به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد ملی علم ایران (INSF)، طرح پژوهشی «شناسایی ژن‌های بیماریزایی در جمعیت قارچ Ascochyta rabiei عامل بیماری برق‌زدگی نخود» توسط فرهاد شکوهی‌فر و مجتبی ممرآبادی با همکاری ماهرخ فلاحت رستگار، اساتید گروه گیاهپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد با حمایت بنیاد ملی علم ایران انجام شده است.

شکوهی‌فر با مدرک دکتری تخصصی ژنتیک مولکولی و عضو هیئت‌علمی گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد درباره این طرح توضیح داد: حبوبات از مهمترین منابع پروتئین گیاهی با ارزش غذایی مناسب، از جایگاه ویژه‌ای در الگوهای پایدار کشاورزی برخوردار هستند. در این بین زراعت نخود به‌دلیل اثرات ویژه در حاصلخیزی خاک و کم توقع بودن در مناطق مختلفی از از دنیا و ایران از دیرباز مورد توجه بوده است.

این محقق و پژوهشگر اضافه کرد: آمارهای جهانی حاکی از این است متوسط عملکرد این گیاه در مزارع ایران به‌دلیل غالب بودن کشت‌ دیم، کمتر از نصف میانگین جهانی است. رویکرد کشت پائیزه این محصول برای بهره‌مندی هرچه بیشتر از نزولات آسمانی می‌تواند در افزایش عملکرد مزارع دیم نخود بسیار اثرگذار باشد، این درحالی است که حساسیت این گیاه به عوامل بیماری‌زا مانند بیماری برق‌زدگی به‌عنوان یکی از عوامل محدودکننده و خسارت‌زا به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر تولید این محصول در ایران اثر منفی داشته است.

وی تصریح کرد: مدیریت بیماری برق‌زدگی نخود به دلیل تنوع بالای جمعیت عامل قارچی آن (Ascochyta rabiei)، که گسترش جهانی دارد، همواره یکی از موضوعات مهم برای محققان اصلاح نباتات مطرح بوده است و تلاش‌های زیادی برای شناسائی منابع مقاومت و تولید ارقام مقاوم در برابر این بیماری انجام شده است.

شکوهی‌فر ادامه داد: پویا بودن جمعیت قارچ عامل این بیماری سبب شده است تا با ظهور پاتوتیپ‌های جدید، ارقام اصلاح شده مقاومت پایداری در مناطق و دوره‌های کشت از خود نشان ندهند. توسعه فناوری‌ها و مهیا شدن داده‌های زیستی در پایگاه‌های بین‌المللی در سطح ژنتیک مولکولی این امکان را فراهم نموده است تا بتوانیم نسبت به شناسائی ژن‌های بیماری‌زایی در سطح جمعیت قارچ عامل بیماری برق‌زدگی نخود برنامه‌ریزی نمائیم و برنامه‌های اصلاحی را براساس ماهیت ژنتیک بیماری‌زایی قارچ برنامه‌ریزی نمائیم. شناسائی ژن‌های بیماری‌زایی بیمارگر اطلاعات مفیدی را برای شناسائی ژن‌های مقاومت متناظر در ژرم پلاسم نخود مهیا می‌نماید و در گام بعدی این منابع مقاومت در تولید ارقام نخود مقاوم به بیماری مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

وی افزود: مطالعه روی پاتوسیستم نخود و قارچ اسکوکیتا، به منظور شناسائی ژن‌های بیماری‌زایی حاضر در جمعیت این بیمارگر در ایران می‌تواند در شناسایی منابع مقاومت متناسب با تنوع قارچ عامل این بیماری مفید باشد. اگرچه تبادلات بین‌المللی امکان ارزیابی ارقام مقاومت توسعه یافته در دیگر کشورها را ممکن می‌سازد ولی برای دستیابی به مقاومت پایدار در مناطق مختلف در کشور آگاهی از ژن‌های بیماری‌زایی و تنوع آن‌ها در جمعیت این قارچ ضروری است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه گفت: این مطالعه با هدف شناسائی ژن‌های بیماری‌زایی در پاتوتیپ‌های شناسائی شده در ایران انجام شده است و موفق شده است تا این ژن‌ها را شناسایی نماید و در پایگاه بانک ژن ثبت کند.

شکوهی‌فر در پایان خاطر نشان کرد: گیاه نخود رتبه اول تولید حبوبات در کشور را دارد با این حال متوسط عملکرد این محصول در ایران کمتر از نصف میانگین جهانی است، وی ابراز امیدواری کرد به‌کارگیری دستاوردهای حاصل از این مطالعه در برنامه‌های تحقیقاتی جاری و آتی گروه تحقیقاتی برهکنش مولکولی در دانشگاه فردوسی مشهد بتواند به شناسائی منابع مقاومت و در نهایت شناسائی و تولید ارقام نخود مقاوم به بیماری برق‌زدگی منتج شود.