خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - کورش دیباج: تخت فولاد، آرامستانی کهن که نه‌تنها جایگاه بزرگان علم و عرفان است، بلکه محلی برای تأمل، اندیشه و درک فلسفه زندگی و مرگ به شمار می‌آید. این مکان در فصل بهار، همزمان با زنده شدن طبیعت، جلوه‌ای دیگر پیدا می‌کند و در ماه مبارک رمضان، حال و هوای خاصی دارد که مردمان اصفهان آن را درک کرده‌اند.

اما چرا این گورستان تاریخی تا این اندازه در فرهنگ مردم اصفهان جایگاه دارد؟ چگونه می‌توان ارتباطی میان بهار، رمضان و تخت فولاد برقرار کرد؟ در این گزارش، پای صحبت مردم، کارشناسان و صاحب‌نظران نشسته‌ایم تا از راز این مکان بگویند.

گورستانی که بهار در آن آغاز زندگی است

بهار، نشانه‌ای از معاد

با آغاز فصل بهار، طبیعت مرده جانی دوباره می‌گیرد. این تجدید حیات، برای بسیاری از مردم اصفهان، یادآور رستاخیز و معاد است. احمد رضایی ۵۲ ساله، یکی از شهروندان اصفهانی، که در حال قدم زدن در تخت فولاد است، می‌گوید: هر سال بهار که می‌شود، با خودم فکر می‌کنم که مگر می‌شود این درختان خشکیده، دوباره سبز شوند؟ اما همین که بهار می‌آید، دوباره زنده می‌شوند. برایم عجیب است که برخی هنوز در مورد معاد تردید دارند. اگر خداوند می‌تواند درخت خشک را دوباره زنده کند، پس چرا نتواند انسان را دوباره به زندگی برگرداند؟

او در ادامه با اشاره به بزرگان آرمیده در تخت فولاد می‌افزاید: اینجا که می‌آیم، به خودم می‌گویم روزی هم نوبت من می‌رسد. اما مسئله این است که باید فکری برای آن روز کرد. مثل همین طبیعت که خودش را برای بهار آماده می‌کند، ما هم باید برای قیامت آماده شویم.

علیرضا میرفتاحی، پژوهشگر فلسفه اسلامی، نیز معتقد است: ما هر سال شاهد زنده شدن طبیعت هستیم. درختانی که در زمستان خشکیده‌اند، دوباره جان می‌گیرند. این همان نمونه کوچکی از رستاخیز است که قرآن بارها به آن اشاره کرده است. تخت فولاد، جایی است که ما را بیشتر به فکر فرو می‌برد. جایی که گذشتگان ما آرمیده‌اند و ما را به تأمل در مورد سرنوشت خودمان وامی‌دارد.

گورستانی که بهار در آن آغاز زندگی است

رمضان، زمانی برای بازگشت به خود

ماه رمضان، زمانی برای خودسازی و تقویت معنویت است. اما آیا تخت فولاد می‌تواند در این مسیر نقشی داشته باشد؟

زهرا صالحی، کارشناس تاریخ و فرهنگ اسلامی، در این زمینه می‌گوید: رمضان، ماهی است که در آن انسان از تعلقات دنیوی فاصله می‌گیرد و بیشتر به معنویت توجه می‌کند. تخت فولاد هم همین نقش را دارد. بسیاری از بزرگان این شهر، سال‌های زیادی از عمرشان را در همین آرامستان به عبادت و تفکر گذرانده‌اند. قدم زدن در این مکان، می‌تواند حس معنویت را در دل انسان زنده کند.

فاطمه علوی، یکی از شهروندان اصفهانی که همراه خانواده‌اش در تخت فولاد حضور دارد، می‌گوید: هر سال شب‌های قدر که می‌شود، همراه خانواده به اینجا می‌آییم. فضای اینجا عجیب است، انگار آرامشی که در اینجا هست، در هیچ مسجدی هم پیدا نمی‌شود. دعاهایی که در کنار مزار بزرگان خوانده می‌شود، حال و هوای خاصی دارد. احساس می‌کنم ارتباطم با خدا قوی‌تر می‌شود.

گورستانی که بهار در آن آغاز زندگی است

شب‌های قدر، راز زمان و مکان

شب قدر، شبی که ارزش آن از هزار ماه بالاتر است، در تخت فولاد حال و هوای دیگری دارد. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا ایمانی مقدم، استاد حوزه علمیه، درباره این موضوع توضیح می‌دهد: همان‌طور که شب قدر در میان شب‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد، برخی مکان‌ها نیز دارای قداست خاصی هستند. تخت فولاد یکی از همین مکان‌هاست. در طول تاریخ، بسیاری از عرفا و بزرگان در همین خاک آرمیده‌اند و این مکان را محل عبادت و خلوت خود قرار داده بودند. هنوز هم حال و هوای این مکان با بقیه جاها متفاوت است.

مرتضی نیکزاد، جوان ۲۷ ساله اصفهانی، که شب‌های قدر را هر ساله در تخت فولاد سپری می‌کند، می‌گوید: اولین باری که شب قدر را اینجا گذراندم، حس عجیبی داشتم. انگار صدای دعاها در فضای تخت فولاد می‌ماند و هر بار که به اینجا می‌آیی، دوباره آن حس را تجربه می‌کنی. امسال هم تصمیم گرفتم شب‌های قدر را اینجا باشم، چون فکر می‌کنم دعا در چنین جایی اثر بیشتری دارد.

پایانی که آغاز است

مرگ، در نگاه بسیاری پایان زندگی است، اما آیا حقیقت این‌گونه است؟ محمدرضا غفاری، جامعه‌شناس فرهنگی، دراین‌باره توضیح می‌دهد: یکی از نکات مهم در فرهنگ ایرانی-اسلامی این است که مرگ، پایان نیست، بلکه مرحله‌ای دیگر از زندگی است. تخت فولاد، یکی از مکان‌هایی است که به انسان این موضوع را یادآوری می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از اصفهانی‌ها در نوروز به اینجا می‌آیند. شاید در نگاه اول عجیب باشد، اما در واقع، این کار نشان‌دهنده درک عمیق مردم از فلسفه زندگی و مرگ است.

مریم سادات موسوی، بانوی ۶۰ ساله اصفهانی، که به رسم هر سال نوروز را در تخت فولاد آغاز می‌کند، می‌گوید: از بچگی یاد گرفته‌ام که نوروز فقط شادی نیست، بلکه یادآوری آغاز دوباره هم هست. اینجا که می‌آیم، با خودم فکر می‌کنم که چقدر عمرم زود گذشت. اما یاد مرگ باعث نمی‌شود که غمگین شوم، بلکه بیشتر قدر زندگی را می‌دانم و سعی می‌کنم از وقتم بهتر استفاده کنم.

گورستانی که بهار در آن آغاز زندگی است

تخت فولاد، درسی از زندگی

تخت فولاد، نه‌تنها یک گورستان تاریخی، بلکه مکانی برای تفکر، اندیشه و درک فلسفه حیات است. مردم اصفهان، چه در بهار، چه در ماه رمضان و چه در شب‌های قدر، به اینجا می‌آیند تا با خود خلوت کنند، به گذشته بنگرند و برای آینده تصمیم بگیرند.

در روزگاری که زندگی ماشینی، انسان را از تفکر و معنویت دور کرده است، شاید بد نباشد که گاهی در میان سنگ‌های خاموش تخت فولاد قدم بزنیم و از آن‌ها، پیام زندگی بشنویم.