در ۷ آوریل سال ۱۹۴۸ میلادی، نخستین اساسنامه بین‌المللی بهداشت از سوی سازمان بهداشت جهانی در نیویورک تدوین شد. نمایندگان بیش از ۶۱ کشور جهان در ژوئن ۱۹۴۸، نخستین مجمع عمومی سازمان بهداشت جهانی را در ژنو تشکیل دادند و هفتم آوریل را به نام روز بهداشت نامگذاری کردند.

مهم‌ترین هدف سازمان بهداشت جهانی ، پوشش همگانی بهداشت و اطمینان از دسترسی همه مردم به خدمات بهداشتی کافی، بدون نگرانی از هزینه‌های آن و در نهایت ارتقای سطح سلامت است.

مسائل بهداشتی، گستره‌ای وسیع دارند و با توجه به پیشرفت سریع علم، هر روز نکات بهداشتی دقیق‌تر و شاید متفاوتی ارائه می‌شود. تازه‌های سلامت از جذاب‌ترین رویدادهای موردعلاقه همگان است. از این رو با گسترش شبکه‌های فراگیر، هر روز با پدیده‌ای تازه در جهت سلامتی، زیبایی و جوانی بیشتر روبه‌رو می‌شویم.

اما از آنجایی که رویدادهای مربوط به سلامتی همیشه جذاب و فریبنده است می‌تواند هر کسی را برای مدتی سرگرم کند.

افزون بر آن اظهار نظرهای نامربوط و غلط در مورد بیماری‌ها در شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها به سلامتی بیشتر جامعه کمک نمی‌کند بلکه باعث به خطر افتادن سلامتی و فروپاشی خانواده‌ها می‌شود.

شبکه‌های فراگیر اجتماعی می‌تواند یک مرجع سرگرم کننده و تفریحی باشد اما در موارد بهداشت و سلامتی فقط می‌توان به نظرات متخصصان این حرفه اطمینان کرد.

«ما» باشیم

دکتر مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی درباره بهداشت فردی و تأثیر آن در سلامت جامعه می‌گوید: برای آن که سلامتی فردی و اجتماعی تضمین شود افراد باید راجع به سلامتی خود آگاهی کامل و درستی داشته باشند. این آگاهی باید از مدرسه آغاز شود و تا مدارج بالاتر همچنان ادامه یابد.

در دوران همه‌گیری ویروس کرونا من و همکارانم بیش از هر زمان دیگری با مردم در تماس نزدیک بودیم. ارتباط نزدیک این شناخت را به من داد که بیشتر افراد راجع به سلامتی خود آگاهی‌های لازم را ندارند، یعنی جامعه را به صورت «ما» نگاه نمی‌کنند. برای سلامتی بیشتر از دستکش و ماسک استفاده می‌کنند اما همان ماسک و دستکش آلوده را مقابل در خانه رها می‌کنند؛ در صورتی که این نوع رفتار نه‌تنها ناپسند و دور از شأن انسانی است بلکه باعث آلوده شدن افراد جامعه می‌شود.

اگر «من» سالم باشم و بقیه افراد جامعه سالم نباشند، سلامتی «من» هم به خطر می‌افتد. بنابراین برای حفظ سلامتی خود، خانواده و جامعه باید به جای «من» بودن، «ما» باشیم.

نحوه درست سرفه کردن

دکتر محرز می‌گوید: مورد دیگری که خیلی‌ها رعایت نمی‌کنند سرفه کردن و عطسه‌زدن درست است. با هر سرفه یا عطسه،‌ میلیون‌ها ویروس در هوا منتشر می‌شود. وقتی شما مقابل صورت مردم عطسه می‌زنید یا سرفه می‌کنید به‌خصوص در فضاهای بسته مثل مترو، اتوبوس، آسانسور و... ویروس آلوده می‌تواند ده‌ها نفر را مبتلا کند. هنگام سرفه یا عطسه باید دست را بلند کرد، سر را زیر بغل خم کرده و آن‌گاه سرفه کرد.

در کشورهای توسعه یافته، بچه دستش را بلند می‌کند، سرش را زیر بغل خم می‌کند و بعد سرفه می‌کند. نحوه درست سرفه کردن را باید از همان دوران کودکی آموخت. این وظیفه والدین (اگر خودشان بدانند) و آموزش و پرورش است که از همان کودکی، سرفه و عطسه‌زدن درست را به بچه آموزش دهند.

تنقلات مشکل‌ساز

مسأله دیگری که در جامعه ما نگران‌کننده به نظر می‌رسد، چاق شدن بچه‌ها به علت مصرف تنقلاتی است که اصلا بهداشتی نیستند. نسل جوان دارد چاق می‌شود و این چاق شدن‌ها خطرات زیادی در پی خواهد داشت.

تنقلاتی که نمک و شکر فراوان دارند باعث ضعف سلامتی می‌شوند. بچه نباید به مصرف این گونه خوردنی‌های غیرمفید عادت کند. راجع به این مسأله، هم پدر و مادرها باید دقت لازم را داشته باشند و هم تبلیغات در مورد این نوع تنقلات، کنترل‌شده باشد.

مهارت سالم زندگی کردن

این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: تعریف سلامتی بسیار گسترده است، یعنی فقط سلامتی جسمی به تنهایی مطرح نیست.

سلامت روان نیز جزو اصول سالم بودن محسوب می‌شود و بعد از آن هم سلامت معنوی جای دارد.

سلامت روان باعث می‌شود تا بسیاری از مسائل و مشکلات را به راحتی پشت سر بگذارید اما نداشتن سلامت روان به خودی خود مشکلات زیادی برای شما ایجاد می‌کند.

نحوه حرف زدن با فرزند در خانه، تأثیر بسزایی در سلامت روان او دارد. فحش ندادن، بد و بیراه نگفتن، توهین نکردن و حرف‌های زشت بر زبان جاری نکردن باعث می‌شود تا بچه از نظر روانی سالم تر بار بیاید و بزرگ شود.

آموزش و پرورش و رسانه‌ها باید در ارتباط با سلامت جسم، روان و معنویات نسل آینده وقت خیلی خیلی بیشتری بگذارند، چیزی که الان در آموزش و پرورش جایش خالی است؛ آموزش مهارت سالم زندگی کردن، مهارت نه گفتن به آسیب‌های اجتماعی و مهارت نقد کردن چیزهایی که می‌خوانیم و می‌شنویم.

در حال حاضر معضل بزرگ دنیا فضای مجازی است. خیلی چیزها در شبکه‌های اجتماعی نوشته و گفته می‌شود که اصلا درست نیست. وزارت آموزش و پرورش باید در توانا کردن بچه‌ها برای این که هر چه را که می‌خوانند قبول نکنند گام‌های مؤثری بردارد تا نسل آینده، قدرت نقدکردن چیزی را که می‌خواند و می‌شنود داشته باشد.

اطلاعات نادرست فضای مجازی

با فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی، یکی از پرطرفدارترین مطالب، اخبار و دانستنی‌های پزشکی است. دکتر محرز در این باره می‌گوید: زگیل تناسلی از جمله بیماری‌هایی به شمار می‌رود که خانواده‌های بسیاری را در معرض فروپاشی قرار داده است. در یکی از شبکه‌های اجتماعی، مرد جوانی یک گوشی پزشکی از گردنش آویزان کرده بود (یعنی من پزشک هستم) و می‌گفت زگیل‌های تناسلی از طریق آب‌ استخر و توالت‌های عمومی منتقل می‌شود و... در صورتی که اصلا چنین نیست.

بیمارانی که به ما مراجعه می‌کنند در واقع کسانی هستند که از همه‌جا ناامید شده‌اند. من به شوخی به آن‌ها می‌گویم از مطب دکتر گوگل به اینجا آمده‌اید؟!

اطلاعات گوگل خصوصا در ارتباط با تخصص ما (عفونی) بسیار قدیمی است، به‌خصوص این مورد که گفته می‌شود زگیل‌ تناسلی، رابطه تنگاتنگی با ابتلا به سرطان‌های مختلف دارد مربوط به گذشته می‌شود. در حال حاضر این مسأله خیلی خیلی نادر است.

یا این که می‌گویند خانمی که مبتلا به زگیل تناسلی شده، دیگر نمی‌تواند بچه‌دار شود اصلا درست نیست. این خانم می‌تواند بچه‌دار شود، به شرط آن که بچه از طریق سزارین به دنیا بیاید تا دچار آسیب‌های ناشی از زگیل نشود.

البته برای زگیل و تب‌خال‌های تناسلی، درمان قطعی وجود ندارد. ظاهرا برای مدتی ناپدید می‌شوند اما دوباره با استرس‌هایی که به بیمار وارد می‌شود ظاهر می‌شوند. تنها راه مصونیت از این بیماری‌های عفونی، واکسیناسیون است.

مطالعاتی که در کشور ما انجام شده است نشان می‌دهد تماس جنسی تقریبا از ۱۴ سالگی شروع می‌شود. ما معتقدیم افراد از ۱۲ تا ۱۴ سالگی باید واکسن بزنند؛ یعنی قبل از اولین تماس جنسی. واکسن چهار ظرفیتی هم کافی است. این واکسن سه‌نوبتی، برای همیشه مصونیت می‌آورد.

بدتر از زگیل‌های تناسلی، ابتلا به ویروس HIV در سنین زیر ۲۰ سال است. وقتی با بیماری روبه‌رو می‌شوم که بسیار جوان است و به ایدز مبتلا شده، قلبم از حرکت باز می‌ایستد و اشکم جاری می‌شود. متأسفانه ابتلا به ایدز در سنین پایین، چه در دختران و چه در پسران زیاد شده است.

رسانه‌ها و وزارت آموزش و پرورش در مقابل جوانانی که با عدم آگاهی و شناخت از بدن خود گرفتار بیماری‌های لاعلاج ویروسی شده‌اند مسئولند. فرزندان ما هم باید مانند همه‌جای دنیا با آموزش‌هایی که در مدرسه می‌بینند با بدن خود آشنا شوند و راه مراقبت و مصون ماندن از بیماری‌ها را بدانند.