به گزارش خبرگزاری مهر، ایرج حشمتی مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشتی نوشت: آموزش محیط زیست به‌عنوان ابزاری برای تغییر نگرش‌ها و رفتارهای انسانی، از دهه‌های گذشته تاکنون نقشی بنیادین در حفاظت از سیاره زمین ایفا کرده است. این مسیر با کنفرانس استکهلم ۱۹۷۲ آغاز شد، جایی که برای نخستین‌بار بحران‌های زیست‌محیطی به‌عنوان چالشی مشترک در سطح جهانی مطرح شد و لزوم آگاهی‌بخشی عمومی به‌عنوان یک ابزار کلیدی شناسایی شد. در ادامه، کنفرانس تفلیس ۱۹۷۷ گامی برجسته‌تر برداشت و آموزش محیط زیست را به‌طور رسمی به یکی از محورهای اصلی سیاست‌گذاری بین‌المللی تبدیل کرد.

در برنامه‌های برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) برای دوره ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵، آموزش محیط زیست به‌عنوان ابزاری حیاتی برای مقابله با تغییرات اقلیمی، کاهش تنوع زیستی و آلودگی مطرح شده است. این سیاست‌ها بر گسترش فناوری‌های نوین برای ارائه آموزش‌های تعاملی و قابل‌دسترس برای همه، طراحی برنامه‌های آموزشی که نیازها و ویژگی‌های جوامع محلی را در نظر بگیرند، تقویت آموزش مادام‌العمر با هدف ایجاد فرهنگ مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی در تمامی گروه‌های سنی و توسعه همکاری‌های بین‌المللی برای تبادل تجربه‌ها و موفقیت‌ها در حوزه آموزش محیط زیست تمرکز دارند.

در ایران، سیاست‌ها و قوانین متعددی بر اهمیت آموزش محیط زیست تأکید دارند. اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حفاظت از محیط زیست را تعهدی عمومی معرفی می‌کند و هرگونه تخریب غیرقابل جبران را ممنوع می‌داند. همچنین، سیاست‌های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط زیست به‌طور ویژه بر لزوم آموزش، اجتماعی‌سازی حفاظت از محیط زیست و ترویج فرهنگ زیست‌محیطی تأکید دارند.

برنامه توسعه هفتم پیشرفت اهدافی را برای بهبود وضعیت معیشت مردم و حفاظت از محیط زیست ترسیم کرده است که شامل ارتقا سطح رفاه و معیشت مردم، تقویت زیرساخت‌های زیست‌محیطی و ترویج فناوری‌های پاک می‌شود.

سازمان حفاظت محیط زیست همزمان با فرا رسیدن ۱۵ اسفند ماه روز آموزش همگانی، با انتخاب شعار "آموزش همگانی، محیط زیست پایدار" بر نقش کلیدی آموزش در تغییر نگرش‌ها و رفتارهای مردم تأکید دارد. این شعار نشان می‌دهد که آموزش مؤثر می‌تواند مردم را به مشارکت فعال‌تر در حفاظت از محیط زیست ترغیب کند و با افزایش آگاهی، فرهنگ مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی را در جامعه تقویت کند.

پیشنهادات برای تحقق تغییر پایدار

۱. گنجاندن مفاهیم محیط زیستی در آموزش رسمی: تقویت برنامه‌های درسی مدارس و دانشگاه‌ها با مفاهیم زیست‌محیطی و تشویق به انجام پروژه‌های عملی توسط دانش‌آموزان و دانشجویان.

۲. احیای دانش بومی و سنتی: بهره‌گیری از دانش سنتی جوامع محلی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و انتقال این میراث به نسل‌های جوان به‌عنوان مکمل آموزش‌های مدرن.

۳. اجتماعی‌سازی حفاظت از محیط زیست: ایجاد شبکه‌های مردمی و محلی برای جلب مشارکت عمومی در حفاظت از منابع طبیعی.

۴. تولید و انتشار محتوای خلاقانه در فضای مجازی: توسعه برنامه‌های آموزشی تعاملی در رسانه‌های برخط و تولید محتواهای جذاب که نسل جوان را به مشارکت زیست‌محیطی تشویق کند.

۵. برگزاری کارگاه‌ها و فعالیت‌های میدانی: سازماندهی کارگاه‌ها و پروژه‌های میدانی که فرصت تجربه عملی حفاظت از محیط زیست را برای کودکان و بزرگسالان فراهم آورد.

۶. ارزیابی مستمر اثرگذاری برنامه‌ها: پایش و بهبود برنامه‌های آموزشی بر اساس بازخورد مردم و نتایج ملموس.

با ترکیب رویکردهای نوین، استفاده از دانش بومی و جلب مشارکت عمومی، می‌توان جامعه‌ای ساخت که مسئولانه از سیاره زمین حفاظت کند و برای نسل‌های آینده امانتی گران‌بها به جای بگذارد. این کلید تغییر است و اکنون زمان استفاده از آن فرا رسیده است.