خلاصه کتاب چگونه مانند سقراط فکر کنیم

فلسفه باستان به عنوان شیوه‌ای برای زندگی در دنیای معاصر

خلاصه کتاب «چگونه مانند سقراط فکر کنیم» (How To Think Like Socrates) عصاره اثر ارزشمند «دونالد جی. رابرتسون» (Donald J. Robertson)، فیلسوف، روان‌درمانگر و نویسنده بریتانیایی است که در سال ۲۰۲۳ منتشر شده است. رابرتسون که تخصص ویژه‌ای در فلسفه رواقی و کاربرد آن در روان‌درمانی مدرن دارد، در این کتاب نگاهی عمیق و کاربردی به روش فلسفی سقراط، یکی از تاثیرگذارترین فیلسوفان تاریخ بشر، انداخته است.
این کتاب بر خلاف بسیاری از آثار فلسفی که صرفاً به بیان نظریات سقراط می‌پردازند، تمرکز خود را بر روش‌شناسی تفکر او قرار داده و تلاش می‌کند تا خوانندگان را با شیوه پرسشگری سقراطی آشنا کند. رابرتسون با زبانی روان و قابل فهم، اصول اساسی تفکر انتقادی سقراط را تشریح کرده و نشان می‌دهد چگونه می‌توان این اصول را در زندگی روزمره، تصمیم‌گیری‌ها، و حل مسائل پیچیده به کار گرفت.

بخشی از کتاب چگونه مانند سقراط فکر کنیم:
«اگر بخواهیم جوهره روش سقراطی را درک کنیم، باید از این واقعیت اساسی آغاز کنیم که سقراط هرگز ادعا نمی‌کرد حقیقت را می‌داند یا پاسخ نهایی را در اختیار دارد. معروف‌ترین گفته او، «تنها چیزی که می‌دانم این است که هیچ نمی‌دانم» نه یک اظهار فروتنی ساختگی، بلکه بنیان فلسفی روش اوست. او با آگاهی از نادانی خود، همواره در جستجوی حقیقت بود و این جستجو را از طریق گفتگو و پرسشگری پیش می‌برد. در محاوره‌های افلاطون می‌بینیم که سقراط اغلب با افرادی مواجه می‌شود که تصور می‌کنند دانش کاملی درباره موضوعی دارند، چه آن موضوع عدالت باشد، چه شجاعت، چه عشق یا هر مفهوم بنیادی دیگر. سقراط با مهارتی خاص، پرسش‌های متوالی را طرح می‌کند که به تدریج تناقضات درونی این باورها را آشکار می‌سازد. او نه با تحمیل نظر خود، بلکه با کمک به مخاطبانش برای کشف محدودیت‌های دانش خود، آنها را به سوی بینشی عمیق‌تر هدایت می‌کند.
آنچه روش سقراطی را برای انسان امروز بسیار ارزشمند می‌سازد، توانایی آن در شکستن «توهم دانستن» است. در عصری که انفجار اطلاعات و ابزارهای ارتباطی، همگان را به «کارشناسانی» در هر موضوعی تبدیل کرده است، ما بیش از هر زمان دیگری به این رویکرد نیاز داریم. متفکر سقراطی با پرسش «چگونه می‌دانی آنچه فکر می‌کنی می‌دانی؟» آغاز می‌کند و با تردید سالم نسبت به مفروضات خود، به جای جمع‌آوری صرف اطلاعات، به دنبال درک عمیق‌تر است. این فرایند، که سقراط آن را «میوتیک» (زایمان فکری) می‌نامید، به ما امکان می‌دهد افکار خود را از درون کاوش کنیم و از بند باورهای محدودکننده رها شویم. روش سقراطی هرگز ما را به «دانش مطلق» نمی‌رساند، اما به ما یاد می‌دهد چگونه تفکر کنیم، چگونه مفاهیم را بررسی کنیم، و چگونه پرسش‌های درست را مطرح کنیم.»