خیلی‌ها درمورد سالمندان این طور فکر می‌کنند که آنها دیگر آردشان را بیخته‌اند و الک‌شان را آویخته و دیگر نیاز به تفریح، مشارکت، فعالیت ورزشی، کسب موفقیت‌های بیشتر، آموزش بیشتر و رؤیاپروری ندارند. درحالی‌که هر فردی در هر سن و سالی تا روز آخر زندگی حق دارد که در رفاه، سلامت، شادی و پویایی زندگی کند.

یکی از مهم‌ترین ابزار‌ها برای تامین سلامت جسمی و روانی سالمندان، ورزش کردن است. موضوعی که خیلی‌ها به آن تنها به عنوان تفریح و سرگرمی یا یک کالای لاکچری و غیرضروری نگاه می‌کنند. واقعیت این است که در دنیایی که جمعیت سالمندان روز به روز در حال افزایش است و انزوای اجتماعی آنها به یک بحران واقعی تبدیل شده، ورزش نه تنها به عنوان ابزاری برای بهبود سلامت جسمی و روانی، بلکه به عنوان یک استراتژی کلان برای تحقق عدالت اجتماعی اهمیت بیشتری یافته است.

کاهش افسردگی سالمندان با ورزش

برخلاف تصور عُموم، شیوع افسردگی و حتی افکار خودکشی و اقدام به خودکشی در دوران سالمندی بالا است. طبق آمار‌های رسمی ۱۵ تا ۲۰ درصد سالمندان ایرانی دچار افسردگی هستند و این نشانگر آن است که بسیاری از سالمندان به دلیل انزوای اجتماعی، احساس بی‌ارزشی و عدم دسترسی به امکانات مناسب، در معرض جدی ابتلا به بیماری‌های روانی قرار دارند.

ماهان منصوری، متخصص حرکات اصلاحی و مشاور طرح‌های ورزش سالمندان در این رابطه می‌گوید: اقدام به خودکشی در بین سالمندان ما آمار بالایی دارد. درحالی‌که ورزش راهکاری برای نجات جان‌ها است و می‌تواند به سادگی به عنوان یک «داروی اجتماعی» عمل کند.

منصوری در حرف‌هایش به نکته مهمی درباره اثرات ورزش بر روی سلامت سالمندان اشاره می‌کند و می‌گوید: ورزش باعث افزایش حس تعلق در فرد سالمند می‌شود. درواقع فعالیت‌های ورزشی، سالمندان را به تعاملات اجتماعی سوق می‌دهد و آنها را از انزوا دور می‌کند. همچنین به کاهش افسردگی و اضطراب کمک می‌کند و انگیزه زندگی را در سالمندان افزایش می‌دهد.

این مشاور طرح‌های ورزش سالمندان با تاکید بر این که ورزش همچنین باعث پیوند بین‌نسلی می‌شود، در این باره توضیح می‌دهد: برنامه‌های ورزشی مشترک میان سالمندان و جوانان، یک فضای ارتباطی ایجاد کرده و احترام و همبستگی بین نسل‌ها را تقویت می‌کند. درضمن فعالیت‌های ورزشی مشترک میان سالمندان و جوانان، به شکستن کلیشه‌های ذهنی و تقویت درک متقابل کمک می‌کند.

منصوری تاکید می‌کند: البته دسترسی عادلانه به امکانات ورزشی خیلی مهم است. موضوعی که می‌تواند به عنوان یک سیاست پیشگیرانه در کاهش بحران‌های روانی و اقتصادی جامعه مطرح شود.

ورزش سالمندان فقط یک موضوع انسانی نیست

ورزش سالمندان تنها یک موضوع انسانی نیست. بلکه یک سرمایه‌گذاری اقتصادی است. این مطلب را منصوری می‌گوید و ادامه می‌دهد: کاهش هزینه‌های درمانی، کاهش زمین‌خوردگی و پیامد‌های بعدی آن و افزایش استقلال سالمندان، همگی از نتایج ملموس برنامه‌های ورزشی موفق در کشور‌های پیشرفته بوده‌اند. مثلا در آلمان بعد از اجرای این طرح‌ها نیاز به مراقبت‌های پزشکی بلندمدت به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

به گفته این کارشناس ورزش سالمندان، اتخاذ سیاست‌های مشابه کشور‌های موفق، هم امکان استفاده رایگان از امکانات ورزشی را برای افراد بالای ۶۵ سال تضمین می‌کند و هم آن سرمایه‌گذاری اقتصادی را محقق می‌کند.

منصوری می‌گوید: البته صرف این که بگوییم ورزش برای سالمندان خوب است، کافی نیست؛ مناسب‌سازی اماکن، تغییر فضا‌های ورزشی با ایجاد رمپ، نصب میله‌های حمایتی و استفاده از تجهیزات کم‌فشار می‌تواند محیطی امن و دلپذیر برای سالمندان ایجاد کند.

به گفته این کارشناس ورزشی در کشور‌هایی مثل فنلاند، آلمان و انگلستان، سرمایه‌گذاری در ورزش سالمندان نه تنها بهبود کیفیت زندگی را به همراه داشته، بلکه بار اقتصادی نظام سلامت را به طرز چشمگیری کاهش داده است. این موفقیت‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در ورزش سالمندان فراتر از یک تصمیم اخلاقی، یک سیاست اقتصادی هوشمندانه برای تضمین پایداری اجتماعی و ثبات اقتصادی جامعه است.

هیچ سالمندی نباید احساس سربار بودن کند

ورزش سالمندان، پلی است به سوی جامعه‌ای سالم‌تر، همبسته‌تر و صلح‌آمیزتر. جامعه‌ای که در آن هیچ سالمندی احساس انزوا و ناامیدی نکند، هیچ سالمندی به دلیل نبود امکانات دچار افسردگی نشود و هیچ سالمندی احساس اضافه بودن، سربار بودن و بی‌ارزش بودن نکند. این رویکرد، با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و اجرای سیاست‌های حمایتی می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات بنیادین در نظام بهداشتی و اجتماعی کشور شود.

منصوری به عنوان مشاور طرح‌های ورزش سالمندان می‌گوید: آینده‌ای که ارزش تلاش کردن دارد، آینده‌ای است که در آن ورزش به عنوان استراتژی کلان، سلامت و پایداری جامعه را تضمین کند.