پژمان مظاهری‌پور تهیه‌کننده و کارگردان مستند «بر کرانه‌های کاسپین» که همراه با ۲۳۴ فیلم دیگر از اواخر اسفند ۱۴۰۳ در پلتفرم‌ فیلیمو اکران آنلاین شده است، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این مستند نیمه بلند گفت: «بر کرانه‌های کاسپین» درباره آلودگی‌های زیست‌محیطی دریای کاسپین و عواقب ناشی از آن است، به همین بهانه تاریخچه‌ای هم از این دریا و به کار بردن لغت دریا برای این دریاچه در فیلم گفته می‌شود. همچنین به شیوه تقسیم‌بندی‌هایی که با سرزمین روسیه و سپس پنج کشور دیگر داشته است می‌پردازیم. مباحث اقتصادی، محیط‌زیستی، آلودگی و تبدیل این دریا به یک مجموعه آلوده عظیم که می‌تواند کل کشور را از نظر طبیعی، اقتصادی و توریستی تهدید کند، در این مستند روایت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در همه مستندهایش جدا از موضوعی که دارند به مسائل تاریخی موضوع اشاره دارد، درباره علت به کار بردن نام «خزر» برای این دریا نیز توضیح داد: «خزر» نام قومی بوده است که در شمال غربی این دریا زندگی می‌کردند، در ابتدا یهودی بودند، سپس مسیحی و در آخر به اسلام گرایش پیدا می‌کنند و در نهایت با حمله مغول به سمت اروپا و سرزمین‌های اوکراین مهاجرت می‌کنند و بعد به اروپا و آمریکای شمالی می‌روند. آن‌ها مردمانی هستند که بعدها یهودی‌های صهیونیست را به وجود می‌آورند. جالب این است که تمام دنیا این دریا را به نام کاسپی یا کاسپین می‌شناسند اما ما از نام خزر استفاده می‌کنیم؛ کتاب «خزرها» نوشته آرتور کُستلر ترجمه محمدعلی موحد به این موضوع اشاره می‌کند و درطول تحقیقات برای این مستند با این منبع معتبر مواجه شدیم.

این مستندساز در پاسخ به این پرسش که چرا این فیلم مناسب برای بالای ۱۵ سال تشخیص داده شده است، بیان کرد: تصمیم‌گیری در این باره برای من بسیار جای تعجب دارد، اتفاقا فکر می‌کنم دیدن «بر کرانه‌های کاسپین» برای همه سنین و حتی همه ایرانی‌ها مناسب است تا از تاریخ دریاچه و اهمیت حفاظت از محیط‌زیست آن آشنا شوند. تمام سواحل، جنگل‌ها، رودخانه‌ها و سرزمین‌های شمالی ما، از گیلان و مازندران تا گلستان و گرگان مورد هجوم توریست‌ها و ویلاسازی‌های انبوه قرار گرفته و به یک مکان تفریحی تبدیل شده است پس این فیلم باید دیده شود تا همگان از خطرهایی که برای محیط‌زیست کاسپین ایجاد شده است مطلع شوند. شاید همین آگاهی بتواند مانع تخریب محیط‌زیست شمال کشورمان شود.

چرا باید «بر کرانه‌های کاسپین» را دید؟؛ اثری که محدودیت سنی ندارد

کارگردان «گیرشمن» تاکید کرد: ما درحال مواجه شدن با یک فاضلاب عظیم در کاسپین هستیم، زباله‌سازی در سواحل از کنترل خارج شده است و طرح‌های سالم‌سازی کارایی ندارند. سواحل شمال کشور در حال نابودی هستند. در شمال کشور با آلودگی و از بین رفتن جنگل‌ها، مراتع، رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی که به مسکونی تبدیل می‌شوند و حجم بالایی از مسافران که به آن مناطق وارد می‌شوند، روبه‌رو هستیم که هجوم مسافران موجب تخریب محیط زیست شده است. باید بدانیم اگر آموزش مناسب درباره مواجهه با محیط‌زیست صورت نگیرد، با عواقب جبران‌ناپذیری مواجه خواهیم بود.

مظاهری‌پور در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره طولانی‌شدن مدت ساخت و پخش «بر کرانه‌های کاسپین» مطرح کرد: سال ۱۳۹۲ این فیلم را به مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی با مدیریت محمدمهدی طباطبایی‌نژاد ارائه کردیم که در آن زمان با بودجه‌ ۵۵ میلیون تومان تصویب و کارمان آغاز شد. وقتی تحقیقات را آغاز کردم، با ساحلی، به یک روایت ۷۰۰ کیلومتر و به روایت دیگر ۹۰۰ کیلومتر مواجه شدم که فرهنگ‌های مختلف و موضوع‌های متنوع داشت. از طرف دیگر منابع مطالعاتی دریای کاسپین بسیار زیاد است که تنها به بخش ایران می‌پردازد. این مسائل باعث شد که برای فیلمبرداری و تحقیق، فصل‌های مختلفی زمان صرف شود که نیازمند بودجه بیشتری بود؛ به طور کلی اینگونه فیلم‌های مستند، فیلم‌هایی نیستند که با بودجه و زمان محدود به نتیجه برسند و چندین سال زمان می‌برند.

این فیلمساز ادامه داد: متاسفانه طباطبایی‌نژاد با افزایش بودجه موافقت نکرد و تولید نیز متوقف شد تا اینکه محمد حمیدی‌مقدم به مدیرعاملی مرکز گسترش رسید و با برآورد مالی دوباره، ۲۵ میلیون تومان یعنی ۵۰ درصد از بودجه اولیه، به بودجه اضافه شد. با تزریق بودجه جدید، ظرف پنج ماه، تدوین و فیلمبرداری و انیمیشن‌های کار به پایان رسید و فیلم در جشنواره «سینماحقیقت» سال ۱۳۹۹ به نمایش درآمد. پس از اکران مستند در جشنواره «سینماحقیقت» دیگر پیگیر حضورهای جشنواره‌ای و پخش فیلم نبودم و متاسفانه مرکز گسترش نیز دیگر پیگیری نکرد تا اینکه همراه با ۲۳۴ فیلم دیگر در فیلیمو عرضه شد.

کارگردان «بر کرانه‌های کاسپین» در پایان درباره اکران این مستند در پلتفرم فیلیمو تاکید کرد: به‌عنوان کارگردان اثر اصرار داشتم که فیلم بر این پلتفرم اکران شود چراکه فیلیمو به نسبت دیگر پلتفرم‌ها، تعداد مخاطب بالاتری دارد و در عرض ۲۴ ساعتی که به تبلیغ آن در صفحه شخصی‌ام پرداخته‌ام، به ۲۴ هزار بازدید خبری رسیده‌ است و کامنت‌های بسیاری مبنی بر دیدن مستند و پیشنهاد آن به دیگران دریافت کرده‌ام.