چرا هارد دیسک من صدا می دهد؟

آیا هنگام استفاده از کامپیوتر صداهای ناهنجار و غیرطبیعی از هارد دیسک دستگاه می‌شنوید؟ اگرچه هارد دیسک‌ها به‌دلیل داشتن قطعات مکانیکی مقداری تولید صدا دارند، اما صداهای ناگهانی و غیرطبیعی می‌توانند نشان‌دهنده مشکل جدی باشد. بنابراین، بهتر است قبل از اینکه دیر شود، صداهای غیرعادی در هارد دیسک را بررسی کنید. در این مقاله با بررسی صدای هارد دیسک و راهکارهای حل این مشکل همراه شما خواهیم بود.

فهرست مطالب این مقاله:

- مقدمه
- چرا هارد دیسک صدا می‌دهد؟
- علت صدای غیرعادی در هارد دیسک چیست؟
- دلایل صداهای غیرعادی در هارد دیسک
- چگونه صدای هارد دیسک را کاهش دهیم؟
- روش‌های جلوگیری از خرابی هارد دیسک
- جمع‌بندی
- پرسش‌های پرتکرار

مقدمه

هارد دیسک (HDD) یکی از قطعات سخت‌افزاری است که از سال‌ها قبل نقش ذخیره اطلاعات و داده‌ها را به‌صورت طولانی‌مدت در کامپیوترها و لپ‌تاپ‌ها برعهده داشته است. این قطعه که با استفاده از عناصر مکانیکی و چرخش به ذخیره و بازخوانی اطلاعات می‌پردازد، ممکن است به‌طور عادی صداهایی را تولید کند. درمقابل، گاهی صداهای تولید شده هارد دیسک غیرعادی شده و صدای تق‌تق، کلیک یا بوق از آن شنیده می‌شود.

در این‌صورت، باید فوراً مشکل را بررسی کرده و از اطلاعات ارزشمند خود محافظت کنید. اما دلایل ایجاد سروصدا و شنیده‌شدن صداهای غیرعادی در هارد دیسک چیست و چگونه می‌توان آن را برطرف کرد؟ در مقاله حاضر، ضمن بررسی صدای هارد دیسک در حالت عادی، دلایل تولید صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD و راهکارهای آن را تشریح می‌کنیم.

چرا هارد دیسک صدا می‌دهد؟

دلایل صدای هارد دیسک چیست؟ هارد دیسک یا دیسک سخت به‌دلیل نحوه عملکرد خود همیشه صداهایی تولید می‌کند که کاملاً طبیعی است. این قطعه برای ذخیره‌سازی و بازخوانی اطلاعات از دیسک‌های گردانی استفاده می‌کند که با سرعت بالا چرخیده و امکان دسترسی سریع به داده‌ها را فراهم می‌کند. سرعت بالای چرخش دیسک‌ها باعث تولید صدا شده و اگر محیط ساکت بوده یا مکان قرارگیری دستگاه محکم نباشد، صدای هارد دیسک بیشتر نیز به گوش می‌رسد.

هارد دیسک‌ها هنگام نوشتن یا بازخوانی داده‌ها ممکن است صدایی شبیه به کلیک یا جِک‌جِک نیز بدهند. این صداها نشان می‌‍دهند که حافظه فعال بوده و بدون هیچ مشکلی در حال انجام وظیفه است. برخی از مواقع نیز هارد ممکن است حتی در حالت بیکاری کامپیوتر هم به‌خاطر انجام اسکن‌های آفلاین صدای مشابهی تولید کند که جای نگرانی ندارد.

در همین رابطه بخوانید:

- مقایسه FAT۳۲ و ExFAT و NTFS: کدام فرمت برای درایو ذخیره‌سازی شما بهترین است؟

بنابراین اگر می‌پرسید چرا هارد دیسک در حال کار صدا می‌دهد؟، باید بدانید که مهم‌ترین عوامل طبیعی تولید صدای هارد دیسک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. هنگام چرخش سریع دیسک‌های داخلی HDD در زمان ذخیره‌سازی یا بازخوانی اطلاعات صدایی مانند فن همراه با لرزش جزیی از آن شنیده می‌شود.
2. هِدهای حافظه که مسئولیت نوشتن داده‌ها روی دیسک و بازخوانی آن‌ها را دارند، به‌طور مداوم در حرکت‌اند. این حرکت باعث تولید صدایی شبیه به کلیک شده و زمانی که فعالیت آن‌ها متوقف شود نیز صدای کلیک بلندتری به گوش می‌رسد که طبیعی است.
3. برخی از هارد دیسک‌ها به‌ویژه مدل‌های اکسترنال دارای فن‌های داخلی هستند که از آن‌ها در برابر حرارت زیاد محافظت می‌کنند. در صورتی که دمای داخلی کامپیوتر یا محیط افزایش یابد، سرعت چرخش فن‌ها بیشتر شده و ممکن است صدای بیشتری تولید شود.
4. فعالیت دیسک سخت باعث ایجاد ارتعاش شده و اگر هارد روی میز قرار گرفته یا در کیس به‌خوبی محکم نشده باشد، ارتعاش آن باعث تولید صدای زیاد می‌شود.
5. برخی از هاردها دارای منبع تغذیه داخلی بوده که باعث ایجاد سروصدای اندک هنگام حرکت جریان‌ها می‌شود.
6. صدای هارد دیسک‌های حرفه‌ای که عملکرد بهتر و سرعت بالاتری دارند، معمولاً از مدل‌های معمولی بیشتر است. بنابراین، اگر از هارد حرفه‌ای استفاده کرده و صدای زیادی می‌‌شنوید، امری طبیعی است.
7. های مختلف هارد دیسک می‌تواند صداهای متفاوتی ایجاد کند. برای مثال، اگر در حال ذخیره‌سازی اطلاعات روی یک درایو رمزگذاری‌شده باشید، احتمالاً سروصدای هارد دیسک بیشتر است.

اما گاهی صداهایی از هارد شنیده می‌شود که سابقه نداشته و غیر عادی به‌نظر می‌رسند. در چنین مواردی که صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD به‌گوش می‌رسد، احتمال خرابی هارد وجود داشته و عیب‌یابی فوری و بررسی علائم ضروری است. در بخش بعدی با صداهای غیرعادی در هارد دیسک و دلایل آن آشنا می‌شویم.

علت صدای غیرعادی در هارد دیسک چیست؟

شنیدن صداهای غیرعادی در هارد دیسک می‌تواند جزو علائم اولیه خرابی هارد دیسک باشد. ایجاد صداهای بلند توسط دیسک از نشانه‌های ایراد جدی در آن است که می‌تواند به از دست‌رفتن کامل داده‌ها نیز منجر شود. اگر با هر بار روشن‌کردن سیستم صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD می‌شنوید، ممکن است وضعیت هارد دیسک هربار بدتر از دفعه قبل شود. بنابراین، اگر صداهایی مانند موارد زیر را از دیسک سخت خود شنیدید، باید فوراً جهت رفع مشکل صدای هارد دیسک اقدام کنید.

صدای کلیک هارد دیسک

یکی از رایج‌ترین صداهایی که هنگام معیوب‌شدن هِدهای HDD از آن شنیده می‌شود، صدای کلیک است. همان‌طور که گفتیم صدای کلیک جزیی هنگام فعالیت یا توقف فعالیت هارد طبیعی است. اما آیا صدای تق‌تق هارد دیسک نشانه خرابی است؟ معمولاً بله. اگر صدای کلیک بیش‌ازحد زیاد یا ادامه‌دار بوده یا با صداهایی دیگری مثل صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD همراه باشد، احتمال خرابی زیاد است.

صدای خراشیدن هارد دیسک

درصورتی که صفحه‌های دوار هارد دیسک دچار خرابی و خش شوند، صدای خراشیدگی از هارد به گوش می‌رسد. شنیدن این صدا بسیار نشانه بدی است و می‌تواند باعث از بین‌رفتن کلیه اطلاعات ذخیره‌شده روی حافظه شود. در این زمان اگرچه هارد دیسک صدا می‌دهد ولی کار می‌کند و باعث خراشیده‌شدن بیشتر صفحه‌ها می‌شود. در چنین مواقعی بهترین کار این است که از روشن‌کردن مجدد کامپیوتر خودداری کرده و برای تعمیر دیسک به افراد متخصص مراجعه کنید. اگر صفحه‌های هارد دچار خراشیدگی شوند، هیچ راهی برای بازگردانی اطلاعات وجود ندارد.

صدای لرزش یا وِزوِز کردن هارد دیسک

ارتعاشات و تاثیر آنها بر صدای هارد دیسک امری طبیعی است. تمامی هارد دیسک‌ها به دلیل چرخش سریع صفحات داخلی باعث ایجاد لرزش می‌شوند، ولی لرزش زیاد و تولید صدای وزوز می‌تواند نشانه خرابی موتور یا قطعات متصل باشد. در این مواقع بهتر است صدای هارد دیسک خود را با هاردهای دیگر مقایسه کنید. اگر صدای هیاهو و ارتعاش بیش‌ازحد زیاد است، باید نسبت به تعمیر دیسک خود اقدام کنید.

صدای بوق هارد دیسک

شنیده‌شدن بوق جزو صداهای غیرعادی در هارد دیسک است که می‌تواند نشان‌دهنده گیرکردن هِدها باشد. اگرچه در چنین مواقعی امکان فعالیت عادی هارد دیسک وجود ندارد، آسیبی نیز به داده‌ها وارد نمی‌شود. معمولاً این مشکل با تعویض هدها یا جایگذاری مجددشان حل می‌شود.

دلایل صداهای غیرعادی در هارد دیسک

در بخش قبلی، رایج‌ترین صداهای غیرعادی در دیسک‌های سخت از جمله صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD را معرفی کردیم. حالا مکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که دلیل سروصدای هارد دیسک و صدای خراشیدن یا تق‌تق آن چیست؟ معمولاً تولید صداهای غیرعادی در هارد دیسک به دلایل زیر رخ می‌دهد:

خرابی هِدهای هارد دیسک

هد (head) یکی از بخش‌های اصلی هارد بوده و مسئولیت نوشتن و خواندن اطلاعات روی صفحات حافظه را برعهده دارد. در صورتی که این قطعه دچار مشکل شود، شاهد تولید صدا، به‌ویژه صدای کلیک خواهید بود.

خرابی بورد هارد دیسک

خرابی بورد مداری (PCB) هارد دیسک به‌دلیل شوک‌های الکتریکی می‌تواند از دیگر عوامل صدای هارد دیسک باشد. اگرچه آسیب‌های مداری فیزیکی نیستند، اما خرابی هر یک از بخش‌ها در بورد می‌تواند سایر قطعات را نیز دچار مشکل کرده و باعث تولید صداهای غیرعادی در هارد دیسک شوند.

خرابی دیسک‌های حافظه هارد دیسک

در هارد دیسک صفحات گردی مانند CDهای قدیمی وجود دارد که اطلاعات روی آن‌ها ذخیره می‌شود. در صورتی خرابی این صفحات یا موتور گردان آن‌ها احتمال به گوش‌رسیدن صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD وجود دارد.

آسیب‌های فیزیکی هارد دیسک

واردشدن هرگونه آسیب فیزیکی به هارد دیسک مثل ضربه یا سقوط یا قراردادن آن در معرض آب، آتش، میدان مغناطیسی و... می‌تواند باعث ایجاد صدای هارد دیسک، کاهش عمر مفید یا خرابی کامل آن شود.

در همین رابطه بخوانید:

- تفاوت MBR و GPT چیست و کدام یک بهتر است؟

چگونه صدای هارد دیسک را کاهش دهیم؟

پس از بررسی دلایل مختلف صدای هارد دیسک، نوبت به راهکارهای احتمالی رفع مشکل می‌شود. آیا صدای هارد دیسک قابل تعمیر است؟ پاسخ این سؤال به دلیل ایجاد صدا و پیچیدگی آن بستگی دارد. بااین‌حال، درصورتی که شما نیز با مشکل صداهای طبیعی و غیرطبیعی هارد دیسک مواجه شدید، می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:

1. ابتدا مطمئن شوید که صدای تولیدشده از هارد دیسک مورد نظر است. به‌این‌منظور، هارد را از سیستم جدا کرده و ببنید صدا همچنان وجود دارد یا خیر.
2. تمامی کابل‌های کیس، به‌ویژه کابل‌های پاور و هارد را جداکرده و دوباره محکم متصل کنید. مطمئن شوید که کابل‌های پاور با هارد سازگاری داشته باشد.
3. هارد دیسک را به سیستم دیگری متصل کرده و ببینید مشکل صداهای غیرعادی در هارد دیسک همچنان وجود دارد یا خیر. همچنین، اگر می‌پرسید چگونه صدای هارد دیسک را تست کنیم؟ می‌توانید از هارد فعال دیگری استفاده کرده و آن‌ها را با هم مقایسه کنید.
4. از نرم‌افزارهای تست و بررسی سلامت هارد دیسک استفاده کنید. به‌این‌منظور، می‌توانید از ابزارهای داخلی ویندوز مثل CHKDSK و Disk Management بهره گرفته یا از نرم‌افزارهای جانبی کمک بگیرید.
5. همان‌طور که گفتیم بسته‌شدن خروجی هوا و معیوب‌بودن فن می‎‌تواند از دلایل صدای زیاد در هارد دیسک‌های اکسترنال باشد. بنابراین، اگر هارد شما دارای فن است، آن را تمیز کرده و از کارکرد صحیحش اطمینان پیدا کنید.
6. اگر منبع تولید صدا ارتعاش و لرزش است، از محکم‌بودن هارد دیسک در جای خود مطمئن شوید. هارد را به‌طور صحیح در جای خود قرار داده و پیچ‌ها را محکم کنید.

هارد دیسک‌ها قطعاتی پیچیده هستند و تعمیر و بازیابی آن‌ها نیاز به افراد ماهر و تجهیزات دارد. اگر با مشکل صداهای غیرعادی در هارد دیسک مثل صدای خراشیدن یا تق‌تق HDD مواجه هستید، از بازکردن و تعمیر هارد خودداری کرده و آن را به یک متخصص بسپارید.

روش‌های جلوگیری از خرابی هارد دیسک

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. در قسمت‌های پیشین تاثیر صدا بر عمر هارد دیسک را بررسی کردیم. اگرچه در بسیاری از موارد مشکل صدای هارد دیسک قابل حل است، در موارد پیچیده‌تر امکان ازبین‌رفتن کامل هارد و اطلاعات آن وجود دارد. بنابراین، بهتر است همیشه قبل از خرابی به فکر آینده باشد. به‌این‌منظور:

1. همواره از اطلاعات مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.
2. با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف مثل SMART بر سلامت هارد دیسک نظارت کنید.
3. هارد را در مکانی امن قرار داده و از ورود هرگونه آسیب فیزیکی یا محیطی به آن جلوگیری کنید.
4. وقتی صداهای غیرعادی در هارد دیسک می‌شنوید، نشان می‌دهد که HDD شما نیاز به کمک دارد. بهتر است سریع رایانه را خاموش کرده و آن را به یک متخصص بسپارید.

جمع‌بندی

هارد دیسک که یکی از اصلی‌ترین اجزای ذخیره‌سازی در سیستم‌های رایانه‌ای است، هنگام کار به‌طور طبیعی صداهایی تولید می‌کند. بااین‌حال، گاهی صدای هارد دیسک به‌شکلی غیرعادی به گوش می‌رسد که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشد. در این مقاله به دلایل مختلف صدای طبیعی و صداهای غیرعادی در هارد دیسک پرداخته و راهکارهایی برای شناسایی و رفع این مشکلات ارائه کردیم.

معمولاً صداهای ناشی از چرخش سریع دیسک‌ها، حرکت هدها یا عملکرد فن‌های داخلی در هارد دیسک طبیعی هستند. اما اگر صداهایی مانند تق‌تق، خراشیدن، وزوز یا حتی بوق از هارد دیسک شنیده شود، احتمال خرابی قطعات داخلی مانند هد، دیسک‌های حافظه یا بورد وجود دارد. عواملی نظیر شوک‌های الکتریکی، ضربه، خراشیدگی دیسک‌ها یا آسیب‌های فیزیکی نیز می‌توانند منجر به این مشکلات شوند.

برای کاهش یا رفع صدای غیرعادی هارد دیسک، اقدامات ساده‌ای مانند بررسی اتصال کابل‌ها، اطمینان از محکم بودن جای هارد، استفاده از نرم‌افزارهای تست سلامت و تمیزکردن فن‌ها پیشنهاد می‌شود. همچنین، برای جلوگیری از خرابی هارد و از دست‌دادن داده‌ها، تهیه نسخه پشتیبان، نظارت مستمر بر سلامت هارد و محافظت از آن در برابر آسیب‌های فیزیکی توصیه می‌شود.

در نهایت باید گفت، صداهای غیرطبیعی هارد دیسک را نباید نادیده گرفت. این صداها نشان‌دهنده نیاز به بررسی فوری وضعیت هارد بوده و می‌توانند از خرابی‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری کنند.

پرسش‌های پرتکرار

آیا صدای زیاد هارد دیسک نشانه خرابی است؟

بستگی دارد. اگر صدا بیش از حد زیاد است و قبلاً شاهد چنین چیزی در هارد دیسک خود نبوده‌اید، احتمال خرابی زیاد است. اما اگر به‌تازگی در کیس کامپیوتر خود تغییراتی داده‌اید یا جای آن را عوض کرده‌اید، ممکن است مشکل جدی وجود نداشته باشد.

آیا صدای هارد دیسک بر عملکرد آن تاثیر دارد؟

هارد دیسک‌ها به‌دلیل داشتن قطعات مکانیکی و گردش بسیار سریع همواره مقداری تولید صدا دارند. اما در صورتی که صدای بوق، تق تق یا خراشیدن از آن شنیده شود، عملکرد هارد دچار مشکل است.