اکثر مردم جهان هوایی را تنفس می‌کنند که از حداقل استاندارد‌های بهداشتی فاصله دارد، این معضل ناشی از عواملی همچون انتشار گاز‌های صنعتی، تولید برق و آلودگی‌های ناشی از ترافیک است.

بحران آلودگی هوا در سراسر جهان

بر گزارش تابناک؛ تنها ۱۷ درصد از شهر‌های جهان استاندارد‌های لازم را برای سطوح ایمن آلودگی هوا رعایت می‌کنند. در بسیاری از مناطق، به‌ویژه کشور‌های در حال توسعه، ایستگاه‌های پایش آلودگی به‌صورت گسترده در دسترس نیستند. برخی مناطق آفریقا تنها یک ایستگاه پایش برای هر ۳.۷ میلیون نفر دارند که این امر به شکاف عظیمی در داده‌های مربوط به آلودگی هوا منجر شده است.

متخصصان معتقدند که سطح واقعی آلودگی در این مناطق ممکن است بسیار فراتر از اندازه‌گیری‌های فعلی باشد. هرچند ایستگاه‌های جدیدی در حال نصب هستند، اما کمبود منابع و دانش فنی همچنان چالش‌برانگیز است.

مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا

سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که سالانه نزدیک به ۷ میلیون نفر به‌دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده جان خود را از دست می‌دهند و تنفس طولانی‌مدت هوای آلوده می‌تواند منجر به بیماری‌های تنفسی، آلزایمر و سرطان شود.

پیشرفت‌هایی در مسیر کاهش آلودگی

در سال ۲۰۲۵ برخی کلان‌شهر‌ها اقداماتی را برای کاهش آلودگی انجام داده‌اند، از جمله سخت‌گیری در استاندارد‌های آلایندگی خودروها، توسعه حمل‌ونقل عمومی و استفاده از انرژی‌های پاک‌تر. پکن، سئول و ریبنیک در لهستان از جمله شهر‌هایی هستند که با اجرای سیاست‌های محدودکننده انتشار ذرات معلق و دی‌اکسید نیتروژن، پیشرفت‌هایی را در کاهش آلودگی هوا تجربه کرده‌اند.

همچنین، این شهر‌ها با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مناسب برای پیاده‌روی و کاهش تراکم ترافیکی، تأثیرات مثبتی را ثبت کرده‌اند.

ده کشور جنوب شرق آسیا توافقنامه‌ای را در قالب پیمان "آسه‌آن" برای جلوگیری از دود‌های فرامرزی امضا کرده‌اند. این دود‌ها عمدتاً از آتش‌سوزی‌های جنگلی در فصل‌های خشک ناشی می‌شوند. اگرچه نتایج این همکاری‌ها تاکنون متغیر بوده است، اما بسیاری از ناظران معتقدند که هماهنگی‌های قوی‌تر میان کشور‌ها ضروری است.

ارتباط آلودگی هوا با تغییرات اقلیمی

آلودگی هوا و بحران اقلیمی دو روی یک سکه هستند؛ انتشار بالای آلاینده‌ها عمدتاً از سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز ناشی می‌شود. کاهش این انتشارات نه‌تنها دمای جهانی را کنترل می‌کند، بلکه کیفیت هوای تنفسی را نیز بهبود می‌بخشد.

به‌روزرسانی پایگاه داده سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۵

سازمان جهانی بهداشت اخیراً پایگاه داده استاندارد‌های کیفیت هوای خود را برای سال ۲۰۲۵ به‌روزرسانی کرده است. این پایگاه، اطلاعاتی در مورد سیاست‌های کنترل آلاینده‌های اصلی مانند ذرات معلق و دی‌اکسید نیتروژن را از ۱۴۰ کشور گردآوری کرده است.

دکتر ماریا نیرا، مدیر بخش محیط زیست، تغییرات اقلیمی و سلامت در سازمان جهانی بهداشت، در این رابطه می‌گوید: این پایگاه داده، ابزاری حیاتی برای سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد و کاهش آثار آلودگی بر جوامع مختلف است.

افزایش خطر بیماری‌های جدی ناشی از آلودگی هوا

آلودگی هوا یک عامل مؤثر در بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و برخی سرطان‌ها محسوب می‌شود، تأثیرات آن فراتر از سیستم تنفسی و گردش خون است و عملکرد‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌روز‌رسانی آمار سازمان بهداشت جهانی افزایش این بیماری‌ها در سال ۲۰۲۵ را تأیید می‌کند.

همچنین، این معضل بار مالی سنگینی را بر سیستم‌های بهداشتی تحمیل و هزینه‌های بلندمدتی را برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند. گروه‌های جوان‌تر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌هایی هستند که می‌توانند تا سال‌ها بعد تأثیرگذار باشند.

گام‌هایی برای آینده‌ای پاک‌تر

کارشناسان بر این باورند که استاندارد‌های سخت‌گیرانه‌تر می‌توانند صنایع را به‌سمت فعالیت‌های کم‌آلاینده‌تر سوق دهند. قوانین محکم‌تر همچنین به‌عنوان عاملی بازدارنده برای شرکت‌هایی عمل می‌کنند که بدون نگرانی از عواقب، محیط‌زیست را آلوده می‌کنند.

فناوری‌های جدید، از جمله پروژه‌های انرژی جایگزین و بهبود سیستم‌های مدیریت پسماند، می‌توانند انتشار دوده و مواد شیمیایی مضر را کاهش دهند.

کنفرانس جهانی برای راه‌حل‌های آلودگی هوا

رهبران حوزه‌های مختلف در آخرین هفته ماه مارس در دومین کنفرانس سازمان جهانی بهداشت درباره آلودگی هوا و سلامت در کارتاگنا، کلمبیا گرد هم خواهند آمد، این رویداد فرصتی برای تبادل اطلاعات درباره پژوهش‌های نوین و تحولات سیاست‌گذاری خواهد بود.

برخی امیدوارند که این کنفرانس تعهدات قوی‌تری از سوی دولت‌ها برای بهبود کیفیت هوا ایجاد کند، در حالی که برخی دیگر بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی تأکید دارند.

خطرات زیست‌محیطی، از جمله هوای آلوده، مسئول یک‌چهارم بار بیماری‌های جهانی‌اند. با اجرای سیاست‌های جدید در بخش‌های صنعتی و حمل‌ونقل، بسیاری از این تهدیدات قابل پیشگیری خواهند بود.

افزایش استاندارد‌های زیست‌محیطی می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد، هزینه‌های درمانی را کاهش دهد و سلامت نسل‌های آینده را تضمین کند. کارشناسان امیدوارند که این موضوع در اولویت دستورکار‌های ملی و بین‌المللی قرار گیرد.