در زنانی که در دهه هشتم زندگی خود به سر می‌برند، احساس خواب‌آلودگی فزاینده طی یک بازه پنج‌ساله، با دو برابر شدن خطر ابتلا به زوال عقل ارتباط داده شده است. براورد می‌شود ۹۸۲ هزار نفر بریتانیایی‌ به زوال عقل مبتلا باشند، اما بنا بر اعلام انجمن آلزایمر، انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۴۰ به ۱.۴ میلیون نفر برسد.

از دست دادن حافظه، دشواری در تمرکز و تغییرات خلق‌وخو از جمله نشانه‌های آشکار این بیماری به‌شمار می‌روند، اما مطالعه جدیدی که در مجله «نورولوژی» (Neurology) منتشر شد، نشان داد که مشکلات خواب نیز می‌توانند نشانه‌ای ابتدایی از این بیماری باشند.

دکتر یو لنگ، نویسنده این مقاله از دانشگاه کالیفرنیا سان‌فرانسیسکو، گفت: «خواب برای سلامت وضعیت شناختی انسان ضروری است، زیرا به مغز اجازه می‌دهد استراحت کند و بازسازی شود و توانایی ما را برای واضح فکر کردن و به‌خاطر سپردن اطلاعات افزایش می‌دهد.»

«با این حال درباره اینکه تغییرات در خواب و توانایی شناختی چگونه در طول زمان با یکدیگر ارتباط دارند و این تغییرات چگونه با خطر زوال عقل در دهه‌های پایانی زندگی ارتباط دارند، اطلاعات اندکی وجود دارد.»

پژوهشگران در این مطالعه ۷۳۳ شرکت‌کننده زن با میانگین سنی ۸۳ سال را بررسی کردند که در آغاز این بررسی، اختلال شناختی خفیف یا زوال عقل نداشتند.

وضیعت شرکت‌کنندگان به‌ مدت پنج سال پیگیری شد‌ــ در این مدت، ۱۶۴ نفر از آن‌ها اختلال شناختی خفیف داشتند و ۹۳ نفر به زوال عقل مبتلا شدند. آن‌ها به‌ مدت سه روز در آغاز و پایان مطالعه، از دستگاه‌هایی روی مچ دستشان استفاده کردند تا الگوهای خواب و ریتم شبانه‌روزی‌شان ثبت شود.

پژوهشگران تغییرات در مدت و کیفیت خواب شبانه، چرت‌ زدن در طول روز و الگوهای ریتم شبانه‌روزی را بررسی کردند و پس از پنج سال، در الگوهای خواب بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان تغییرات بزرگی مشاهده کردند.

شرکت‌کنندگان به سه گروه تقسیم شدند: خواب پایدار یا بهبودهای اندک در خواب، کاهش خواب شبانه و افزایش خواب‌آلودگی.

کاهش خواب شامل کاهش در کیفیت و مدت خواب، افزایش متوسط در چرت‌ زدن، و بدتر شدن ریتم شبانه‌روزی بود.

افزایش خواب‌آلودگی شامل افزایش در مدت و کیفیت خواب در طول روز و شب، همراه با بدتر شدن ریتم شبانه‌روزی بود.

سپس پژوهشگران بررسی کردند که این تغییرات چگونه با خطر ابتلا به زوال عقل ارتباط دارند.

از میان افراد گروه با خواب پایدار، ۲۵ نفر به زوال عقل مبتلا شدند. در گروه با کاهش خواب شبانه، ۳۹ نفر دچار زوال عقل شدند. در گروه با افزایش خواب‌آلودگی، ۲۹ نفر به زوال عقل مبتلا شدند.

سپس پژوهشگران متغیرهایی مانند سن، تحصیلات، نژاد و عوامل سلامتی مانند دیابت و فشار خون بالا را کنترل [آماری] کردند و [با حذف تاثیر این متغیرها] دریافتند که شرکت‌کنندگان در گروه با افزایش خواب‌آلودگی، دو برابر بیشتر از افراد گروه با خواب پایدار در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار دارند.

با این حال، در گروه با کاهش خواب شبانه هیچ ارتباطی یافت نشد.

مطالعات پیشین نیز نشان داده‌ بودند که افراد با الگوهای خواب نامنظم ممکن است با افزایش خطر ابتلا به این بیماری مواجه باشند.

در مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۳ نیز در مجله نورولوژی منتشر شد، دانشمندان داده‌های سلامت بیش از ۸۸ هزار نفر را در بریتانیا با میانگین سنی ۶۲ سال ارزیابی کردند و وضعیت آن‌ها را به‌طور میانگین به‌ مدت هفت سال پیگیری کردند. آن‌ها دریافتند که خطر ابتلا به این بیماری عصبی در میان افرادی که بیشترین بی‌نظمی در خواب را داشتند، بالاتر بود.

مطالعه دیگری در سال ۲۰۲۴ به بررسی اسکن مغزی نزدیک به ۶۰۰ فرد میانسال پرداخت و نشان داد که خواب بد باعث پیر شدن مغز به‌ اندازه تقریبا سه سال می‌شود.

مطالعه اخیر ثابت نمی‌کند که خواب‌آلودگی در طول روز باعث زوال عقل می‌شود، بلکه فقط وجود یک ارتباط میان آن‌ها را نشان می‌دهد.