به گزارش ایران اکونومیست، همزمان با سی‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از ۲۲ تا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۲ تا ۱۵ می) (TIBF ۲۰۲۵)، نخستین «فلوشیپ نشر تهران» بنا بر اعلام، با هدف تقویت حضور نشر ایران در عرصه جهانی و ایجاد ارتباط میان ناشران خارجی و داخلی با تمرکز بر ادبیات و تصویرگری کودک و نوجوان برگزار خواهد شد. بر اساس آنچه در سایت فلوشیپ تهران آمده، «نخستین فلوشیپ نشر تهران رویدادی است که همکاران مختلف را گردهم می‌آورد؛ ازجمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه گرنت ترجمه و نشر ایران، انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان، و آژانس ادبی و ترجمه اینتروتما نیز با ما همکاری دارند. تمام دست‌اندرکاران این رویداد سعی می‌کنند تا با یک تلاش منسجم تبادلات فرهنگی و خلاقیت را توسعه دهند. این فعالیت با حمایت همکاران و حامیان مالی این برنامه - که خواهان ترویج ادبیات کودک و نوجوان ایران هستند - امکان‌پذیر شده است.»

این رویدادهم صبغه طولانی ندارد؛ سال گذشته همزمان با سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه، اعلام شد پیش‌درآمدی بر فلوشیپ برگزار خواهد شد و رویداد اصلی در پاییز برگزار می‌شود و با توجه به تغییرات و رفت و آمد دولت‌ها، این موضوع مسکوت ماند و حالا کمتر از یک‌ماه است که اعلام شده چنین رویدادی برگزار خواهد شد؛ رویدادی که از منظر برخی بیشتر شبیه نمایش است و کار جدی‌ای نخواهد بود زیرا الزامات برپایی چنین رویدادی را در ایران نداریم. عضویت در کنواسیون برن به عنوان اصلی‌ترین الزام مطرح می‌شود چرا که فلوشیپ محلی برای فروش رایت کتاب است و ناشران درباره خرید و فروش رایت سخن خواهند گفت. از طرفی هم برخی معتقدند ناشران حتی ناشران حرفه‌ای با مسائل و کار کردن در این زمینه آشنایی ندارند و شاید از این موضوع استقبال نکنند. برخی هم به حضور چندساله ایران در فلوشیپ‌های کشورهای همسایه اشاره دارند که تاکنون دستاورد و ماحصلی نداشته است و بازخورد چندانی از حضورها نگرفته‌ایم و شاید فلوشیپ تهران فقط برای کسب تجربه برگزاری چنین رویدادی باشد.

اما حاشیه اصلی برگزاری این رویداد، حضور آژانس ادبی و ترجمه اینتروتما از ترکیه است که چندین سال است برپایی فلوشیپ ترکیه را برعهده دارد؛ یکی از نگرانی‌های حضور این آژانس ادبی درباره اختیارات حضور آن‌ها در فلوشیپ و در اختیار گرفتن انحصار در تبادل رایت کتاب‌های نشر ایران است و از طرف دیگر برخی نیز معتقدند اگر حضور مدیریت شود شاید بتواند کمک‌کننده باشد و باید دید این رویداد چگونه برگزار می‌شود،.

ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه ادببات و کتاب ایران و سخنگوی سی‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره حاشیه‌هایی که در زمینه فلوشیب تهران و حضور آژانس ادبی ترک مطرح شده است، با بیان اینکه در این زمینه سوءتفاهم پیش آمده است به ایران اکونومیست گفت: موسسه خانه کتاب، دفتر مجامع، آژانس‌های ادبی داخلی و انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان در تصمیم‌گیری و اجرای این رویداد دخیل هستند.

او با بیان اینکه برگزاری فلوشیپ و حضور ترک‌ها در آن در راستای «دیپلماسی فرهنگی» است که سال‌هاست بر روی آن تأکید می‌شود، گفت: یکی از ایرادهایی که همواره به نمایشگاه کتاب تهران گرفته می‌شود، موضوع «فروشگاهی» بودن آن است. در این راستا خواستیم با برگزاری این رویداد بین نویسندگان و ناشران و تصویرگران ما با ناشران و تصویرگران و نویسندگان خارج از کشور، تبادلی شکل بگیرد. خارج شدن از وضعیت فروشگاهی و ارتباط بین ناشران داخلی و خارجی از دلایل برگزاری این رویداد است و می‌خواهیم با تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در این حوزه، یک تبادل اطلاعات بین بخش‌های مختلف داخلی و خارجی شکل بگیرد. تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی این بخش هم با همکاری ان‌جی‌اوها و تشکل‌های داخلی، آژانس‌های ادبی و دفتر مجامع و همکاری و همراهی چندین سایت انجام می‌شود. با توجه به ارتباط چندین ساله‌ ما با دوستان ترکیه‌ای، قرار شد همانطور که در فلوشیپ آن‌ها شرکت می‌کنیم، آن‌ها هم با همان امکانات و تشکیلات در برنامه ما شرکت ‌کنند، وگرنه مجری برنامه دفتر مجامع و موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی است.

حیدری درباره اینکه حضور این آژانس ادبی حالت مشورتی دارد، گفت: این آژانس نیز یکی از شرکت‌کننده‌هاست که به ما هم کمک می‌کند؛ حضور آژانس‌های خارجی و دعوت از آن‌ها، و برگزاری دوره‌های آموزشی در این زمینه موضوع مرسومی است و چیز جدیدی نیست و حضور آژانس ادبی ترک حالت تبلیغاتی دارد. به‌خاطر شرایط خاص کشورمان معذوریت‌هایی در زمینه تبلیغات داریم و با توجه به تبادلات فرهنگی خوبی که با ترکیه داریم، می‌توانیم از ظرفیت‌های آن‌ها استفاده کنیم تا کار تبلیغی و ترویجی انجام شود وگرنه همه کارها توسط ما و توسط آژانس‌های داخلی و همین‌طور انجمن فرهنگی ناشران کودک که تجربه خوبی در این زمینه دارند، انجام می‌شود.

حیدری در پاسخ به این پرسش که برخی از آژانس‌های ادبی از برگزاری فلوشیپ اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند، گفت: نمی‌توان همه آژانس‌های ادبی را در شورای سیاست‌گذاری دعوت کرد و تعدادی از آژانس‌ها که سابقه بیشتری داشتند دعوت شدند و بعد هم فراخوان این رویداد، اواخر اسفندها منتشر شد. برخی از آژانس‌ها هم ثبت‌نام کردند و محدودیتی برای شرکت هیچ‌کدام نیست، همه می‌توانند با رعایت ضوابط شرکت کنند و البته فضای رقابتی بین آژانس‌ها هم وجود دارد.

سخنگوی نمایشگاه کتاب درباره ایرادی که برای نبود الزامات برگزاری فلوشیپ مطرح می‌شود، گفت: کپی‌رایت بحث بین‌المللی است؛ چالش است اما مشکلی نیست که حل‌شدنی نباشد؛ خیلی از کشورها به کنوانسیون برن نپیوسته‌اند، خیلی از کشورها آن را پذیرفته‌اند، بعضی از کشورها تفاهم‌نامه دوطرفه دارند و بعضی کشورها هم بین انجمن‌ها و تشکل‌های نشر پیمان‌نامه دارند و با این علم وارد این کار می‌شوند، قانون متفاوت است اما ما هم بی‌قانون نیستیم.