عوامل ایجاد نفخ و دل‌پیچه در نوزادان

نفخ و دل‌پیچه در نوزادان یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. این مشکلات می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله تغذیه، رشد سیستم گوارشی و عوامل محیطی ایجاد شوند. دل‌پیچه و نفخ ممکن است باعث ناراحتی و گریه‌های طولانی مدت نوزاد شوند که این امر می‌تواند برای والدین و مراقبین نوزاد چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله، به بررسی عوامل ایجاد نفخ و دل‌پیچه در نوزادان، علائم، و روش‌های درمانی پرداخته خواهد شد.

سیستم گوارشی نوزاد

درک نحوه عملکرد سیستم گوارشی نوزاد به شناسایی علل نفخ و دل‌پیچه کمک می‌کند. در نوزادان، سیستم گوارشی هنوز در حال تکامل است و ممکن است برخی از مواد غذایی به‌طور کامل هضم نشوند، که می‌تواند به ایجاد گاز و نفخ منجر شود. نوزادان از زمان تولد تا حدود شش ماهگی به شیر مادر یا شیر خشک وابسته هستند و بنابراین مشکلات گوارشی مرتبط با شیر ممکن است بیش از حد معمول پیش آید.

علل نفخ و دل‌پیچه در نوزادان

بلع هوای اضافی

یکی از مهم‌ترین علل نفخ در نوزادان، بلع هوای اضافی هنگام تغذیه است. این اتفاق ممکن است هنگام مکیدن شیر یا حتی هنگام گریه کردن رخ دهد. هوای بلعیده شده در معده نوزاد جمع شده و منجر به ایجاد گاز و نفخ می‌شود. به‌ویژه زمانی که نوزاد سریع‌تر از حد معمول شیر می‌خورد، احتمال بلعیدن هوای بیشتر وجود دارد.

سیستم گوارشی ناتمام

سیستم گوارشی نوزاد در ابتدای تولد هنوز در حال رشد است و ممکن است قادر به هضم برخی از مواد غذایی به‌طور کامل نباشد. این مشکل معمولاً در نوزادانی که شیر مادر یا شیر خشک می‌خورند مشاهده می‌شود. سیستم گوارشی نوزاد هنوز توانایی کامل در جذب و هضم برخی از مواد غذایی را ندارد، و این ممکن است باعث بروز نفخ و دل‌پیچه شود.

عدم تحمل لاکتوز

برخی نوزادان ممکن است از حساسیت به لاکتوز رنج ببرند. این بدان معناست که بدن نوزاد قادر به هضم قند موجود در شیر (لاکتوز) نیست و باعث تجمع گاز و نفخ در معده و روده‌ها می‌شود. این وضعیت می‌تواند سبب بروز دل‌پیچه و درد شکم شود. البته این مشکل معمولاً به طور موقت است و با گذشت زمان سیستم گوارشی نوزاد به تدریج به لاکتوز سازگار می‌شود.

نارسایی سیستم گوارشی

در برخی از نوزادان، سیستم گوارشی ممکن است از بدو تولد نارسایی داشته باشد که منجر به مشکلاتی در هضم غذا می‌شود. این نارسایی می‌تواند ناشی از کمبود آنزیم‌های گوارشی یا مشکلات ساختاری باشد که در نتیجه باعث بروز نفخ و دل‌پیچه می‌شود.

تغییرات رژیم غذایی مادر

برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، رژیم غذایی مادر نیز می‌تواند در ایجاد نفخ و دل‌پیچه تأثیرگذار باشد. مصرف برخی از مواد غذایی مانند کلم، پیاز، حبوبات، یا لبنیات توسط مادر می‌تواند به طور غیرمستقیم در تولید گاز در دستگاه گوارشی نوزاد مؤثر باشد.

مصرف شیر خشک

شیر خشک‌های مختلف می‌توانند تأثیرات متفاوتی روی دستگاه گوارشی نوزاد داشته باشند. برخی از شیر خشک‌ها به دلیل داشتن مواد اضافی یا ترکیبات خاص ممکن است باعث بروز مشکلات گوارشی مانند نفخ، دل‌پیچه و گاز در نوزادان شوند.

کولیک نوزادان

کولیک یا دل‌پیچه نوزاد یکی دیگر از علل رایج گریه و ناراحتی در نوزادان است که اغلب با نفخ و گاز همراه است. کولیک معمولاً در نوزادان کمتر از ۳ ماه مشاهده می‌شود و دلیل دقیق آن هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما ممکن است ناشی از تکامل ناقص سیستم عصبی و گوارشی نوزاد باشد.

علائم نفخ و دل‌پیچه در نوزادان

نوزادانی که دچار نفخ و دل‌پیچه می‌شوند، ممکن است علائمی مانند موارد زیر را نشان دهند:

• گریه‌های طولانی و غیرقابل تسکین
• جمع شدن پاها به سمت شکم
• پرچم‌های شکمی (باد شکم)
• خروج گاز یا مدفوع به سختی
• تغییرات در الگوی خواب یا تغذیه
• قرمز شدن صورت هنگام گریه
• به‌هم خوردن سیستم گوارشی که باعث نگرانی والدین می‌شود

روش‌های درمانی و پیشگیری

تغییرات در شیوه تغذیه

یکی از روش‌های مهم برای کاهش نفخ و دل‌پیچه در نوزادان، اصلاح شیوه تغذیه است. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید به‌طور صحیح و با توجه به نیازهای نوزاد تغذیه شوند. در تغذیه با شیر خشک نیز استفاده از فرمول‌های خاصی که به‌طور ویژه برای نوزادانی با حساسیت گوارشی طراحی شده‌اند می‌تواند کمک‌کننده باشد.

ماساژ شکم نوزاد

ماساژ ملایم شکم نوزاد می‌تواند به کاهش گاز و نفخ کمک کند. این کار معمولاً با حرکات دایره‌ای و آرام روی شکم نوزاد انجام می‌شود و ممکن است موجب تسکین و آرامش نوزاد شود.

استفاده از قطره‌های ضد نفخ

در مواردی که نفخ شدید است، استفاده از قطره‌های ضد نفخ که برای نوزادان ایمن هستند، ممکن است کمک‌کننده باشد. این قطره‌ها معمولاً حاوی ماده‌ای به نام “سیمیتیکون” هستند که به کاهش گاز و نفخ در معده کمک می‌کند.

استفاده از بطری‌های ضد نفخ

برای نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، استفاده از بطری‌های ضد نفخ می‌تواند به کاهش بلع هوای اضافی هنگام تغذیه کمک کند.

رعایت ساعت‌های خواب و استراحت

کمبود خواب و استراحت در نوزادان می‌تواند بر روند هضم و گوارش تأثیر بگذارد. بنابراین رعایت یک الگوی خواب مناسب برای نوزادان می‌تواند به پیشگیری از مشکلات گوارشی کمک کند.

تغییرات در رژیم غذایی مادر

برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، مادر می‌تواند از مصرف برخی از مواد غذایی که باعث تحریک سیستم گوارشی نوزاد می‌شوند، خودداری کند.

نتیجه‌گیری

نفخ و دل‌پیچه در نوزادان یکی از مشکلات شایع و طبیعی است که اغلب به دلیل تکامل ناقص سیستم گوارشی نوزاد و عوامل دیگر ایجاد می‌شود. با این حال، در صورت مشاهده علائم غیرعادی یا شدیدتر، والدین باید به پزشک مراجعه کنند تا علت دقیق مشکل تشخیص داده شده و درمان مناسب اعمال شود. در بسیاری از موارد، اصلاح شیوه تغذیه، ماساژ شکم و استفاده از قطره‌های ضد نفخ می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.