برخلاف باور عمومی، کلسترول تنها عامل خطر نیست، بلکه برای بدن ضروری است و باید به‌طور صحیح مدیریت شود.

به نقل از گاردین، کلسترول می‌تواند به آرامی افزایش یابد و بدون هیچ‌گونه علامت خاصی، خطرات جدی برای قلب ایجاد کند. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند که افراد بالای ۴۰ سال هر پنج سال یک‌بار کلسترول خود را بررسی کنند. این موضوع به‌ظاهر ساده است، اما مانند بسیاری از مسائلی که به‌طور تدریجی به بدن آسیب می‌زنند، ممکن است احساس شود که کلسترول در پس‌زمینه زندگی‌مان قرار دارد و نیازی فوری به توجه ندارد. علاوه بر این، شایعات زیادی در فضای آنلاین در مورد کلسترول وجود دارد، از جمله این‌که تخم‌مرغ‌ها به دلیل داشتن کلسترول مضر هستند یا برخی از دانشمندان در حیطه رژیم‌های کم‌کربوهیدرات و پرچربی به‌طور غیرمعتبر نقش کلسترول را در بیماری‌های قلبی کم‌اهمیت جلوه می‌دهند. این تضاد‌ها به سردرگمی عمومی می‌افزاید.

دکتر مانوئل مایر، متخصص قلب و استاد در کالج امپریال لندن، بر اهمیت پیشگیری تأکید می‌کند و می‌گوید: «اگر کلسترول شما بالا باشد و این وضعیت برای سال‌ها ادامه یابد، به تدریج در شریان‌ها انباشت می‌شود.» به گفته او، این امر می‌تواند به‌طور جدی خطر بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش دهد. برای توضیح بهتر، او تشبیه می‌کند که سیستم گردش خون انسان مانند یک ماشین لباس‌شویی است: «اگر آب سخت زیادی استفاده کنید، احتمال مسدود شدن ماشین لباس‌شویی بیشتر می‌شود.» در مورد کلسترول بالا نیز، این انسداد‌ها می‌توانند موجب بیماری‌های قلبی و در نهایت سکته‌ها و حملات قلبی شوند. بنابراین، برای حفظ سلامتی قلب، باید به مدیریت کلسترول توجه جدی داشت.

کلسترول چیست؟

کلسترول ماده‌ای چربی مانند است که به‌طور طبیعی در خون وجود دارد و برای ساختن هورمون‌هایی مانند استروژن و تستوسترون ضروری است. به گفتهٔ امیلی مک‌گرات، پرستار ارشد قلب در بنیاد قلب بریتانیا بدن به مقدار معینی کلسترول نیاز دارد. او همچنین اشاره می‌کند که سلول‌های ما برای استحکام و قوام نیاز به کلسترول دارند. با این حال، وقتی سطح کلسترول در خون بالا می‌رود، این می‌تواند مشکل‌ساز باشد. به‌طور کلی، دو نوع کلسترول در خون وجود دارد: ال دی ال که به‌عنوان «کلسترول بد» شناخته می‌شود اچ دی ال که به‌عنوان «کلسترول خوب» معرفی می‌شود. ال دی ال می‌تواند موجب تجمع پلاک در دیواره شریان‌ها شود که خطر سکته و حملات قلبی را افزایش می‌دهد. در مقابل، اچ دی ال کمک می‌کند تا ال دی ال از خون پاک شود و میزان آن را در تعادل نگه می‌دارد. دکتر مایر می‌گوید: «در بسیاری از مطالعات ثابت شده است که کاهش کلسترول بد، باعث کاهش وقوع حوادث قلبی می‌شود.»

چه زمانی باید کلسترول خود را بررسی کنید؟

بر اساس توصیه‌های خدمات بهداشتی ملی بریتانیا، افرادی که بین ۴۰ تا ۷۴ سال سن دارند باید هر پنج سال یک‌بار کلسترول خود را بررسی کنند. افراد بالای ۷۵ سال باید بررسی‌های سالانه انجام دهند. همچنین اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید یا دچار درد قفسه سینه مشابه آنژین شده‌اید، می‌توانید از پزشک خود درخواست آزمایش کنید. بعد از آزمایش اولیه کلسترول، ممکن است تنها یک عدد برای کل ال دی ال و اچ دی ال خون شما به دست آید. اما آزمایش کامل‌تر که به نام پروفایل چربی شناخته می‌شود، شامل تفکیک دقیق‌تری از اچ دی ال، ال دی ال و تری‌گلیسیریدهاست. تری‌گلیسیرید‌ها نوع دیگری از چربی هستند که در خون یافت می‌شوند و حتی اگر سطح کلسترول خوب باشد، بالا بودن تری‌گلیسیرید‌ها همچنان می‌تواند خطرناک باشد.

سطوح اچ دی ال سالم باید بالای ۱ میلی‌مول در لیتر برای مردان و بالای ۱.۲ میلی‌مول در لیتر برای زنان باشد. سطح ال دی ال نیز باید زیر ۳ میلی‌مول در لیتر باشد. همچنین نسبت کلسترول شما باید به اچ دی ال محاسبه شود که این نسبت نشان‌دهنده تعادل بین کلسترول خوب و بد در خون است. اگر این نسبت زیر ۶ باشد، مطلوب است و هرچه کمتر باشد بهتر است. تری‌گلیسیرید‌ها چربی‌های ذخیره شده در خون هستند که در صورت استفاده نکردن از آنها، بدن آنها را ذخیره می‌کند. مک‌گرات می‌گوید: «افراد ممکن است سطح کلسترول خوبی داشته باشند، اما سطح تری‌گلیسیرید آنها بالا باشد که همچنان آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد.» به‌طور ایده‌آل، سطح تری‌گلیسیرید نباید بیشتر از ۲.۳ میلی‌مول در لیتر باشد، مگر اینکه پیش از آزمایش خون ناشتا باشید، که در این صورت حد سالم ۱.۷ میلی‌مول در لیتر است.

ژنتیک چه تأثیری دارد؟

سطوح کلسترول در برخی افراد به‌طور ژنتیکی بالا است. این امر نشان‌دهنده این است که افراد مبتلا به برخی اختلالات ژنتیکی مانند هیپرکلسترولمی خانوادگی، ممکن است نتوانند با تغییرات رژیمی، سطح کلسترول خود را به‌طور مؤثر کاهش دهند و نیاز به دارو دارند. این اختلال، که تقریباً ۱ نفر از هر ۲۵۰ نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث شود افراد حتی بدون سابقه خانوادگی به‌طور ناگهانی دچار بالا بودن سطح کلسترول شوند.

چه عواملی دیگر بر خطر بیماری قلبی تأثیر دارند؟

سطوح کلسترول فقط یکی از عوامل تأثیرگذار در خطر بیماری‌های قلبی است. عوامل دیگری مانند سن، وزن، تاریخچه خانوادگی، مصرف سیگار، فشار خون بالا و جنسیت نیز بر سلامت قلب تأثیر می‌گذارند. اگر ارزیابی کلی خطر شما بیش از ۱۰% باشد، پزشک ممکن است استاتین تجویز کند. در صورتی که کلسترول بالا ناشی از ژنتیک نباشد، ممکن است بتوانید با تغییرات سبک زندگی به کاهش آن بپردازید. ورزش و تغذیه سالم می‌توانند در بهبود نسبت کلسترول و کاهش ال دی ال مؤثر باشند. تغییرات در رژیم غذایی مانند جایگزینی چربی‌های اشباع‌شده با چربی‌های غیر اشباع می‌تواند تأثیر زیادی بر سطح کلسترول بگذارد. افراد چاق یا دارای اضافه‌وزن بیشتر در معرض خطر کلسترول بالا هستند. مک‌گرات می‌گوید: «اگر وزن خود را کاهش دهید، سطح کلسترول شما بهبود می‌یابد.» البته همه افراد چاق کلسترول بالا ندارند، اما این عامل می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر سلامتی قلب تأثیر بگذارد.

بهترین غذا‌ها برای کلسترول خوب

فیبر‌های غذایی به‌ویژه فیبر محلول موجود در جو دوسر، لوبیا و عدس می‌توانند به کاهش سطح کلسترول کمک کنند. همچنین مصرف چربی‌های غیر اشباع که در روغن زیتون، آووکادو و مغز‌ها یافت می‌شود، به افزایش سطح اچ دی ال و کاهش ال دی ال کمک می‌کند.

بدترین غذا‌ها برای سطح کلسترول

مواد غذایی سرشار از چربی‌های اشباع‌شده مانند گوشت‌های فرآوری‌شده، لبنیات پرچرب و روغن‌های گرمسیری مانند روغن نارگیل و روغن نخل، می‌توانند سطح ال دی ال را افزایش دهند و باید در مصرف آنها دقت کرد. برخلاف باور عمومی، کلسترول موجود در تخم‌مرغ و غذا‌هایی مانند صدف‌ها تأثیر چندانی بر سطح کلسترول خون ندارد. مهم‌تر از آن، کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده است که می‌تواند اثرات منفی بر سطح کلسترول بگذارد.

چه زمانی به درمان‌های پیشرفته‌تر از استاتین‌ها نیاز دارید؟

در مواردی که سطح کلسترول به‌طور قابل‌توجهی بالا باشد و استاتین‌ها نتوانند به‌اندازه کافی آن را کاهش دهند، درمان‌های جدیدتر مانند مهارکننده‌های نوع ۹ مبدل پروپروتئین سابتیلیسین/ککسین ممکن است مورد نیاز باشند. این دارو‌ها به‌طور مؤثر ال دی ال را کاهش می‌دهند و می‌توانند برای افرادی که قبلاً دچار حمله قلبی شده‌اند مفید باشند. مدیریت کلسترول موضوعی پیچیده است که نیاز به توجه و پیگیری منظم دارد. تغییرات سبک زندگی، ورزش و دارو‌های مناسب می‌توانند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کنند. پیشگیری زودهنگام و بررسی منظم کلسترول، راهی مؤثر برای حفظ سلامت قلب در طول زندگی است.