مرتضی سیمیاری در سرمقاله روزنامه جوان درباره شکل مذاکرات صورت گرفته در مسقط نوشت:

دی‌ماه ۱۳۸۹ چند هفته پس از برکناری منوچهر متکی از سمت وزیر خارجه و انتخاب صالحی به‌عنوان جانشینش، پرونده مذاکرات هسته‌ای در مرحله‌ای قرارگرفته بود که تقریباً همه ناظران را به این نتیجه رسانده که مذاکره با طرف غربی هیچ فایده‌ای ندارد، اما یک واقعه خاص همه معادلات را عوض کرد.

شش ماه بعد از فروکشیدن برخی تلاطم‌های سیاسی در داخل، قشقاوی معاون وزیر خارجه که برای پیگیری آزادی چند شهروند ایرانی گرفتار در زندان‌های امریکا و انگلیس به مسقط سفرکرده بود، از جانب یکی از مسئولان دیپلماتیک عمانی نامه‌ای دست‌نویس دریافت کرد که در آن نوشته شده بود این کشور آمادگی دارد برای حل برخی مسائل میان ایران و امریکا میانجی‌گری کند. البته بررسی اسناد نشان می‌دهد که این نامه بی‌اسم و امضا با سیگنال پونیت تالوار، یکی از مدیران ارشد امنیتی نزدیک به اوباما را عمانی‌ها نوشته‌اند.

به‌صورت طبیعی کسی در تهران حاضر نبود که به نامه‌ای بدون مهر و امضا پاسخ بدهد، از همین رو وقتی یکی از مدیران کشتیرانی برای سفر کاری وارد عمان می‌شود، سالم ناصر الاسماعیلی که آن زمان مشاور پادشاه عمان بوده و رابطه خوبی هم با امریکایی‌ها داشت، به سراغ نماینده ایران رفته و به او گفته بود که می‌تواند کانال محرمانه‌ای میان تهران و واشینگتن در مسقط باز کند.

هشت ماه بعد از اینکه هماهنگی‌های لازم صورت گرفت، نخستین نشست با امریکایی‌ها در عمان برگزار شد. نماینده ایران در مذاکرات علی‌اصغر خاجی، معاون اروپا و امریکای وزارت خارجه بود. صالحی در شرح آن مذاکرات نوشته است امریکایی‌ها به نماینده ایران گفته بودند که فکر کردیم عمان شوخی کرده و ما برای صحبت با شما، اصلاً آمادگی نداریم! البته این دیالوگ فقط یک سناریو ساده‌سازی شده از یک تلاش امنیتی چندماهه از جانب امریکا بود که در مسقط شکوفه داده بود.

هیلاری کلینتون درباره مذاکرات عمان در آن مقطع نوشته که طرف ایرانی با دست بالا و با خواسته‌هایی فشرده شده در مسقط حاضر شده و به همین دلیل با مشورت با جیک سالیوان به این نتیجه رسیده که نمی‌توان مذاکرات مسقط را ادامه داد. در آن مقطع امریکایی‌ها اظهار تمایل کردند که کانال ارتباطی عمان باز بماند که این از جانب تهران پذیرفته شد.

آنچه امروز در مذاکرات عمان می‌گذرد تکرار فرمول مذاکرات مسقط بین سال‌های ۹۰ و ۹۱ است. در واقع طرف امریکایی تلاش کرده با یک روانشناسی دقیق از جنس مطالبات ایران برسد و به عبارتی فضای طرفین را محک بزند. مارک لاندلر، یکی از افسران سازمان سیا در کتاب شخصیت‌های دوم (Alter Egos) نوشته است که مسیرهای عجیب و غیرقابل رؤیت سیاسی برای امریکایی‌ها گاهی حکم کلید را بازی می‌کند؛ زیرا تست زمین، حجم انرژی تصاعدی در زمان را تعیین خواهد کرد.

البته برخلاف مذاکرات پیشین در مسقط که بار هیجانی بالایی داشته و هژمونی اطلاعاتی امریکایی‌ها روی آن سنگین بود، این‌بار مدیریتی هوشمندانه از جانب تهران روی فرم مذاکرات حاکم شده است تا جایی که منطق ترامپ بر مذاکره حاکم نگردیده و نماینده امریکا متوجه شد که با انداختن کارت تهدید روی میز «بیت‌الحیل» کارش پیش نخواهد رفت. در مسقط سایه اقدامات اطلاعاتی و عملیاتی ایران از سایه جنگ اطلاعاتی امریکایی‌ها بزرگ‌تر بود.

ویتکاف در این مذاکرات درک کرده است که سیاست برچیدن برنامه هسته‌ای ایران فقط یک توصیه جنگ‌طلبانه از جانب صهیونیست‌ها به رئیس‌جمهور امریکا بوده و قابلیت اجرایی ندارد. همچنین طرف امریکایی به این نتیجه رسید که به دلیل مواضع متغیر و بی‌ثبات از جانب ترامپ نمی‌توان در مذاکرات «اصل پایداری» را اعمال کرد. ترجمه این جمله ساده دارای چند پیچیدگی است، مذاکرات از جانب ایران در زمانی کیفیت لازم را پیدا خواهد کرد که طرف امریکایی در پایان دادن به جنایات صهیونیست‌ها در غزه، آزادسازی اموال بلوکه‌شده و نیز چند متغیر امنیتی حسن نیت لازم را از خود نشان دهد.

گفت‌وگوهای شکل‌گرفته در عمان مقطعی بوده و هرگاه تهران اراده کند، می‌تواند آن را خاتمه دهد و ادامه مذاکره بسته به رفتار امریکایی‌ها دارد.استفاده از فرمول «مذاکرات مقطعی» علاوه بر ریکاوری روی تحولاتی که در منطقه می‌گذرد اثر خواهد گذاشت، نقطه ثقل همه تحولات در آینده نه در «مسقط» بلکه در «دمشق» است.

یکی از مهم‌ترین نکات در طول مذاکرات عمان تلاش برای حفظ محرمانگی فرم گفت‌وگوها است. ترامپ تلاش خواهد کرد که با کشاندن سوژه مسقط به سطح رسانه‌ها آن را تبدیل به ابزار تهدید اجتماعی کند. در این عملیات انگلیسی‌ها نقش مهمی خواهند داشت و بازوی فارسی ترامپ خواهند بود. عدم شنود مذاکرات عمان باعث می‌شود تا امریکایی‌ها خود را در موقعیت رئالیتی دیده و خلع سلاح شوند. این کاهش شهوت پخش اخبار عمان باید در رسانه‌های داخلی نیز حاکم شود تا بازی از حالت ترکیبی خارج شود.

باید به این نکته توجه کرد که ایران در مذاکرات عمان در حال بافتن یک فرش مینیاتوری بسیار ظریف است که حتی نباید در یک رج آن خطا کرد. سرویس اطلاعاتی و منطقه‌ای امریکا این روزها در تلاش است که با دادن آدرس‌های غلط این فرش را با نقشه خودش ببافد، زیرا اگر تهران این فرش را تا انتها پیش ببرد کالایی گرانبها در بازار منطقه خواهد بود. ترکیدن ضدانقلاب از اخبار مسقط بی‌دلیل نیست!