید، یک قطعه دیگر به پازل سیاره سرخ اضافه می‌کند.

داده‌های به دست آمده از مریخ‌نورد ژورونگ (Zhurong) نشان می‌دهد که سیاره سرخ احتمالا زمانی محل سواحل شنی و نور خورشید با امواج ملایم بوده است که تفاوت چندانی با سواحل زمین نداشته است.

یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی، از جمله دانشمندان دانشگاه ایالتی پن با ارزیابی لایه‌های سنگی پنهان در زیر سطح مریخ، شواهدی قوی از یک اقیانوس شمالی باستانی در مریخ پیدا کردند.

آنچه که این مطالعه نشان می‌دهد

به گفته بنجامین کاردناس (Benjamin Cardenas)، استادیار زمین‌شناسی در دانشگاه ایالتی پن و یکی از نویسندگان این مطالعه، این قوی‌ترین مدرکی است که نشان می‌دهد مریخ زمانی دارای حجم عظیمی از آب بوده و شرایط مساعدتری برای زندگی داشته است.

کاردناس می‌گوید: ما در حال یافتن مکان‌هایی در مریخ هستیم که شبیه به سواحل باستانی و دلتای رودخانه‌های باستانی بوده‌اند و شواهدی برای آن یافته‌ایم.

مریخ‌نورد ژورونگ چین در سال ۲۰۲۱ بر روی منطقه‌ای موسوم به Utopia Planitia فرود آمد و داده‌های سطح‌شناسی را در جستجوی آب یا یخ باستانی مخابره کرد. این مریخ‌نورد مجهز به رادار نفوذی می‌تواند زیرسطح سیاره سرخ را کاوش و صخره‌های مدفون را شناسایی کند.

تیم عملیات با تجزیه و تحلیل رسوبات زیرسطحی مریخ‌نورد، تاریخچه دقیق‌تری از این سیاره را بازسازی کرد و لایه‌های سنگی را مشابه با آنچه در سواحل زمین یافت می‌شود، کشف کرد.

این ساختار‌ها که به عنوان «رسوبات ساحلی» شناخته می‌شوند، به سمت پایین و به سمت چیزی که زمانی اقیانوس بود، شیب دارند و به عنوان جزر و مد و امواج، رسوبات را به حجم بزرگ‌تری از آب منتقل می‌کنند.

کاردناس می‌افزاید: این مساله فوراً برای ما برجسته شد، زیرا نشان می‌دهد که امواجی وجود داشته است، به این معنی که یک رابطه پویا از هوا و آب وجود داشته است. وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم که اولین حیات روی زمین کجا شکل گرفته است، می‌بینیم که در تعامل بین اقیانوس‌ها و خشکی‌ها بوده است، بنابراین این تصویری از محیط‌های قابل سکونت باستانی را ترسیم می‌کند که می‌توانند شرایط سازگار با حیات میکروبی را در خود جای دهند.

شکل‌گیری حیات با آب و گذر زمان

کاردناس اشاره می‌کند که وقتی این تیم داده‌های مریخ را در کنار تصاویر راداری ذخایر ساحلی زمین تجزیه و تحلیل کرد، شباهت‌های قابل توجهی پیدا کرد. وی تأکید کرد که زوایای فرورفتگی در مریخ با زوایای رسوبی ساحلی روی زمین مطابقت دارد.

این تیم پس از رد سایر منشأ‌های احتمالی از جمله جریان‌های رودخانه‌های باستانی، باد یا فعالیت‌های آتشفشانی به این نتیجه رسیدند که شکل ثابت این سازند‌ها یا ساختار‌ها و ضخامت رسوب‌ها به شدت منشأ ساحلی را نشان می‌دهد.

کاردناس می‌گوید: ما می‌بینیم که خط ساحلی این پهنه آبی در طول زمان تکامل یافته است. رودخانه‌ها جاری بودند، رسوبات در حال حرکت بودند و زمین‌ها در حال فرسایش بودند.

کاردناس می‌گوید که این رسوبات نه تنها چشم‌انداز گذشته مریخ را که زمانی میزبان یک اقیانوس در قطب شمالی خود بوده را نشان می‌دهند، بلکه سرنخ‌های کلیدی درباره مکان جستجوی نشانه‌های حیات باستانی نیز ارائه می‌دهند. آنها همچنین تکامل مریخ را روشن می‌کنند و دوره‌ای گرم، مرطوب و دوستدار زندگی را نشان می‌دهند که ده‌ها میلیون سال طول کشیده است.

مایکل مانگا (Michael Manga)، استاد زمین و علوم سیاره‌ای در دانشگاه کالیفرنیا برکلی و نویسنده مسئول این مقاله در بیانیه‌ای مطبوعاتی می‌گوید: قابلیت‌های مریخ‌نورد ژورونگ به ما این امکان را داده است که تاریخ سطح‌شناسی سیاره مریخ را به روشی کاملاً جدید درک کنیم.

مانگا در پایان می‌گوید: رادار نفوذی آن به ما نمایی از زیرسطح سیاره سرخ می‌دهد که به ما امکان می‌دهد سطح‌شناسی مریخ را به گونه‌ای انجام دهیم که قبلاً هرگز نمی‌توانستیم. همه این پیشرفت‌های باورنکردنی در فناوری، انجام علوم پایه را امکان‌پذیر کرده است که مجموعه‌ای از اطلاعات جدید درباره مریخ را نشان می‌دهد.

این مطالعه در مجله National Academy of Sciences منتشر شده است.