نهم اسفند ۱۴۰۳ یکی از روزهای منحصر به‌فرد در حوزه دریایی برای نیروهای مسلح کشورمان بود در این روز و در جریان مراسم الحاق ناو شهید رئیسعلی دلواری و شناورهای تندروی موشک‌انداز جدید سپاه در بندرعباس، از شناور حیدر ۱۱۰ نیروی دریایی سپاه با سرعت ۱۱۰ نات، رونمایی شد که قابلیت شلیک موشک‌های کروز را دارد.

شناور حیدر ۱۱۰ یکی از شناورهای نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است که به عنوان یک قایق تندرو و جنگی طراحی و ساخته شده است. این شناور به دلیل سرعت بالای خود، قابلیت انجام مأموریت‌های مختلفی را داراست. در زیر به برخی ویژگی‌ها و مشخصات این شناور پرداخته می‌شود:

مشخصات فنی

۱. سرعت: شناور حیدر ۱۱۰ قادر است به سرعتی معادل ۱۱۰ نات (حدود ۲۰۳ کیلومتر در ساعت) دست یابد که این ویژگی آن را به یکی از سریع‌ترین شناورهای نظامی تبدیل می‌کند.

۲. طراحی: طراحی آیرودینامیک و بدنه سبک این شناور به آن کمک می‌کند تا در شرایط سخت دریایی نیز عملکرد خوبی داشته باشد.

۳. تسلیحات: این شناور معمولاً به انواع تسلیحات شامل موشک‌های ضد کشتی، توپ‌های خودکار و سیستم‌های دفاعی مجهز است که آن را برای انجام عملیات‌های تهاجمی و دفاعی مناسب می‌سازد.

قابلیت‌ها

• عملیات تهاجمی: با توجه به سرعت و تسلیحات پیشرفته، شناور حیدر ۱۱۰ می‌تواند در عملیات‌های تهاجمی علیه ناوهای دشمن و همچنین در حملات سریع در سواحل و بنادر استفاده شود.

• پشتیبانی از عملیات‌های ویژه: این شناور می‌تواند به عنوان پشتیبان برای نیروهای ویژه دریایی عمل کند و در عملیات‌های نفوذی و شناسایی به کار گرفته شود.

• حفاظت از آب‌های سرزمینی: با قابلیت‌های بالا، این شناور می‌تواند به عنوان بخشی از نیروی دریایی سپاه، حفاظت از آب‌های سرزمینی ایران را بر عهده گیرد.

شناور حیدر ۱۱۰ به عنوان یک قایق تندرو و جنگی، نمادی از توانمندی‌های نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. سرعت بالا و تسلیحات پیشرفته آن، این شناور را برای انجام مأموریت‌های مختلف نظامی و دفاعی مناسب می‌سازد. با توجه به تحولات اخیر در حوزه نظامی، اهمیت چنین شناورهایی در حفظ امنیت ملی و منافع کشور بیشتر نمایان می‌شود.

البته این اولین و تنها شناور تندروی ساخته شده به دست متخصصان کشورمان نیست و ایران اسلامی با استفاده از تجارب گرانقدر دفاع مقدس و البته تحریم از یک سو و نیاز به تولید تجهیزات برای مقابله با ارتش رژیم بعث عراق و دفاع از کشور تولد و به کار گرفته است. به بهانه رونمایی از جدیدترین شناور تندروی موشک انداز سپاه مروری بر اقدامات و ظرفیت‌های کشور در حوزه شناورهای تند رو داریم.

چرا ایران به سوی استفاده از شناورهای تندرو رفت؟

سال‌های میانی دهه ۶۰ و در دوران دفاع مقدس، رژیم بعثی عراق با پشتیبانی آمریکا و سایر کشورهای استکباری دست به اجرای جنگ نفتکش‌ها زد. هدف از این جنگ نابودی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران با انهدام شناورهای تجاری و کشتی‌های حامل اقلام موردنیاز به مقصد ایران و یا اقلام صادراتی از ایران به سوی سایر کشورها بود.

در نخستین سال از جنگ نفت‌کش‌ها در برابر هر ۶ حمله به شناورهای ایران تنها به یک حمله پاسخ داده می‌شد، ولی با افزایش استفاده از شناورهای تندرو در سال ۶۶ موازنه قدرت ایجاد شد و هر حمله‌ای پاسخ داده می‌شد. اما در سال ۶۷ این معادله کمی متفاوت شد و این بار ایران دست برتر را داشت به نحوی که ایران به هر حمله یک پاسخ متقابل می‌داد.

با تغییر موازنه قدرت در خلیج فارس به نفع ایران با استفاده از شناورهای تندرو، فرماندهان به این نتیجه رسیدند که باید راهبرد نیروی دریایی سپاه بر اساس شناورهای تندرو تنظیم شده و توسعه پیدا کند چراکه شناورهای تندرو هم سریع و چابک هستند و هم دارای قدرت تخریب بسیاری برای اجرای ضربات مهلک. البته قیمت ارزان شناورهای تندرو نیز دیگر مؤلفه تأثیرگذار برای استفاده از آن‌ها نسبت به شناورهای بزرگ‌مقیاس و غول‌پیکر هستند.

فرماندهان با توجه به کارایی شناورهای تندرو مصمم شدند تا راهبرد نیروی دریایی سپاه برای گسترش و توسعه را بر مبنای استفاده از شناورهای تندرو تنظیم کنند. در این راستا و با پایان دفاع مقدس، روند تحقیق و توسعه شناورهای تندرو در دستور کار قرار گرفت و متخصصان دفاعی مشغول طراحی و ساخت انواع شناورهای تندرو شدند.

قایق‌های تندروی ایران خار چشم دشمنان

نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۴ با فرمان حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی به همراه نیروی هوایی تشکیل و به ساختار سپاه اضافه شد. این نیرو مؤلفه‌های قدرت بسیاری دارد که یکی از آن‌ها شناورهای تندرو یا قایق‌های تندرو هستند.

شناورهای تندرو در حین دفاع مقدس بخشی از راهبردهای نظامی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بودند و آن زمان فقط به تیربار مجهز بودند مگر اینکه در مواقع خاصی به مینی کاتیوشا نیز تجهیز می‌شدند. البته نیروهای پیاده سوار بر این شناورها نیز می‌توانستند تسلیحاتی مانند RPG۷ هم با خود داشته باشند تا در صورت نیاز علیه دشمنان استفاده کنند.

قدرت قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه در آن زمان که فقط یک نوع و آن هم از نوع عاشورا بودند به حدی بود که با تعدادی نسبتاً بسیاری از منافع کشورمان در خلیج فارس دفاع کردند. البته آمریکایی‌ها دست از تهاجم به منافع ایران برنداشتند و تا پایان جنگ مزاحم بودند، ولی این شناورها خواب را از چشم آمریکایی به ویژه در جنگ نفتکش‌ها ربوده بودند.

شناورهای تندرو یکی از مهمترین نقاط قوت و ابزار دفاعی سپاه

پیشرفت‌های کشور در حوزه شناورهای تندرو به شکلی بوده که امروزه شناورهای تندرو به عنوان یکی از مهمترین نقاط قوت و مهمترین ابزار دفاعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای تأمین امنیت مناطق دریایی (بخصوص دریای خلیج فارس و دریای عمان) و دفاع در مقابل متجاوزان محسوب می‌شود، همچنین ایران به عنوان تنها دارنده‌ی شناورهای تندرو با قابلیت پرتاب موشک در سرعت‌های بالا در دنیا شناخته می‌شود، که این مهم اهمیت استراتژیک و منحصر به فردی دارد. در همین راستا ۱۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ ششمین همایش ملی شناورهای تندرو در دانشگاه علوم دریایی امام خامنه‌ای در زیباکنار انزلی برگزار شد و در این مراسم سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران به جنبه‌ای از توان دریایی و شناورهای تندرو اشاره کرد که می‌توان گفت تاکنون سخن زیادی از آن به میان نیامده بود و آن هم ساخت شناورهای بدون سرنشین بود.

سرلشکر سلامی با تأکید بر اینکه باید به سوی تولید شناورهای بدون سرنشین حرکت کنیم، گفت: دستیابی به چنین دستاوردی با توجه به دانشی که در اختیار داریم امکان‌پذیر است.

استفاده شناورهای بدون سرنشین رزمی یا همان USV عرصه‌ای نسبتاً جدید و اثرگذار در ایجاد قدرت دریایی است که طی سال‌های اخیر در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته است. به طور کلی بهره برداری از تجهیزات بدون سرنشین مانند خودروها، هواپیماها و قایق‌های بدون سرنشین که قابلیت اجرای عملیات‌های تعریف شده را بدون نیاز به حضور اپراتور درون آنها داشته باشد، روز به روز در حال افزایش است که مصداق بارز آن را می‌توان در فراگیر شدن استفاده از پرنده‌های هدایت پذیر از دور یا همان پهپاد برشمرد.

شناورهای بدون سرنشین در حقیقت شناورهایی هستند که کنترل و اجرای عملیات آنها از نقطه‌ای دیگر و از راه دور بدون حضور دریانوردان انجام می‌شود و به طور مسلم چنین فناوری برای اجرای مأموریت‌های رزمی در دریا نیز مورد توجه نیروهای نظامی کشورمان قرار گرفته است.

یا مهدی؛ گام اول ایران در حوزه USV

اما در کشورمان اولین گام سپاه به حوزه ساخت شناورهای بدون سرنشین را می‌توان شناور تندروی «یا مهدی» برشمرد که مجهز به سه جایگاه پرتاب راکت است و همچنین می‌تواند با حمل مواد منفجره تبدیل به یک بمب متحرک در دریا شود و به بدنه ناوهای دشمن اصابت کند.

سه جایگاه پرتاب راکت در قسمت جلوی قایق «یا مهدی» که با توجه به ابعاد آنها، احتمالاً این قایق پرتابگر راکت‌های فلق است.

از سویی بدنه کامپوزیتی و حجم کوچک این قایق که طولی کمتر از ۱۲ متر و ارتفاعی ۱.۵ متری دارد باعث شده تا سطح مقطع راداری آن در دریا پایین باشد و احتمال اصابت آن توسط سامانه‌های دفاع سطحی دشمن پایین بیاید.

طول آبخور شناور بدون سرنشین یا مهدی ۶۵ سانتی‌متر است و سرعت آن نیز در بیشترین میزان خود به ۵۰ نات (بیش از ۹۰ کیلومتر بر ساعت) می‌رسد.

سامانه هدایت قایق بدون سرنشین «یا مهدی» نیز به گونه‌ای است که قابلیت هدایت از ساحل و یا از شناورهای دیگر را دارد و همین موضوع باعث می‌شود تا این قایق تندرو بدون ایجاد خطر برای هدایت کننده آن، به نزدیک ترین فاصله با ناوهای دشمن برسد.

قایق‌های تندرو رادارگریز می‌شوند

اما دومین محور مهمی که در خصوص آینده شناورهای تندرو ایرانی توسط فرمانده کل سپاه و فرمانده نیروی دریایی سپاه مطرح شد، موضوع رادارگریزی شناورهای تندرو بود که سرلشکر سلامی با تاکید بر اهمیت این موضوع، گفت: شناورهای ما باید قدرت اختفا از دید رادارها و چشم‌های مسلح و غیرمسلح را داشته باشند.

دریادار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه هم این محور را مورد تاکید قرار داد که رادارگریزی و قدرت اختفا، گام بعدی در زمینه ساخت شناور است و گفت: باید از مرحله ساخت بدنه شناورها فراتر برویم و در گام دوم، اختفای شناور و هوشمندسازی آن را مورد توجه قرار دهیم.

ایران سریع‌ترین شناورهای تندرو نظامی دنیا را در اختیار دارد. سرعت برخی انواع قایق‌های ایرانی به ۱۱۰ نات معادل ۲۰۳ کیلومتر بر ساعت هم رسیده است. برای مقایسه می‌توان نسل جدید شناورهای تندرو ارتش آمریکا را مثال زد که بیشینه سرعتش ۸۵ کیلومتر بر ساعت است. درحالی‌که اغلب شناورهای تندرو در جهان سرعتی بین ۶۰ تا ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت دارند.

سرعت بالای شناورهای تندرو ایران باعث شده تا در سال‌های اخیر به «زنبورهای سرخ» معروف شوند؛ کوچک، سریع و زیاد با نیش گزنده و مرگ‌آور برای دشمن.