کبد بیش از ۵۰۰ عملکرد مهم را برای بدن انجام می‌دهد، از سنتز پروتئین گرفته تا متابولیسم چربی. کبد محل واکنش‌های مختلف بیوشیمیایی و سم زدایی بدن است، در کبد ویتامین‌ها و مواد معدنی ذخیره می‌شوند.

از آنجایی که این اندام برای عملکرد روزانه بدن مهم است، می‌تواند تحت تأثیر بسیاری از فعالیت‌هایی باشد که ما انجام می‌دهیم، بنابراین غذایی که می‌خوریم، چیز‌هایی که می‌نوشیم، عاداتی که دنبال می‌کنیم، همگی بر سلامت کبد تأثیر می‌گذارند. در این بخش به عواملی که منجر به آسیب کبدی می‌شود، می‌پردازیم.

نوشیدن آب ناکافی

نوشیدن آب به سم زدایی بدن کمک می‌کند و کم آبی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا بدن از ۷۵ درصد آب تشکیل شده است و کبد برای عملکرد بهتر به مقادیر کافی مایعات نیاز دارد و نوشیدن کمتر از حد نیاز منجر به مشکلات کبدی می‌شود. نوشیدن آب به حفظ ذخایر کبد کمک می‌کند و کم آبی منجر به افزایش خطر بیماری می‌شود.

کشیدن سیگار

نه تنها سرطان ریه حتی سرطان کبد نیز با سیگار کشیدن مرتبط است. مواد شیمیایی سمی در تنباکوی سیگار می‌توانند باعث التهاب و در نهایت سیروز شوند. سیگار کشیدن سبب افزایش تولید سیتوکین، ماده شیمیایی که التهاب و آسیب وارد شده با کبد را افزایش می‌دهد، می‌شود.

استرس اکسیداتیو که دود سیگار ایجاد می‌کند بسیار زیاد است و کبد را برای سم زدایی خون تحت فشار قرار می‌دهد و مواد شیمیایی مضر را در بدن آزاد می‌کند و در نهایت منجر به سرطان کبد می‌شود. سیگار کشیدن در افراد مبتلا به هپاتیت B و C کارسینوم هپاتوسلولار (یک نوع سرطان کبد) را افزایش می‌دهد.

وزن بیش از حد

چاقی و وزن بیش از حد به این معنی است که بافت یا سلول‌های چربی بیش از حد وجود دارد. اینها پروتئین‌های سمی را آزاد می‌کنند که به بافت کبد آسیب می‌زند. چاقی می‌تواند به کبد آسیب برساند و حتی منجر به سرطان کبد شود.

رژیم غذایی حاوی قند بالا

قند زیاد برای بدن مضر است. قند بیش از حد باعث تجمع چربی در کبد می‌شود. در حالی که تمام سلول‌های بدن می‌توانند از مولکول‌های گلوکز مراقبت کننداما فقط سلول‌های کبد می‌توانند فروکتوز را مدیریت کنند.

نوشابه‌ها و بیشتر مواد غذایی ناسالم و فرآوری شده حاوی فروکتوز زیادی هستند و مصرف مکرر و مداوم فروکتوز می‌تواند منجر به آسیب جبران ناپذیر کبدی شود. برای میل به شیرینی جات به قند‌های طبیعی روی آورید و از غذا‌های فرآوری شده اجتناب کنید.

خوردن شام سنگین

کبد اکثریت کار خود را در شب انجام می‌دهد. خوردن غذای غنی و سنگین درست قبل از خواب فشار مضاعفی بر کبد وارد می‌کند که در طی یک دوره زمانی معین آسیب می‌بیند؛ بنابراین وعده‌های غذایی سرشار از روغن کانولا، شیرین کننده‌ها و مارگارین برای بدن مضر هستند. برای محافظت از کبد، می‌توانید هویج و چغندر را شب‌ها بخورید که خاصیت پاک کنندگی چشمگیر کبد را دارند. آنها اندام را تمیز و حتی به بازسازی آن کمک می‌کنند.

غذا‌های حاوی چربی ترانس

تقریباً تمام غذا‌های بسته بندی و فرآوری شده دارای چربی ترانس هستند و باعث افزایش سطح کلسترول بد در بدن و منجر به ناراحتی قلبی می‌شوند. یکی دیگر از اثرات مضر چربی‌های ترانس کاهش سطح کلسترول خوب است؛ بنابراین تا حد ممکن از مصرف چربی‌های ترانس که در محصولات پخته شده، ذرت بو داده مایکروویو و غذا‌های از پیش بسته بندی شده و سرخ شده یافت می‌شوند اجتناب کنید.

دارو‌ها

دارو‌های بدون نسخه یا دارو‌های تجویز شده یا حتی مکمل‌های گیاهی، توسط کبد تجزیه می‌شود و بنابراین بر سلامت کبد تأثیر می‌گذارد. در بیشتر موارد، هیچ تاثیری روی کبد ندارد، اما اگر دارو‌ها در دوز‌های بالا مصرف شوند یا دارو‌های زیادی با یکدیگر مخلوط شوند، می‌تواند به کبد آسیب برساند.

سبک زندگی پر استرس

استرس برای مدت طولانی در طول سال‌ها می‌تواند منجر به آسیب کبدی شود. تحقیقات نشان داده‌اند که این اندام با احساس خشم مرتبط می‌باشد و احساس استرس یا عصبانیت بیش از حد می‌تواند منجر به آسیب دائمی شود.

سبک زندگی کم تحرک

ورزش با سلامت کلی بدن در ارتباط است، سوزاندن کالری منجر به تعریق و سم زدایی بدن شده و در نتیجه به کبد کمک می‌کند. برای حفظ فرم بدن حداقل سه تا چهار بار در هفته ورزش کنید و یا نیم ساعت پیاده روی انجام دهید.

نادیده گرفتن معاینه پزشکی منظم

در حالی که اکثر مردم چکاپ‌های منظمی را برای کلسترول، فشار خون و قلب خود انجام می‌دهند، اما بسیاری از آنها آزمایش عملکرد کبد را که سلامت کبد را بررسی می‌کند، نادیده می‌گیرند.

دیابت

دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را تا ۵۰ درصد افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به دیابت به دلیل مقاومت به انسولین دارای سطوح بالایی از انسولین در خون خود هستند که باعث چاقی شکمی می‌شود و این امر منجر به ذخیره چربی در داخل کبد و بیماری کبد چرب می‌شود.

بیماری‌های خود ایمنی

برخی از بیماری‌های خودایمنی روی سلامت کبد اثر می‌گذارند. زمانی که سیستم ایمنی خود بدن، به اشتباه کبد را مورد حمله قرار می‌دهد، فرد مبتلا به هپاتیت خودایمنی است. سیروز صفرای اولیه، دیگر بیماری خودایمنی است که معمولا خانم‌ها دچارش می‌شوند. هر دو مشکل در صورت عدم درمان منجر به سیروز و نارسایی کبدی می‌شوند.

بیماری‌های ژنتیکی

بسیاری از مشکلات ارثی مانند هموکروماتوزو بیماری ویلسون و... در سلامت کبد تاثیر دارند. مثلا بیماری ویلسون مس در بدن انباشته شده و باعث سیروز و نهایتا نارسایی کبد می‌شود. در بیماری ارثی هموکروماتوز نیز آهن در بدن انباشته شده و به کبد و سایر ارگان‌ها آسیب می‌رساند. این دو بیماری قابل درمان هستند.

هپاتیت

هپاتیت‌های مزمن B و C از عوامل اصلی سرطان کبد هستند. هپاتیت C از طریق خون آلوده، استفاده از سوزن مشترک، نزدیکی بدون استفاده از محافظت و ... منتقل می‌شود. هپاتیت مزمن C در صورت تشخیص سریع قابل درمان است، اما اکثر افراد نمی‌دانند مبتلا به هپاتیت هستند، به همین دلیل بیماری پیشرفت کرده و تبدیل به سیروز یا سرطان کبد و نارسایی کبد می‌شود. هپاتیت B به دلیل وجود داشتن واکسن آن کمتر دیده می‌شود، اما این بیماری نیز می‌تواند از طریق خون آلوده پخش شود.

مصرف زیاد نمک

مصرف زیاد نمک برای افزایش فشار خون شناخته شده است، اما نمک تنها سبب افزایش فشارخون نمی‌شود بلکه می‌تواند با تجمع مایع در کبد (احتباس آب) و تورم آن، باعث بیماری کبد چرب شود. کاهش مصرف نمک فرآوری شده یکی از راه‌های کاهش مصرف نمک است.

نوشابه

مصرف نوشابه‌های سرشار از قند، سبب چاقی شده و برای سلامت کبد مناسب نیست. افرادی که روزانه چند لیوان نوشابه می‌نوشند، بیشتر در خطر کبد چرب قرار دارند.

مکمل‌های غذایی

تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های غذایی می‌توانند تولید آنزیم‌های کبدی خاص را در صورت مصرف بیش از حد افزایش دهند و باعث آسیب شوند. یکی از علل شناخته شده مسمومیت کبد، مصرف بیش از حد ویتامین آ است.

شیمی درمانی

افرادی که برای درمان سرطان تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، به دلیل عوارض جانبی داروها، در خطر آسیب کبدی هستند

عفونت و بیماری

هپاتیت ویروسی آ، ب و ث به سلول‌های کبد حمله می‌کنند و مستقیماً باعث التهاب می‌شوند. بدون درمان مناسب، هپاتیت می‌تواند باعث سیروز کبدی (سخت شدن و زخم شدن بافت کبد) و به تدریج منجر به نارسایی کبد شود.