به گزارش خبرنگار مهر، امیر فرخی مدیر امور نخبگان مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در یادداشتی به موضوع مسیر تحقق شهرهای هوشمند و پایدار» پرداخت که جزئیات آن به شرح ذیل است؛

امروزه شهر هوشمند به عنوان راهبرد نوین توسعه شهری فرصت‌های جدیدی پیش روی شهرها گسترده است. مدیریت هوشمند شهری به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست گذاری و برنامه‌ریزی شهری در نظر گرفته می‌شود توسعه شهرها به دلیل افزایش جمعیت و پیچیدگی‌های اجتماعی اقتصادی و زیست محیطی نیازمند رویکردهای جدید و مؤثر در مدیریت شهری است.

حکمرانی مشارکتی نیز به عنوان یکی از الگوهای نوین مدیریت شهری به دنبال جلب مشارکت عمومی و بهره‌گیری از خرد جمعی برای تصمیم‌گیری‌های بهتر و پایدارتر است. در این میان نخبگان نقش مهمی در شکل‌گیری و تقویت حکمرانی مشارکتی ایفا می‌کنند.

حکمرانی مشارکتی به معنای فرایندی است که در آن تصمیم‌گیری‌ها و اجرای سیاست‌ها با مشارکت فعال تمامی ذی‌نفعان از جمله شهروندان نهادهای جامعه مدنی بخش خصوصی و دولت انجام می‌شود این نوع حکمرانی بر اصل شفافیت و پاسخگویی تأکید دارد و تلاش می‌کند تا با ایجاد یک فضای مشارکتی تصمیم‌گیری‌ها را بهبود بخشیده و اعتماد عمومی را تقویت کند.

نخبگان به عنوان افرادی با دانش تجربه و توانمندیهای بالا می‌توانند نقش محوری در تحقق حکمرانی مشارکتی ایفا کنند. این افراد به واسطه تخصص و دانش خود قادر به تحلیل مسائل پیچیده شهری و ارائه راهکارهای عملی و مؤثر هستند علاوه بر این نخبگان می‌توانند به عنوان واسطه‌هایی بین شهروندان و مدیران شهری عمل کنند و ارتباطات و تفاهمات بین این دو گروه را تقویت کنند نقش نخبگان در حکمرانی مشارکتی تنها به ارائه راهکارهای تخصصی محدود نمی‌شود آنها می‌توانند از طریق آموزش و ترویج فرهنگ مشارکت شهروندان را برای حضور فعال در فرآیندهای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی و اجرا تشویق کنند.

نخبگان به عنوان طراحان مجریان و کنشگران کلیدی در عرصه مدیریت شهری نقش مهمی در موفقیت و تحقق حکمرانی مشارکتی دارند آنها می‌توانند به شناسایی چالش‌ها طراحی راهکارها و ارزیابی تأثیرات سیاست‌های شهری برای پیشبرد امور کمک کنند.

نقش نخبگان در حکمرانی مشارکتی و مدیریت شهری هوشمند

الف) ارتقای شفافیت و پاسخگویی

شفافیت یکی از اصلی‌ترین عناصر حکمرانی مشارکتی است نخبگان می‌توانند با تحلیل و ارائه داده‌های شفاف و دقیق اعتماد عمومی را تقویت کنند برای مثال در مدیریت بحران‌های شهری نظیر آلودگی هوا یا مسائل ترافیکی نخبگان می‌توانند اطلاعات به روز و راه حل های علمی ارائه دهند.

ب) تسهیل مشارکت عمومی

نخبگان می‌توانند نقش تسهیل کننده‌ای در مشارکت عمومی ایفا کنند آنها با طراحی و اجرای سیستم‌های هوشمند مانند پلتفرم‌های دیجیتال مشارکتی می‌توانند شهروندان را در فرآیند تصمیم‌گیری دخیل کنند.

ج) نوآوری در فناوری‌های شهری

نوآوری در مدیریت شهری یکی از حوزه‌هایی است که حضور نخبگان در آن بسیار حیاتی است. آنها می‌توانند از فناوری‌های جدید برای بهبود خدمات شهری و کاهش هزینه‌ها استفاده کنند.

اگرچه نخبگان می‌توانند نقش مهمی در تقویت حکمرانی مشارکتی ایفا کنند. اما چالش‌هایی نیز در مسیر ایفای نقش وجود دارد از جمله این چالش‌ها می‌توان به تعارض منافع مقاومت برخی از گروه‌ها در برابر تغییرات و فقدان زیر ساخت‌های لازم برای مشارکت نخبگان اشاره کرد.

با این حال با بهره‌گیری از فرصت‌هایی همچون توسعه زیر ساخت‌های دیجیتال تقویت ارتباطات میان نخبگان و مدیران شهری و فراهم بودن زیر ساخت‌های حقوقی و قانونی می‌توان بر این چالش‌ها غلبه کرده و به افزایش اثربخشی مشارکت نخبگان کمک کرد. به منظور تقویت حکمرانی مشارکتی در مدیریت شهری لازم است که راهبردهایی به کار گرفته شود که بتواند علی رغم تحقق مدیریت هوشمند شهری از ظرفیت‌های نخبگان به خوبی بهره برداری کند. در این بخش به بررسی چند راهبرد کلیدی پرداخته می‌شود

راهبردهای نوین مدیریت هوشمند شهری با تکیه بر نقش نخبگان

توسعه سامانه‌های مشارکتی دیجیتال سامانه‌های آنلاین ابزار قدرتمندی برای مشارکت شهروندان و نخبگان در فرآیندهای تصمیم‌گیری به شمار می‌رود که می‌تواند به بهبود حکمرانی مشارکتی کمک کند این سامانه‌ها امکان تبادل نظر ارائه پیشنهادها و رأی‌گیری آنلاین را فراهم می‌کنند و از این طریق می‌توانند به تقویت شفافیت و پاسخگویی کمک کنند.

آموزش و ترویج فرهنگ مشارکت یکی دیگر از راهبردهای مؤثر در تقویت حکمرانی مشارکتی آموزش و ترویج فرهنگ مشارکت میان شهروندان است. نخبگان می‌توانند در زمینه تبیین مفهوم شهر هوشمند به شهروندان نقش مهمی ایفا کنند برگزاری کارگاه‌های آموزشی سمینارها و نشست‌های عمومی با حضور نخبگان می‌تواند به افزایش آگاهی و دانش شهروندان در زمینه مشارکت‌های اجتماعی و شهری کمک کند.

ارتقای ارتباطات بین نهادی تقویت ارتباطات و هماهنگی بین نهادهای مختلف شهری و استفاده از تخصص نخبگان در این زمینه می‌تواند به بهبود حکمرانی مشارکتی منجر شود. این ارتباطات می‌تواند به اشتراک گذاری اطلاعات و تجربیات میان نهادها و همچنین به بهبود هماهنگی و همکاریهای بین نهادی کمک کند.

ایجاد شبکه‌های نخبگان شهری تشکیل شبکه ای از نخبگان و متخصصان در حوزه‌های مختلف شهری می‌تواند به اشتراک گذاری تجربیات و دانش کمک کند این شبکه‌ها با همکاری مداوم و تعامل بین نخبگان و مدیران شهری می‌توانند به شناسایی چالش‌ها و ارائه راه حل های مؤثر بپردازند.

پلتفرم‌های تحلیل داده و هوش مصنوعی راه اندازی پلتفرم‌های پیشرفته مبتنی بر تحلیل داده و هوش مصنوعی به نخبگان امکان می‌دهد داده‌های شهری را بررسی کرده و راهکارهایی دقیق‌تر و مبتنی بر شواهد ارائه کنند این ابزارها می‌توانند در تصمیم گیری های بهتر و مدیریت مؤثر منابع شهری نقش کلیدی ایفا کنند.

توسعه الگوهای نوآورانه مشارکتی به‌کارگیری روش‌های نوین مانند بازی ساز نظرسنجی‌های تعاملی و مشارکت شهروندان از طریق ابزارهای دیجیتال می‌تواند فرایند حکمرانی را جذاب‌تر و فراگیرتر کند این روش‌ها با ایجاد انگیزه برای مشارکت عمومی نقش نخبگان را در هدایت این فرآیندها برجسته‌تر می‌کنند.

تقویت زیر ساخت‌های قانونی و حقوقی مشارکت بازنگری در قوانین و مقررات شهری با هدف تسهیل مشارکت نخبگان و ایجاد شفافیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و مشارکت مؤثرتر نخبگان کمک کند.

تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای مسائل خاص شهری ایجاد کارگروه‌های موقت یا دائمی با حضور نخبگان در موضوعات خاص مانند حمل و نقل محیط زیست یا بحران‌های شهری می‌تواند به شناسایی و حل سریع‌تر چالش‌های شهری منجر شود. این گروه‌ها می‌توانند به عنوان مشاوران تخصصی به مدیران شهری کمک کنند.

جمع بندی

در دنیای امروزی حکمرانی مشارکتی به عنوان رویکردی برای توسعه جوامع بر همکاری و تعامل میان دولت شهروندان و نخبگان تأکید دارد نخبگان با دانش تجربه و مهارت‌های خاص خود می‌توانند نقش محوری در ارتقای حکمرانی و پیشبرد اهداف مدیریت شهری هوشمند ایفا کنند.

این رویکرد می‌تواند پاسخگوی چالش‌های پیچیده‌ای نظیر تغییرات اقلیمی، حمل و نقل هوشمند و کیفیت زندگی شهری باشد. حکمرانی مشارکتی به عنوان رویکردی که همه ذیل نفعان را در فرآیند تصمیم‌گیری دخیل می‌کند شفافیت پاسخگویی و کارایی را اصول اساسی خود قرار می‌دهد نخبگان می‌توانند با تحلیل داده‌های پیچیده ارائه پیشنهادهای نوآورانه و تقویت ارتباطات میان دولت و مردم نقش مهمی در موفقیت این رویکرد داشته باشند.

آنها می‌توانند به عنوان پل ارتباطی بین دولت و شهروندان عمل کرده و اعتماد عمومی را تقویت کنند مدیریت شهری هوشمند نیز به مجموعه‌ای از فناوری‌ها و سیاست‌ها اطلاق می‌شود که هدف آن بهبود کارایی خدمات شهری پایداری زیست محیطی و افزایش کیفیت زندگی شهروندان است. در این راستا نخبگان می‌توانند به شناسایی چالش‌ها طراحی راهکارها و ارزیابی تأثیرات سیاست‌ها کمک کنند استفاده از فناوری‌های پیشرفته نیازمند حضور فعال نخبگان است که با دانش تخصصی و تعامل و مشارکت با مردم بتوانند ضمن ارتقای شفافیت و پاسخگویی از طریق تحلیل و ارائه داده‌های دقیق به تقویت اعتماد و مشارکت عمومی کمک کنند.

برای تقویت نقش نخبگان در حکمرانی مشارکتی و مدیریت شهری هوشمند راهبردهایی همچون ایجاد شبکه‌های دانش بنیان سرمایه گذاری در آموزش و تحقیق استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای تقویت مشارکت عمومی و تشویق همکاری میان بخش خصوصی و نخبگان ضروری است. این راهبردها می‌تواند به تقویت ظرفیت نخبگان و کمک به حل مشکلات شهری منجر شود. در نهایت نخبگان با نقش آفرینی در طراحی و پیاده سازی راه حل های پایدار و هوشمند می‌توانند به تحقق شهرهای هوشمند پایدار و مشارکتی کمک کنند. برای بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت نخبگان باید راهبردهایی همچون ایجاد زیر ساخت‌های فناورانه و تسهیل همکاری میان بخش‌های مختلف جامعه به کار گرفته شود.