چطور با بچه دار نشدن کنار بیاییم؟

مهم ترین اختلالاتی که زوجین نابارور با آن روبه رو می شوند، به مسائل روحی و روانی برمی گردد.
دلایل منطقی وجود دارد که شخص نخواهد یا نتواند که بچه دار شود. این می تواند خواسته شریک زندگی یا مشکلی در بارداری باشد. اگر این انتخاب و تصمیم شخصی باشد که با دیگری بر سر آن به توافق رسیده باشید کمتر دچار تردید می شوید اما اگر این انتخاب یک تصمیم بر اثر اجبار باشد که بخاطر ناتوانی در بارداری گرفته اید زمان های زیادی را با تردید، یاس، غم و اندوه سپری می کنید. در واقع در یک موقعیت احساسی متناقض قرار می گیرید؛ از یک سو شریک زندگی تان را آنقدر دوست دارید که داشتن بچه اهمیتی برایتان ندارد و از سوی دیگر گاهی به تجربه والد شدن فکر می کنید.

اضطراب و استرس

محققان معتقدند اغلب زوج های نابارور به اضطراب دچار می شوند، چراکه ناباروری می تواند به صورت یک بحران در زندگی، بحران هویت، بیماری مزمن، علتی برای افسردگی، یک تجربه عمیق یا ترکیبی از این موارد باشد. درواقع گرچه زن و شوهر هر دو از ناباروری و تنها بودن خسته و ناراحت می شوند، اما معمولا خصلت زنان به گونه ای است که آنها سریع تر و بیشتر از مشکلات تاثیر می پذیرند و به این دلیل زنان آسیب پذیرتر از مردان هستند و تنشی که در وجود زنان شکل می گیرد خیلی بیشتر از مردان است. بدون توجه به این که کدام زوج عامل ناباروری است، زنان علائم بیشتری را از خود بروز می دهند. اضطراب در زنان نابارور بیشتر است، زیرا اهمیتی که آنان برای خود قائل هستند به تولد فرزند نیز ارتباط دارد.

از طرفی معمولا مردان نابارور تصور می کنند احساسات مردانه شان کم شده و با دارو و معالجه ساده مساله حل می شود و خیلی زود بچه دار می شوند، اما برعکس، زنانی که تصور می کنند هرگز بچه دار نمی شوند، دنیا را جلوی چشمانشان تیره و تار می بینند و امیدشان را به کلی از دست می دهند و همین باعث تشدید استرس و اضطرابشان می شود.

احساس تنهایی و از دست دادن

بسیاری از زوجین در ابتدای زندگی احساس می کنند تمام رویاهایشان تحقق می یابد و خیلی سریع به آرزوهایشان می رسند، اما مدتی که از زندگی مشترکشان می گذرد و احساس می کنند در تحقق آرزوهایشان تاخیری افتاده کم کم احساس ناامیدی می کنند. انسان وقتی در هر شرایطی احساس تردید کند و موفقیت خود را در آینده مبهم ببیند احساس درماندگی می کند، این مساله در مورد زوجین نابارور نیز صادق است، برای زوجینی که احساس کنند موقتا بچه دار نمی شوند، شاید تحمل برخی مسائل و مشکلات آسان باشد، اما وقتی احساس کنند تا آخر عمر نمی توانند بچه دار شوند، بشدت غمگین و آشفته حال می شوند.

به عنوان مثال اغلب زنان نابارور این احساس را دارند که زندگی شان بی روح شده و فرزندی ندارند که به زندگی آنان رنگ و بویی ببخشد، اینجاست که کم کم احساس ضعف و ناتوانی می کنند، زیرا دستیابی به آرزوها و رویاهایشان را پوچ و بی معنا می بینند.

آنها احساس می کنند خیلی از فرصت ها را از دست داده و دیگر امیدی به زندگی ندارند و روح و روانشان بر اثر احساس تنهایی و از دست دادن آرزوها بشدت به هم می ریزد و ممکن است زندگی را به کام خود و همسرشان تلخ کنند. در واقع ناباروری و حتی ترس از باردار نشدن مهم ترین مساله ای است که زوجین را آزار می دهد و احساس تنهایی و از دست دادن زندگی را در آنها تقویت می کند.

زندگی بدون فرزند

با تشخیص ناباروری در ابتدا زوج احساس ناامیدی، غم و اندوه و عصبانیت می کنند که با گذشت زمان بدتر هم می شود. معمولا افراد نابارور احساس کمبود زیادی دارند، مهم ترین کمبود آنان نداشتن وارث، نداشتن تجربه حاملگی، نداشتن مهم ترین فرد با ارزش در خانواده است، علاوه بر اینها، نداشتن هدف اساسی در زندگی و از بین رفتن اعتماد به نفس از مهم ترین دلایل حس فقدان زوج های نابارور است.

شکاف ارتباطی بین زوجین

ناباروری می تواند روابط بین فردی، بخصوص رابطه بین زوجین را تحت تاثیر قرار دهد. هرچند در برخی موارد فشار روحی ناشی از ناباروری موجب نزدیکی و صمیمیت روابط زناشویی می شود، ولی ممکن است برخی دیگر از زوجین در طول درمان با مشکلات جانبی زیادی مواجه شوند. گاه زوجین نسبت به یکدیگر، نسبت به والدین شان و حتی نسبت به پزشک معالج خود احساس خشم و دلخوری پیدا می کنند یا به علت استفاده قبلی از وسایل ضد بارداری گناه را به گردن همسرشان بیندازند و او را سرزنش کنند. برخی از زوجینی که پس از سال ها زندگی، صاحب فرزندی نمی شوند، کم کم طلاق عاطفی می گیرند.

شاید هر دو در زیر یک سقف زندگی کنند، اما هیچ گونه ارتباط عاطفی با هم ندارند و هرکدام سرگرم وظایف خودشان هستند. مهم ترین مشکل آنها به روابط زناشویی شان برمی گردد که در این دوران ممکن است به حداقل برسد و یا به کلی قطع شود. یکی از اشکالات بزرگ در رفتار اغلب زن و شوهرهای نابارور این است که آنها با وجود آن که در زیر یک سقف زندگی می کنند دائم در حال ارزیابی رفتار، کنترل شخصی و احساسات یکدیگرند.

برای مثال اگر زن احساس کند شوهرش کم حوصله است به جای این که دلیل آن را بفهمد با او بحث می کند و یا زمانی که زن صاحب بچه نمی شود، شوهر به جای آن که استرس زن را کم کند با رفتارهای نابجا اندوه زن را بیشتر می کند، آنان به جای این که در یک فرصت مناسب در مورد مسائلشان با هم صحبت کنند در یک موقعیت نامناسب با دعوا و سروصدا همه عقده ها را از دل بیرون می ریزند و همین مسائل باعث شکاف بین آنان و دور شدنشان از یکدیگر می شود.

زن و شوهر باید در موقعیت های خطرناک اینچنینی یار و یاور یکدیگر باشند، نه آن که عقب نشینی کنند و در مواقع سختی و غم یکدیگر را ترک کنند. نگرش اطرافیان و برخی باورهای غلط در جامعه در کنار استرس ناباروری بر اضطراب زوجین می افزاید. در فرهنگ ما نیز به علت گسترده بودن بسیاری از خانواده ها و نقش بارز والدین و بستگان نزدیک ناباروری بعد عمیق تری به خود می گیرد و همین مساله گاه فاصله زوج نابارور را از هم بیشتر می کند.

عکس العمل های متفاوت در مردان و زنان

معمولا مردان و زنان در مورد بچه دار نشدن عکس العمل های متفاوتی را از خود بروز می دهند. اگر زن و شوهر به یک اندازه ناراحتی و اندوه خود را نسبت به ناباروری نشان نمی دهند به این دلیل است که یکی ناراحتی خود را با واکنش های شدید نشان می دهد و دیگری با وجود ناراحتی سعی می کند ظاهر خود را حفظ کند و خود را خونسرد نشان دهد. اصولا مردان ساده نگرند و زنان سختگیر و حساس.

مردان ناراحتی را در دل پنهان می کنند اما زنان قدرت پنهان کردن ناراحتی شان را ندارند و تا زمانی که لب به سخن نگشایند، آرام نمی گیرند. به دلیل این که مردان عکس العمل کمتری نشان می دهند زنان احساس می کنند که این موضوع برای مردشان اهمیتی ندارد و این حالت در شرایطی که زوج در درمان با شکست مواجه می شوند، حادتر می شود. در صورت خونسرد باقی ماندن مرد، زن احساس می کند رها شده و بی پناه و ضعیف تر از طرف مقابل است.

مشکل اینجاست که برخی از مردان واقعا نمی دانند که چگونه می توانند در این شرایط حامی همسرشان نباشند و در این کار قصد و عمدی هم ندارند. آنها حتی ممکن است برداشت همسر خود را از خودشان به عنوان یک فرد بی احساس و بی اعتنا به داشتن فرزند را هم بپذیرند، اما پرواضح است که چون تربیت مردان به گونه ای است که قاعدگی، تولید مثل و ناباروری را مشکل زنانه می دانند و صحبت کردن در این باره برایشان مشکل است و به این دلیل هم توانایی همدردی لازم را ندارند. پس لازم است که زوجین تفاوت های روانی یکدیگر را درک کنند و به اشتباه قضاوت نکنند.

تصور منفی از هویت بدنی

اغلب افراد نابارور هویت منفی ای از بدن خود دارند. آنان از لحاظ بدنی احساس می کنند جذابیتی ندارند و زنانگی یا مردانگی کمتری دارند.

در چنین شرایطی تشخیص ناباروری مثلا اگر به علت کاهش تعداد اسپرم و یا تخمدان مشکل دار باشد شخصیت آنان را مخدوش می کند. تصورات زنان و مردان نابارور از بدنشان با هم تفاوت دارد، به عنوان مثال برخی از زنان نابارور احساس بسیار منفی از بدن خود دارند و این به بارور بودن یا ناباروری همسرشان ارتباطی ندارد. آنان احساس می کنند که دچار ضعف یا نقص جسمانی هستند یا زن کاملی نیستند و نمی توانند هم پایه زنانی باشند که توانایی بچه دار شدن را دارند.

کنار آمدن با بچه دار نشدن

همین احساسات می تواند به یک برداشت منفی در تمام جنبه های زندگی زن منجر شود. مردان نابارور به گونه دیگری هویت بدنی خود را ترسیم می کنند. آنان احساس می کنند که آسیبی به مردانگی شان وارد شده است. اگر همسرشان علت ناباروی باشد آنان احساس نقص در هویت شان نمی کنند، ولی چون شریک فردی هستند که نمی تواند بچه دار شود ممکن است نگران قضاوت اطرافیان باشند.

راههای کنار آمدن با زندگی بدون بچه

مهم ترین اختلالاتی که زوجین نابارور با آن روبه رو می شوند،به مسائل روحی و روانی برمی گردد

احساساتتان را بیان کنید: حتی اگر احساساتتان بسیار در هم تنیده و پیچیده هستند باز هم باید آنها را بشناسید و خودتان را درک کنید. یاد بگیرید آنها را بازگو کنید. روش ابراز احساسات بستگی به ویژگی های شخصی خودتان دارد. ممکن است گریه و زاری کنید، بیش از حد بخندید، جیغ بزنید، آواز بخوانید، بنویسید، حرف بزنید و هر شیوه ای که روش شما در بیان احساساتتان است. اجازه ندهید این اندوه شما را از درون فروبپاشد.

واقعیت را بپذیرید: اگر بچه دار نشدن یک حقیقت مسلم است باید با آن کنار بیایید. آنچه ضروری است واقع گرایی درباره شرایط زندگی است. اگر خودتان هم مطمئن هستید که نمی توانید بچه دار شوید باید آن را بپذیرید قبل از اینکه اوضاع و شرایط برایتان سخت تر شود. هم شما و هم همسرتان باید با این مساله کنار بیایید. معمولا یکی از شما دونفر بیشتر تحت تاثیر ناباروری و بچه دار نشدن قرار می گیرد و حاضر به پذیرش این موقعیت نیست. شما و همسرتان نیاز دارید تا با حقیقت رو به رو شوید و آگاهانه و منطقی با آن برخورد کنید. این تمرین های کاربردی را هر روز در زندگی تان اجرا کنید:

به جای اینکه روی «چه چیزی می توانست و چه چیزی باید اتفاق بیفتد» تمرکز کنید به اینکه «چه چیزی هست و چه چیزی می تواند باشد» فکر کنید.

زندگی بدون بچه را تصور کنید :برای زندگی دونفره شاد زناشویی برنامه ریزی کنید. پیش بینی کنید چه اتفاقات مثبت دیگری می تواند برای شما در کار و رابطه اتفاق بیفتد و برای به ثمر رسیدن هدف های مشترک و فردی تان تلاش کنید. سعی کنید برای هر کاری حتی اگر لازم است با تلاش و القا به خودتان، شاد باشید.

تلاش کنید تا خاطرات تلخ و دردناک را فراموش کنید: اگر در روند درمان ناباروری قرار دارید ممکن است حتی شنیدن خبر بارداری دوست یا همکارتان شما را آزار بدهد و لحظات سختی را بگذرانید. سعی کنید دیدگاهتان را تغییر بدهید و به خاطرات ناخوشایند فکر نکنید. اگر ناباروری در شما و همسرتان قطعی است و هر دو به این نتیجه رسیده اید دیگر برای بچه دار شدن تلاش نکنید هر چیزی که مربوط به بچه است مثلا لباس یا عروسکی که به امید بچه دار شدن خریده بودید را از زندگی تان خارج کنید.

همه چیز را در چشم اندازی مثبت ببنید : هرکسی ممکن است در زندگی اش با شرایط ناخواسته ای روبه رو شود. مرگ و بیماری و ناباروری فقط برای شما نیست. همین که یاد بگیرید شرایط دیگران را هم با دقت بیشتری ببینید کمتر احساس تنهایی می کنید. شاید در این مقایسه احساس کنید بازهم شما چیزهای بیشتری را از دست داده اید اما چه کسی می تواند تضمین کند احساس شما کاملا درست است و یا شرایط زندگی شما همیشه همین طور باقی می ماند؟ چطور می توانید احساسات دیگران و خودتان را اندازه گیری کنید و به این نتیجه برسید شما در زندگی تان بیشتر باخته اید؟ فقط تا این اندازه حق دارید در این مقایسه پیش بروید که همه انسان ها تجربه هایی مشترک از کمبودها، ضعف ها و از دست دادن ها دارند.

چگونه با ناباروری کنار بیاییم؟

به سلامتی خود و همسرتان اهمیت بدهید: احساس افسردگی و ناامیدی در این شرایط کاملا طبیعی است و بی توجهی به سلامت جسمی اوضاع را بدتر خواهد کرد. به خواب و تغذیه خودتان و همسرتان توجه کنید به ویژه اگر برای درمان تلاش می کنید. ممکن است بارها و بارها جواب آزمایش ها منفی باشد بااین حال بازهم باید به سلامت روحی و جسمی تان توجه کنید. اگر می خواهید موفق شوید باید مقاوم باشید و بهتر عمل کنید.

اندوه را بشناسید: پذیرش زندگی بدون فرزند، مثل هر تجربه غم انگیز دیگری سخت است. شما بارها بارها با سختی ها و از دست دادن ها در شکل های مختلفش رو به رو شده اید. درک و پذیرش اندوه و اینکه این احساس چه تظاهراتی دارد در مدیریت و کنترل آن تاثیرگذار است.

انکار: شما یا همسرتان ممکن است زیر بار اتفاقی که افتاده نروید و اصلا آن را باور نکنید. حقیقت را نپذیرید و تلاش های بی ثمری برای بچه دار شدن انجام بدهید.

ناامیدی: دومین مرحله از اندوه ناامید و یاس است و با عوارض افسردگی همراه است.

ندامت: در این مرحله مدام از خودتان می پرسید چرا این اتفاق افتاده است و خودتان را گناهکار و مقصر اصلی می دانید. پافشاری در این احساسات می تواند باعث اشتباهات جبران ناپذیری بشود.

خشم: احساس خشمی که در پس اندوه بچه دار نشدن احساس می کنید حتما متوجه شخص یا چیزی نیست و می تواند محصول شرایطی باشد که در آن قرار دارید.

ترس: وقتی تلاش می کنید با این حقیقت و شرایط غیرارادی کنار بیایید دچار احساس ترس و اضطراب و پریشانی می شوید.

اندوه جسمانی: علائم اندوه جسمانی در بی خوابی، تغییراتی در اشتها، تهوع، استفراغ، سردرد و دردهای ناشناخته و بدون علت خود را نشان می دهد.

حمایت عاطفی طلب کنید: برای شما و همسرتان آسان نخواهد بود که همه جنبه های عاطفی نداشتن بچه را کنترل کنید و روی احساسات خودتان و یکدیگر تاثیر کافی و لازمی را داشته باشد. هردوی شما فشارروحی زیادی تحمل می کنید و امکان ندارد بتوانید حمایت همه جانبه ای از یکدیگر داشته باشید در این شرایط کمک گرفتن از دیگران در تحمل و کنارآمدن با این شرایط بسیار مهم است.

کمک از روان درمانی و مشاوره پزشکی: یک مشاور یا روان درمان خوب پیدا کنید. کسی که بتوانید در بیان احساسات و ناراحتی هایتان بااو راحت باشید.

انجمن های حمایتی: در اینترنت می توانید گروه ها و انجمن هایی را پیدا کنید که دقیقا مشکلات و بحران های شما را بازگو می کنند. ایجاد ارتباط با کسانی که تجربه هایی مثل مشکلات شما را از سر گذرانده در احساس آرامش برای شما و همسرتان مفید خواهند بود.

باورهای دینی: اگر مذهبی هستید و در گروه ها و انجمن های مذهبی فعال هستید، باافرادی آشنا خواهید شد که با مشاوره مذهبی و با تکیه بر باورهای دینی تان احساسات بهتری در شما و همسرتان ایجاد خواهند کرد.

کمک از خانواده و دوستان: بیان و ابراز احساسات با کسانی که می دانید شما را چقدر دوست دارند و نگرانتان هستند یک راه مثبت و سالم برای کنارآمدن با این بحران است.

به دلایل بچه دار نشدن توجه کنید: کنار آمدن با این مساله که چرا بچه دار نمی شوید در شکل ادامه زندگی زناشویی تان موثر است.

اگر شما بچه دوست هستید و همسرتان بچه نمی خواهد، تصمیم گیری برای نداشتن بچه تنش و استرس زیادی در رابطه زناشویی تان ایجاد می کند و شما حتما با همسرتان درگیر خواهید شد و مدام انتقاد خواهید کرد. در این شرایط نیاز به بازسازی و ایجاد حس مشترک با یکدیگر برای کنارآمدن با زندگی بدون بچه خواهید داشت. برای ایجاد یک ارتباط سالم از مشاور و رفتاردرمانگر کمک بگیرید.

اگر ناباروری علت بچه دار نشدن شمااست، نباید با احساس گناه نسبت به خودتان یا همسرتان رفتار کنید. به خودتان فرصت بدهید تا از نظر جسمی و عاطفی بازسازی شوید و سپس با کمک گرفتن از یک مشاور و روان درمانگر با این موضوع کنار بیایید. یادتان باشد که هر گز نمی توانید به تنهایی با اندوه، ترس و اضطراب زندگی بدون بچه کنار بیایید.

منبع : بیتوته