به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، صدیقه ترابی معاون محیط زیست انسانی درباره اقدامات دیپلماسی در جهت حفظ محیط زیست گفت: مسئله‌های شاخص و مهمی مثل گرد و غبار برای پیشبرد دیپلماسی محیط‌زیستی با کشورهای همسایه بسیار حائز اهمیت هستند و ما در حال پیگیری آنها هستیم. سفر به کشور افغانستان نیز در همین راستا انجام و پیشنهاد شد به جای تمرکز صرف بر موضوع حقابه هیرمند و مسئله آب، روی سایر مسائل محیط‌زیستی نیز کار مشترکی را آغاز کنیم؛ از جمله احیای تالاب هامون و مقابله با پدیده گرد و غبار که تأثیرات شدیدی بر مردم هر دو کشور دارد. در ناحیه زابل و سیستان در ایران و همین‌طور در مناطق مجاور تالاب هامون در افغانستان، افراد مستقیماً با مشکلات ناشی از گرد و غبار مواجه هستند.

وی گفت: ایده این بود که به جای تمرکز محدود بر موضوعات آب، بتوانیم چالش‌های زیست‌محیطی نظیر کاهش گرد و غبار را به‌عنوان بخشی از یک برنامه مشترک در دستور کار قرار دهیم. این رویکرد می‌تواند زمینه احیای تالاب هامون را فراهم کند و بحران خشکی این تالاب را به‌منظور منافع مشترک تمامی ساکنان مناطق اطراف آن، اعم از ایرانی یا افغانستانی، مدیریت کند. در سفر مشترکی که با وزیر امور خارجه انجام شد، این پیشنهاد مطرح شد که ان‌شاءالله این موضوعات را با جدیت دنبال کنیم و امیدواریم به نتایج مطلوب دست یابیم.

ترابی در ادامه افزود: یکی از نکات مهمی که پس از سفر به قطر برجسته شد، کارگروهی بود که میان کشورهای عربی و سایر کشورهای منطقه با مشارکت چند نهاد بین‌المللی از جمله ایران، قطر، کویت، عراق، ترکیه، عربستان و امارات برگزار شد. در این نشست، تمامی افراد و گروه‌هایی که مطالعاتی درباره مناطق با شدت بالای گردوغبار انجام داده بودند، نتایج تحقیقات خود را ارائه کردند. نکته جالب‌توجه این بود که هر کشور از یک رویکرد و متدلوژی متفاوت برای انجام این مطالعات استفاده کرده بود، چرا که این موضوع برای همه آنها به دلیل مشکلاتی که با آن مواجه بودند، اهمیت داشت.

وی بیان داشت: در این میان، ترکیه اعلام کرد که این مسأله جزو اولویت‌های اصلی آنها نیست و مشغول مواجهه با چالش‌هایی همچون زلزله و سایر بحران‌ها هستند. عربستان نیز اشاره کرد که دو سال پیش یک مرکز مرتبط با موضوع گردوغبار تأسیس کرده است، اما هنوز موفق به ارائه مطالعات جامع و منسجم نشده است. با این حال، سایر کشورها مانند عراق، کویت و امارات گزارش‌های بسیار خوبی ارائه دادند. حتی برخی از این اقدامات حالت اجرایی پیدا کرده بود؛ برای مثال کویت و عراق بر اساس مطالعاتی که انجام شده بود و نشان می‌داد گردوغبار مناطق خاصی در عراق به شدت کویت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، یک تفاهم‌نامه مشترک امضا کردند. طبق این تفاهم‌نامه، منطقه‌ای در عراق که منشأ این گردوغبار بود انتخاب شد و کویت سرمایه لازم را تأمین کرد تا عراق بتواند با روش‌های مختلف مدیریت و مهار این پدیده را اجرا کند.

همکاری‌های مشترک با کشورهای همسایه

معاون محیط زیست انسانی تصریح کرد: مطالعاتی که کویت انجام داده بود، بسیار ارزشمند بوده است. همچنین، امارات هم تحقیقات بسیار جامعی درباره تأثیر گردوغبار بر سلامتی انسان انجام داده که نتایج آن‌ها چشمگیر است. در این مطالعات، انواع گردوغبار مشخص شده‌اند، حتی ترکیبات شیمیایی آن‌ها نیز شناسایی شده و اثراتشان بر سلامت انسان به‌طور ویژه بررسی شده است. خوشبختانه این نشست‌ها ادامه خواهد داشت؛ حداقل نیاز به برگزاری دو نشست دیگر است. پیشنهاد شده که تمام کشورها مطالعات و روش‌های خود را، به همراه مقیاس و نتایج تحقیقاتشان، با دیگران به اشتراک بگذارند. این اقدام به ما کمک می‌کند تا از تجربه و دقت سایر کشورها بهره‌مند شویم و به اطلاعات ارزشمندتری دست یابیم. ما نیز در مقابل، مطالعات خودمان را در اختیار آن‌ها قرار خواهیم داد.

وی افزود: از سوی دیگر، ارتباط مؤثری با مرکز پژوهشی برجسته‌ای که این مطالعات را در کویت انجام داده، برقرار کرده‌ایم و پیشنهاد شده به‌واسطه وزارت خارجه، همکاری‌های نزدیک‌تری با آن‌ها داشته باشیم تا از روش‌ها و تجربیات آن‌ها بیشتر بهره‌مند شویم. به نظر می‌رسد ادامه این نشست‌ها می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت پروژه‌هایی باشد که پیش‌تر به‌صورت مشترک با عراق آغاز کرده‌ایم. مناطقی از خوزستان و ایلام بیشترین تأثیر را از گردوغبار می‌پذیرند، بنابراین ضرورت دارد که اقدامات میدانی مشترکی با عراق اجرا کنیم. چهار نقطه از قبل برای این کار مشخص شده‌اند که دو نقطه در ایران و دو نقطه در عراق هستند؛ اما کار عملیاتی هنوز در عراق آغاز نشده است. امیدواریم با پیگیری‌های جدی‌تر، این پروژه نیز به موفقیت برسد.

امضای تفاهم‌نامه با سازمان ملل

معاون محیط زیست انسانی درباره امضای تفاهمنامه میان سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان ملل در زمینه فراهم کردن تجهیزات سنجش آلودگی هوا گفت: در حال حاضر تجهیزاتی که در اختیار داریم، ابزارهای لازم برای مطالعه و تحلیل انتشار آلودگی هوا هستند. این تجهیزات همچنین برای منشایابی آلودگی نیز اهمیت زیادی دارند، زیرا هرچه تعداد و دقت تجهیزات بیشتر باشد، کیفیت و دقت مطالعات ما نیز افزایش خواهد یافت.

ترابی بیان داشت: اما مشکلی که وجود دارد این است که ما به‌صورت مقطعی مشغول پایش هستیم؛ به عنوان مثال، هر پنج سال یک‌بار اقدام انجام می‌شود که آن هم با فاصله‌های زمانی طولانی اتفاق می‌افتد. این در حالی است که باید پایش ذرات آلودگی به‌صورت مداوم انجام شود تا بتوانیم بر اساس داده‌های به‌روز تحلیل‌های دقیقی ارائه دهیم. هرچه دقت ما در این فرآیند بالاتر باشد، نزدیک‌تر به علت اصلی مشکل خواهیم شد و در نتیجه می‌توانیم راهکارهای اثربخش‌تری پیدا کنیم.

وی افزود: این دستگاه به گونه‌ای طراحی شده که به‌صورت پیوسته و بدون وقفه، در هر مکانی که قرار داده شود، به‌طور منظم وضعیت آلودگی هوا را پایش می‌کند. با این حال، هنوز اطلاعات کافی درباره آن منتشر نشده است و به نظر می‌رسد که نیاز به تهیه گزارش جامع در این زمینه وجود دارد. تلاش‌ها بر این بود که با استفاده از این تجهیزات و بر اساس تفاهمنامه‌ای که با سازمان ملل داشتیم، بتوانیم بر موانع واردات تجهیزات غلبه کرده و تعداد کافی از دستگاه‌های پیشرفته را در کلان‌شهرهای دارای اهمیت بالا از لحاظ آلودگی هوا مستقر کنیم. هدف این بود که با گردآوری اطلاعات دقیق‌تر، امکان برنامه‌ریزی بهتر و ارائه راهکارهای درست برای کاهش آلودگی هوا فراهم شود.

به گفته ترابی این فعالیت به‌عنوان یک شروع در نظر گرفته شد و همان زمان پیشنهاد دادیم که این فرآیند ادامه پیدا کند و فقط به مطالعات علمی محدود نشود. بلکه باید تجهیزات و فناوری‌های لازم که به دلایل مختلف دسترسی به آنها محدود است، از طریق سازمان ملل در اختیار ما قرار گیرد. خوشبختانه تفاهمنامه مربوطه امضا شد و امیدواریم که به زودی نتایج مطلوبی حاصل شود.