تقریبا همه ما نام قله اورست را شنیده‌ایم، ولی بسیاری از ما حتی نام دومین یا سومین کوه بلند جهان را هم نشنیده‌ایم. آن‌قدر شنیده‌ایم و خوانده‌ایم اورست بلندترین کوه جهان است که اگر کسی به ما بگوید این‌طور نیست، بعید است حرفش را باور کنیم. بااین‌حال، واقعیت این است که با برخی از شیوه‌های اندازه‌گیری، کوه‌هایی بلندتر از اورست هم وجود دارند.

راهنمای مطالعه نمایش

۱. اورست، ۸۸۴۸ متر؛ بلندترین کوه جهان، مادر زمین

۲. کی‌۲، ۸۶۱۱ متر؛ کوهی با فنی‌ترین مسیر صعود در جهان

۳. کانچنجونگا، ۸۵۸۶ متر؛ پنج جواهر برفی

۴. لهوتسه، ۸۵۱۶ متر؛ دشوارترین مسیر صعود

۵. ماکالو، ۸۴۸۵ متر؛ هیولای سیاه

۶. چو اویو، ۸۱۸۸ متر؛ الهه فیروزه

۷. دهالاگیری، ۸۱۶۷ متر؛ کوهستان سفید

۸. ماناسلو، ۸۱۶۳ متر؛ خطرناک ترین کوه جهان

۹. نانگاپاربات، ۸۱۲۶ متر؛ کوه قاتل

۱۰. آناپورنا، ۸۰۹۱ متر؛ مرگبارترین کوه جهان

۱۱. گاشربروم ۱، ۸۰۸۰ متر؛ قله پنهان

۱۲. برود پیک ۱، ۸۰۵۱ متر؛ قلمروی بهمن‌های دائمی

۱۳. گاشربروم ۲، ۸۰۳۵ متر؛ کم‌خطرترین کوه‌ ۸۰۰۰متری جهان

۱۴. شیشاپانگما، ۸۰۲۶ متر؛ قله‌ای بر فراز دشت‌های پوشیده از چمن

۱۵. گیاچونگ کانگ، ۷۹۵۱ متر؛ بلندترین ۷۰۰۰متری

اینفوگرافی کوه‌های جهان؛ از بلندترین کوه جهان تا خطرناک ترین کوه جهان

آیا اورست واقعا بلندترین کوه جهان است؟

خطرناک ترین کوه جهان کجاست؟

سؤالات متداول

جمع‌بندی

با ما همراه باشید تا بلندترین کوه‌های جهان، خطرناک ترین کوه جهان و مهم‌ترین کوه‌های جهان را بشناسیم. بعد ببینیم چطور ممکن است اورست بلندترین قله جهان نباشد

برای آشنایی با بلندترین کوه‌های جهان با ما همراه شوید.

اینجا بخوانید: خطرناک ترین کوه جهان کجاست؟

۱. اورست، ۸۸۴۸ متر؛ بلندترین کوه جهان، مادر زمین

بلندترین کوه جهان - اورست

قله اورست با ۸۸۴۸ متر ارتفاع بلندترین کوه جهان است. تبتی‌ها آن را چومولونگما (Chomolungma) و نپالی‌ها آن را ساگارماتا (Sagarmatha) می‌نامند که به‌معنای مادر مقدس یا مادر زمین است. این کوه در مرز نپال و تبت در منطقه خودمختار چین قرار دارد.

دولت‌های نپال و چین سالانه ۳۰۰ تا ۸۰۰ مجوز برای گروه‌هایی صادر می‌کنند که می‌خواهند به این قله صعود کنند. این ۲ کشور در طول تاریخ همواره بر سر ارتفاع این قله با هم اختلاف داشته‌اند. بر اساس اندازه‌گیری رسمی چین، این کوه ۳٫۹۶ متر کوتاه‌تر از اندازه‌ اعلام‌شده نپال بود. در سال ۲۰۲۰، داده‌ها بررسی شدند و مشخص شد ارتفاع جدید این کوه ۵۰ تا ۶۰میلیون‌ساله ۸۸۴۸ متر است و بالاخره اختلافات حل شد. البته دانشمندان معتقدند که در هر قرن نیم‌متر به ارتفاع این کوه افزوده می‌شود.

مساحت قله اورست آن‌قدر کم است که فقط ۶ نفر می‌توانند روی آن بایستند.

۲. کی‌۲، ۸۶۱۱ متر؛ کوهی با فنی‌ترین مسیر صعود در جهان

بلندترین کوه جهان - کی۲

ارتفاع قله کی۲ (K2) که در امتداد مرز پاکستان و چین قرار دارد، از سطح دریا حدود ۸۶۱۱ متر است و بعد از اورست دومین کوه بلند جهان محسوب می‌شود. با اینکه این قله کوتاه‌تر از اورست است، کوهنوردان صعود به آن را دشوارتر از فتح اورست می‌دانند. دلیلش این است که پیش‌بینی وضع آب‌وهوای آن سخت‌تر است، شیب تندتری دارد و طناب‌های ثابت در مسیر چندان از کوهنورد پشتیبانی نمی‌کنند.

تا سال ۲۰۱۸ فقط ۳۶۷ نفر به این قله صعود کرده بودند، در حالی که در همان سال ۴۰۰۰ نفر توانسته بودند به قله اورست برسند. در سال ۲۰۲۱، تیمی متشکل از ۱۰ کوهنورد نپالی در زمستان به قله کی۲ رسیدند؛ آنها اولین گروهی بودند که این کار را در فصل خطرناک زمستان انجام دادند.

آخرین صعودهای موفق ایرانی‌ها به قله کی۲ صعود خانم افسانه حسامی‌فرد در تاریخ ۳۱ تیرماه ۱۴۰۱ و صعود ایمان احمدپور در ۶ مرداد ۱۴۰۱ بوده‌اند.

۳. کانچنجونگا، ۸۵۸۶ متر؛ پنج جواهر برفی

بلندترین کوه جهان - کانچنجونگا

کانچنجونگا (Kanchenjunga) بلندترین قله هند و سومین کوه بلند جهان با ارتفاع ۸۵۸۶ متر است. ۴ قله دیگر هم کنار این قله قرار دارند که آنها را در کنار هم «پنج جواهر برفی» می‌نامند و همه آنها بیش از ۸۴۵۰ متر ارتفاع دارند. هر سال حداکثر ۲۰ تا ۲۵ کوهنورد به این قله صعود می‌کنند، هرچند در سال ۲۰۱۹ رکورد ۳۴ نفر هم ثبت شد.

این بخش از هیمالیا شرق نپال را هم در بر گرفته است و حدود ۲۰۰۰ گونه گیاه گل‌دار، ۲۵۲ گونه پرنده و تعدادی از پستانداران در خطر انقراض مانند پلنگ برفی و پاندای قرمز در آن زندگی می‌کنند. نپال با پروژه منطقه حفاظت‌شده کانچنجونگا از این قله محافظت می‌کند و بر حیات وحش و مدیریت منابع طبیعی آن نظارت دارد.

۴. لهوتسه، ۸۵۱۶ متر؛ دشوارترین مسیر صعود

بلندترین کوه جهان - لهوتسه

قله لهوتسه (Lhotse) با ۸۵۱۶ متر ارتفاع، در مرز نپال و تبت و فاصله ۳کیلومتری از اورست قرار دارد. بااین‌حال از سال ۱۹۵۵ تا ۲۰۱۹، فقط ۵۷۴ کوهنورد به این قله صعود کرده‌اند، زیرا یکی از جبهه‌های آن دشوارترین مسیر برای صعود است. در سال ۲۰۱۱، فردی آمریکایی به‌نام مایکل هورست، برای اولین بار هر دو قله اورست و لهوتسه را در عرض ۲۴ ساعت فتح کرد.

چون مسیر کوه اورست همیشه شلوغ است، مسیر لهوتسه محبوبیت بیشتری دارد. خلوت‌تربودنش باعث کاهش هزینه‌ها هم می‌شود و البته کوهنورد چیزی را هم از دست نمی‌دهد، زیرا گردنه جنوبی لهوتسه با اورست مشترک است. بااین‌حال در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، کوهنوردان به‌دلیل زمین‌لرزه و بهمن از صعود به این قله بازماندند.

پروانه کاظمی نخستین زن ایرانی است که موفق شد به قله لهوتسه صعود کند و نخستین زن در جهان است که در یک فصل توانست هم به اورست و هم به لهوتسه صعود کند. آخرین فاتح ایرانی این قله سیاوش شهباززاده است که در بهار ۱۴۰۱ توانست پرچم ضدنژادپرستی و ضدجنگ را بر فراز این قله به اهتزاز درآورد.

۵. ماکالو، ۸۴۸۵ متر؛ هیولای سیاه

بلندترین کوه جهان - ماکالو

در جنوب‌ شرقی کوه اورست، کوه هرمی‌شکل ماکالو با ۸۴۸۵ متر ارتفاع در مرز نپال و تبت قرار دارد. این قله چهارطرفه و دورافتاده است و لبه‌های تیز و موقعیت آن باعث شده‌اند یکی از سخت‌ترین قله‌های جهان برای صعود باشد. تاکنون فقط ۲۰۶ صعود موفق به این قله انجام شده است.

کارینا الکویست (Carina Ahlqvist)، کاشف سوئدی، در سال ۲۰۱۸ برای حمایت از آژانس فضایی اروپا و افزایش آگاهی درباره تغییرات اقلیمی، تیمی از دانشمندان برای صعود به این قله تشکیل داد. این تیم داده‌هایی درباره ریزش سنگ‌ها و لغزش‌های زمین جمع‌آوری کردند و با بررسی یخچال‌های طبیعی در کوهپایه، توانستند درباره تاریخ آب‌وهوایی آن ناحیه اطلاعاتی کسب کنند.

آقای عظیم قیچی‌ساز اولین کوهنورد ایرانی است که به این قله صعود کرد و ۳ سال بعد از صعود او، خانم پروانه کاظمی توانست این قله را فتح کند.

۶. چو اویو، ۸۱۸۸ متر؛ الهه فیروزه

بلندترین کوه جهان - چو اویو

چو اویو (Cho Oyu) به‌معنی «الهه فیروزه»، با ۸۱۸۸ متر ارتفاع ششمین قله بلند جهان است و در هیمالیا بین چین و نپال قرار دارد. رخ این کوه به‌سمت شمال غربی است و شیب ملایمی دارد، به همین خاطر یکی از دست‌یافتنی‌ترین قله‌های ۸۰۰۰متری جهان به شمار می‌رود و آمار صعود موفق به آن ۶۳٫۴درصد است و با حدود ۴۰۰۰ کوهنورد و راهنما که تا به امروز به قله رسیده‌اند، بعد از اورست بیشترین تعداد صعود را دارد.

معمولا کوهنوردان با هدف تمرین برای صعود به اورست یا بررسی واکنش بدنشان به ارتفاع زیاد به این کوه صعود می‌کنند. بااین‌حال، این بدان معنا نیست که بالارفتن از این قله هیچ خطری ندارد. قله چو اویو از سال ۱۹۵۲ تاکنون جان حداقل ۵۲ نفر را گرفته است.

عظیم قیچی‌ساز در سال ۱۳۹۴ بدون اکسیژن کمکی و شرپا به این قله صعود کرد.

۷. دهالاگیری، ۸۱۶۷ متر؛ کوهستان سفید

بلندترین کوه جهان - دهالاگیری

واژه دهالاگیری (Dhaulagiri) یعنی «کوهستان سفید» که البته بیراه هم نیست، زیرا قله‌های این کوهستان همیشه پوشیده از برف هستند. دهالاگیری بزرگ‌ترین کوهستان نپال است و کاملا در این کشور قرار دارد. بلندترین قله آن ۸۱۶۷ متر ارتفاع دارد که با چند تاج که همگی بیش‌ از ۷۲۰۰ متر ارتفاع دارند، یخچال‌های طبیعی و آبشارهای یخی احاطه شده است. این کوه همانند اورست از لایه‌های سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است که در اصل صدها میلیون سال پیش در کف اقیانوس شکل گرفته‌اند و نیروهای زمین‌ساختی (tectonic) قدرتمند آنها را به‌سمت بالا رانده‌اند.

از سال ۱۹۵۳ تاکنون، کوهنوردان بیش از ۵۵۰ بار موفق شده‌اند به این قله صعود کنند. بااین‌حال، قله خطرناکی به شمار می‌رود و جان تعداد زیادی از کوهنوردان را گرفته است. در سال ۱۳۸۸، مهدی اعتمادی‌فر در دومین تلاش برای صعود به این قله، در نزدیکی قله ناپدید شد و نشانی از او پیدا نکردند.

۸. ماناسلو، ۸۱۶۳ متر؛ خطرناک ترین کوه جهان

بلندترین کوه جهان - ماناسلو

قله ماناسلو (Manaslu) با ۸۱۶۳ متر ارتفاع در نپال قرار دارد و بنا بر آمار اعلام‌شده در سال ۱۹۹۸، ۳۳ گونه پستاندار، ۱۱۰ گونه پرنده، ۱۱ گونه پروانه و ۳ گونه خزنده در این منطقه زندگی می‌کنند.

ماناسلو به‌علت سقوط فراوان بهمن‌ یکی از خطرناک‌ترین قله‌های دنیا محسوب می‌شود. در سال ۱۹۷۲، رینولد مسنر به این قله صعود کرد. در همان سال تیمی متشکل از ۱۵ کوهنورد کره‌ای بر اثر بهمن بسیار سنگین در این کوه جان خود را از دست دادند که یکی از فاجعه‌های بزرگ کوهنوردی به حساب می‌آید.

تاکنون ۵۲درصد از هیئت‌های اعزامی موفق شده‌اند به این قله صعود کنند و نرخ مرگ‌ومیر کوهنوردان در مسیر این کوه ۱ نفر از هر ۱۰ نفر است. در سال ۱۹۷۴، یک تیم ژاپنی که تمام اعضای آن زن بودند، اولین زنانی بودند که توانستند به این قله صعود کنند.

در اردیبهشت سال ۱۳۹۱، جعفر ناصری بعد از صعود به قله و در راه بازگشت سقوط کرد و جانش را از دست داد. ۲ تن از بانوان ایرانی که موفق به صعود به این قله شده‌اند پروانه کاظمی در سال ۱۳۹۰ و زهرا نعمتی در سال ۱۳۹۸ هستند.

۹. نانگاپاربات، ۸۱۲۶ متر؛ کوه قاتل

بلندترین کوه جهان - نانگاپاربات

اولین صعود به کوه نانگاپاربات که در پاکستان واقع شده است، در سال ۱۹۵۳ انجام شد. پیش از آن، ۲۶ نفر برای فتح این قله تلاش کرده و همگی کشته شده بودند و به همین دلیل لقب «کوه قاتل» را به آن داده‌اند. آمار مرگ‌ومیر در نانگاپاربات با ۶۹ نفر کشته، تقریبا ۶ برابر کشته‌شدگان اورست است.

هرمان بوهل، کوهنورد اتریشی، اولین کسی بود که به این قله رسید و بدون استفاده از اکسیژن مکمل این کار را انجام داد. تا به امروز، حداقل ۳۳۹ صعود موفقیت‌آمیز به این کوه انجام شده است که یکی از آنها صعود لیلا اسفندیاری، بانوی کوهنورد ایرانی، است. وی در سال ۱۳۸۷ به این قله صعود کرد.

این قله برای زمین‌شناسان هم بسیار جذاب است، زیرا ارتفاعش سالانه ۷ میلی‌متر افزایش می‌یابد که بیشترین سرعت ثبت‌شده است. دانشمندان معتقدند که فرسایش باعث کاهش وزن این کوه می‌شود و به همین دلیل فرایند زمین‌ساختی زیر کوه شتاب می‌گیرد.

۱۰. آناپورنا، ۸۰۹۱ متر؛ مرگبارترین کوه جهان

بلندترین کوه جهان - آناپورنا

این قله ۸۰۹۱متری در کوهستان دهالاگیری در نپال واقع شده است و می‌توان آن را مرگبارترین کوه در جهان دانست. در سال ۱۹۵۰، موریس هرتزوگ و لوئیس لاشنال اولین کسانی بودند که به قله رسیدند، هرچند انگشت‌های دست و پایشان را بر اثر سرمازدگی از دست دادند. تا ۲۰ سال بعد از آنها، هیچ صعود موفق دیگری انجام نشد.

این قله از نظر ارتفاع در جایگاه دهم قرار دارد، اما با آمار ۳۸درصد مرگ بیشترین میزان مرگ‌ومیر را دارد. عظیم قیچی‌ساز در سال ۱۳۹۱ موفق به فتح این قله مرگبار شد.

۱۱. گاشربروم ۱، ۸۰۸۰ متر؛ قله پنهان

بلندترین کوه جهان - گاشربروم ۱

قله گاشربروم ۱ (Gasherbrum I) که به قله مخفی معروف است، ۸۰۸۰ متر ارتفاع دارد. در سال ۱۹۵۸، یک گروه آمریکایی هشت‌نفره به‌رهبری نیکلاس بی کلینچ برای اولین بار به این قله صعود کردند و تنها قله در بین قله‌های ۸۰۰۰متری است که آمریکایی‌ها برای اولین بار به آن رسیده‌اند.

گاشربروم ۱ در مرز چین و پاکستان در منطقه گیلگیت‌بالتستان واقع شده است. این کوه چندین یخچال طبیعی دارد، از جمله یخچال سیاچن (Siachen) که بارها در طول تاریخ محل درگیری پاکستان و چین بوده و به همین خاطر معروف شده است.

شاید ماجرای حادثه معروف گاشربروم را شنیده باشید. طی این حادثه در سال ۱۳۸۲، کوهنوردان ایرانی به‌نام‌های محمد اوراز، حسن نجاریان و مقبل هنرپژوه بر اثر بهمن سقوط کردند و محمد اوراز در بیمارستان اسلام‌آباد پاکستان جان باخت.

۱۲. برود پیک ۱، ۸۰۵۱ متر؛ قلمروی بهمن‌های دائمی

بلندترین کوه جهان - برود پیک ۱

قله برود پیک (Broad Peak) در جنوب شرقی قله کی‌۲ در مرز پاکستان و چین قرار دارد و با ۸۰۵۱ متر ارتفاع دوازدهمین کوه بلند جهان است. این کوه در واقع از ۳ قله تشکیل شده است و به همین دلیل بین کوهنوردان اختلاف نظر هست که آیا قله مرکزی برود پیک را باید کوهی مستقل در نظر گرفت یا نه. اگر این‌طور باشد، قله مرکزی برود پیک با ۸۰۱۶ متر ارتفاع پانزدهمین قله ۸۰۰۰متری دنیا خواهد بود.

با توجه‌ به استانداردهای علمی، تغییرات آب‌وهوایی باید رشته‌کوه قره‌قورام (Karakoram) را تغییر دهد تا در آینده بتوان قله مرکزی برود پیک را کوهی مستقل در نظر گرفت. جغرافی‌دانان بر این باورند که این اتفاق شدنی است و رخ خواهد داد.

از اولین صعود به این قله در سال ۱۹۵۷ تا سال ۲۰۱۲، ۴۰۴ صعود موفق به آن انجام شده‌اند که این قله را از نظر تعداد صعود موفق در جایگاه هفتم قرار می‌دهد. در سال ۱۳۸۷، عظیم قیچی‌ساز توانست این قله را فتح کند و در تیرماه سال ۱۳۹۲، گروهی متشکل از چند کوهنورد ایرانی دیگر به این قله صعود کردند که توانستند مسیر جدیدی در رخ جنوب‌ غربی برود پیک باز کنند و آن را مسیر ایران نام نهادند. ۳ تن از آن کوهنوردان به‌نام‌های مجتبی جراحی، پویا کیوان و آیدین بزرگی در مسیر بازگشت از قله راه را گم کردند و برای همیشه در ارتفاع ۷۴۰۰متری ناپدید شدند. عملیات جست‌وجوی آنها تا چند روز ادامه داشت، ولی نتوانستند آنها را پیدا کنند.

۱۳. گاشربروم ۲، ۸۰۳۵ متر؛ کم‌خطرترین کوه‌ ۸۰۰۰متری جهان

بلندترین کوه جهان - گاشربروم ۲

این قله با ۸۰۳۵ متر ارتفاع، دومین قله بلند رشته‌کوه گاشربروم در مرز چین و پاکستان و سیزدهمین کوه مرتفع جهان است. گاشربروم ۲ در امتداد خط رأس نعل‌اسبی گاشربروم ۱ قرار دارد و فقط ۴۶ متر از آن کوتاه‌تر است. رخ جنوب‌ غربی این کوه کم‌خطرتر است و به همین دلیل جزو کوه‌های ۸۰۰۰متری پرطرف‌دار محسوب می‌شود. این قله از نظر کم‌بودن نرخ مرگ‌ومیر در رتبه دوم قرار دارد که برخی فعالیت‌های ماجراجویانه را امکان‌پذیر می‌کند، از اسکی و اسنوبرد گرفته تا چتربازی و هنگ‌گلایدر.

در سال ۱۳۷۵، تیم ملی کوهنوردی ایران به قله گاشربروم ۲ صعود کرد و در سال ۱۳۹۰ هم گروهی دیگر از کوهنوردان ایرانی توانستند این قله را فتح کنند. یکی از اعضای گروه خانم لیلا اسفندیاری بود که متأسفانه از کوه سقوط کرد و جان خود را از دست داد.

۱۴. شیشاپانگما، ۸۰۲۶ متر؛ قله‌ای بر فراز دشت‌های پوشیده از چمن

بلندترین کوه جهان - شیشاپانگما

شیشاپانگما با ۸۰۲۶ متر ارتفاع آخرین قله ۸۰۰۰متری است که آن را قله‌ای بر فراز دشت‌های پوشیده از چمن لقب داده‌اند. در سال ۱۹۶۴، پس از تعدیل محدودیت‌ها برای مسافران خارجی، برای اولین بار کوهنوردانی از چین و تبت به این قله صعود کردند. شیشاپانگما یکی از آسا‌ن‌ترین قله‌ها برای صعود است، اما سقوط بهمن در همین قله در ۵ اکتبر ۱۹۹۹ جان یکی از معروف‌ترین کوهنوردان جهان به‌نام الکس لو (Alex Lowe) را گرفت. جسد او تا ۱۶ سال بعد پیدا نشد. پیش از او، فریتز لوشینگر (اولین فاتح لهوتسه) در سال ۱۹۸۳ به‌دلیل مشکل ریوی جان خود را در این قله از دست داده بود.

شیشاپانگما در سمت تبتی هیمالیا قرار دارد و از سال ۱۹۶۴ تا ۲۰۱۲ حداقل ۳۰۲ صعود موفقیت‌آمیز به آن انجام شده است. در ۷ خرداد ۱۳۷۹، ۳ نفر از اعضای تیم ملی کوهنوردی ایران نیز موفق به صعود به این قله شدند.

۱۵. گیاچونگ کانگ، ۷۹۵۱ متر؛ بلندترین ۷۰۰۰متری

بلندترین کوه جهان - گیاچونگ کانگ

گیاچونگ کانگ (Gyachung Kang) قله‌ای به‌ارتفاع ۷۹۵۱ متر است که در مرز نپال و چین بین کوه‌های چو اویو و اورست قرار دارد. در ۱۰ آوریل ۱۹۶۴، تیمی به‌رهبری وای کاتو (Y. Kato)، کی ساکایزاوا (K. Sakaizawa) و پاسانگ فوتار (Pasang Phutar) برای اولین بار این قله را فتح کردند این کوه بلندترین کوه در رده قله‌های ۷۰۰۰متری است و از سال ۱۹۶۴ تاکنون فقط چند بار به آن صعود شده است که آخرین بارش سال ۲۰۰۵ بود.

اینفوگرافی کوه‌های جهان؛ از بلندترین کوه جهان تا خطرناک ترین کوه جهان

بلندترین کوه جهان کدام است؟

آیا اورست واقعا بلندترین کوه جهان است؟

مسلما کوه اورست مانند جواهری بر تاج هیمالیا می‌درخشد. همه ما از کودکی این را شنیده‌ایم. البته شاید تعجب کنید اینکه اورست بلندترین کوه جهان است یا نه به نحوه اندازه‌گیری آن بستگی دارد و اگر شیوه اندازه‌گیری کوه را تغییر دهیم، دیگر بلندترین قله جهان نخواهد بود.

چرا ارتفاع اورست را از سطح دریا اندازه گرفته‌اند؟

در چند دهه گذشته، محققان بارها ارتفاع قله اورست را اندازه‌ گرفته‌اند. بر اساس آخرین ارزیابی که در نوامبر ۲۰۲۱ انجام شد، این قله ۸۸۴۸٫۸۶ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد که تقریبا ۸٫۸ کیلومتر می‌شود.

خب چرا برای تعیین بلندترین قله جهان از سطح دریا استفاده می‌کنیم؟ مارتین پرایس، استاد و مدیر مرکز مطالعات کوهستانی در دانشگاه هایلند اند آیلند اسکاتلند، می‌گوید: «برای مقایسه اندازه‌ها باید معیاری مشخص داشته باشیم. از لحاظ تاریخی و حتی در حال حاضر، ارتفاع معمولا به‌معنای ارتفاع بالاتر از سطح دریاهاست. البته این را باید به میانگین استاندارد سطح دریا ارجاع دهیم که خود نیازمند تعریف است. سطح دریاها در نقاط مختلف جهان متفاوت است و به‌دلیل تغییرات آب‌وهوایی مدام تغییر می‌کند.»

در حال حاضر ارتفاع کوه با ژئویید یا زمین‌واره ریاضیاتیِ زمین اندازه‌گیری می‌شود. این ژئویید مدلی از میانگین جهانی سطح دریاست که برای اندازه‌گیری ارتفاعات سطحی دقیق به کار می‌رود. از این میانگین برای تعیین ارتفاع کوه‌ها استفاده می‌کنیم، فرایندی که برای انجام آن لازم است یک هواپیما بر فراز یک کوه روی یک سری خطوط موازی پرواز کند تا با توجه به میزان گرانش روی قله، ارتفاع کوه را اندازه بگیرد. این اندازه‌گیری‌ها همراه با خوانش‌های جی‌پی‌اس، تقریب فوق‌العاده دقیقی از ارتفاع کوه ارائه می‌دهند.

با این اوصاف بلندترین کوه جهان کدام است؟

بلندترین کوه جهان - مقایسه بلندترین کوه‌های جهان

به‌دلیل راحتی محاسبه است که کوه‌ها از سطح دریا اندازه‌گیری می‌شوند، اما اگر اندازه‌گیری‌ها را از پایه تا نوک قله انجام دهیم چه؟ آیا باز هم اورست در صدر جدول قرار می‌گیرد؟

پاسخ منفی است. اگر از پایه تا نوک قله را اندازه بگیریم، آتش‌فشانی غیرفعال در هاوایی به‌نام مائونا کیا (Mauna Kea) بلندترین قله جهان خواهد بود. ارتفاع این قله از سطح دریا تقریبا ۴۲۰۵ متر است و نصف اورست هم نیست، اما از پایه تا نوک آن ۱۰۲۱۱ متر است. به‌قول نشنال جئوگرافیک، بیشتر ارتفاع این قله زیر سطح دریا پنهان است.

حال اگر ارتفاع قله را از مرکز زمین در نظر بگیریم، قله کوه چیمبورازو در اکوادور دورترین نقطه از مرکز زمین است. چیمبورازو نه بلندترین کوه آند است و نه حتی جزو ۳۰ کوه بلند آن است، اما به‌دلیل نزدیکی به خط استوا بیشترین ارتفاع را از مرکز زمین دارد. می‌دانیم که زمین کرهٔ کامل نیست و در امتدا خط استوا برآمده است که نتیجه نیروی ایجادشده از چرخش زمین است. بنابراین بر اساس گزارش مرکز اسپیس لایت ناسا، بین شعاع قطبی سیاره و شعاع استوایی آن تقریبا ۲۱٫۳۹ کیلومتر تفاوت وجود دارد.

با این اوصاف، کوه چیمبورازو با ۶۱۳۰ متر ارتفاع می‌تواند بلندترین کوه جهان باشد، زیرا در جایی که برآمدگی زمین از همه‌جا برجسته‌تر است واقع شده و ۶۳۸۴ کیلومتر از هسته زمین فاصله دارد. این مقدار از فاصله اورست تا مرکز زمین ۲۰۷۲ متر بیشتر است. تصویر این کوه را در زیر می‌بینید.

خطرناک ترین کوه جهان کجاست؟

وقتی صحبت از «خطرناک‌ترین کوه جهان» به میان می‌آید، نمی‌توان یک پاسخ قطعی برای آن پیدا کرد. معیارها متفاوت هستند. آیا منظور بالاترین میزان مرگ و میر مطلق است؟ یا نسبت مرگ و میر به صعود موفقیت‌آمیز؟ یا شاید دشواری فنی و شرایط آب و هوایی غیرقابل پیش‌بینی؟

با این حال، در میان کوهنوردان و علاقه‌مندان به کوهستان، دو نام به طور مداوم به عنوان خطرناک‌ترین‌ها مطرح می‌شوند: آناپورنا 1 و کی 2.

آناپورنا ۱: الهه‌ی مرگ

آناپورنا 1، با ارتفاع سر به فلک کشیده‌ی ۸۰۹۱ متر، دهمین قله‌ی بلند جهان است که در کشور نپال خودنمایی می‌کند. اما چیزی که این کوه را از دیگر هشت‌هزارمتری‌ها متمایز می‌کند، نرخ مرگ و میر بسیار بالای آن است. تخمین زده می‌شود که از هر سه کوهنوردی که به قله‌ی آن صعود می‌کنند، یک نفر جان خود را از دست می‌دهد. این آمار وحشتناک، لقب «کوه قاتل» را برازنده‌ی آن کرده است.

چرا آناپورنا خطرناک ترین کوه جهان است؟

ریزش بهمن‌های مکرر: دامنه‌های شیب‌دار و پوشیده از برف این کوه، مستعد ریزش بهمن‌های ناگهانی و ویرانگر هستند.
شرایط آب و هوایی غیرقابل پیش‌بینی: تغییرات ناگهانی هوا، وزش بادهای شدید و بارش برف سنگین، صعود را به یک قمار واقعی تبدیل می‌کند.
زمین‌های فنی دشوار: مسیرهای صعود به قله‌ی آناپورنا، مملو از شکاف‌های یخی عمیق، دیواره‌های سنگی عمودی و گذرگاه‌های باریک و خطرناک است که نیازمند مهارت و تجربه‌ی بسیار بالایی است.

کی ۲: کوه وحشی

در آن سوی رشته‌کوه‌های هیمالیا، در مرز بین پاکستان و چین، غول دیگری با نام کی۲ سر برافراشته است. با ارتفاع ۸۶۱۱ متر، این قله‌ی باشکوه، دومین قله‌ی بلند جهان پس از اورست است. اما برخلاف اورست که به دلیل مسیرهای تجاری و تجهیزات مدرن، تا حدودی «اهلی» شده است، کی۲ همچنان یک کوه وحشی و تسخیرناپذیر باقی مانده است.

کی ۲ به طور گسترده‌ای به عنوان یکی از دشوارترین و خطرناک‌ترین کوه‌های جهان برای صعود شناخته می‌شود. دلایل این امر عبارتند از:

شیب‌های بسیار تند: دامنه‌های کی ۲ به طور مداوم شیب دارند و هیچ بخش آسانی برای استراحت وجود ندارد.
مسیرهای فنی پیچیده: صعود به قله‌ی کی ۲ نیازمند عبور از مسیرهای بسیار فنی با صخره‌نوردی و یخ‌نوردی در سطوح بالا است.
آب و هوای غیرقابل پیش‌بینی: کی ۲ در منطقه‌ای واقع شده است که به تغییرات ناگهانی و شدید آب و هوایی شهرت دارد. طوفان‌های ناگهانی می‌توانند کوهنوردان را در ارتفاعات بالا غافلگیر کنند.
خطر بالای ریزش بهمن و سقوط یخ: ساختار یخی و برفی کی ۲، آن را مستعد ریزش‌های خطرناک می‌کند.

نرخ مرگ و میر در کی ۲ نیز بسیار بالا است و بسیاری از کوهنوردان برجسته جهان جان خود را در تلاش برای فتح این قله از دست داده‌اند. به همین دلیل، لقب “کوه وحشی” کاملاً برازنده‌ی آن است.

دیگر مدعیان خطرناک ترین کوه جهان

اگرچه آناپورنا ۱ و کی ۲ اغلب به عنوان خطرناک‌ترین کوه‌های جهان شناخته می‌شوند، اما کوه‌های دیگری نیز وجود دارند که صعود به آن‌ها ریسک بالایی دارد. از جمله می‌توان به کانچنجونگا (سومین قله‌ی بلند جهان)، نانگا پاربات (یکی دیگر از «کوه قاتل«ها)، مون بلان (با وجود ارتفاع نسبتاً کم، به دلیل تعداد زیاد صعودها و حوادث) و ماترهورن (با دیواره‌های شیب‌دار و تغییرات ناگهانی آب و هوا) اشاره کرد.

لیست خطرناک ترین کوه‌های جهان

آناپورنا در نپال مرکزی (۸۰۹۱ متر)
کی ۲ در مرز پاکستان و چین (۸۶۱۱ متر)
نانگا پاربات در گلگت-بلتستان، پاکستان (۸۱۲۶ متر)
کانچنجونگا در مرز هند و نپال (۸۵۸۶ متر)
ماترهورن در مرز سوئیس و ایتالیا (۴۴۷۸ متر)
اورست در مرز نپال و چین (۸۸۴۸ متر)
سیولا گرانده در رشته کوه هوایهواش آند پرو (۶۳۴۴ متر)
کوه واشنگتن در نیوهمپشایر (۱۹۱۷ متر)
دنالی در آلاسکا (۶۱۹۰ متر)
توده مون بلان (۴۸۰۸ متر)

درس عبرت از غول‌های سنگی

خطرناک‌ترین کوه‌های جهان، یادآور قدرت بی‌رحم طبیعت و شکنندگی انسان در برابر آن هستند. داستان‌های صعودهای موفقیت‌آمیز و فاجعه‌بار در این کوه‌ها، پر از شجاعت، فداکاری، اشتباهات مرگبار و البته، احترام عمیق به کوهستان است.

صعود به این قله‌ها، تلاشی برای غلبه بر محدودیت‌های انسانی و اثبات اراده‌ی قوی است. اما در نهایت، کوهستان همواره حرف آخر را می‌زند و یادآوری می‌کند که انسان، مهمان ناخوانده‌ای بیش نیست.

سؤالات متداول

۱. آیا اورست بلندترین کوه جهان است؟

اگر ارتفاع را از سطح دریا در نظر بگیریم، بله. اما اگر از پایه تا نوک قله اندازه بگیریم، کوه مائونا کیا بلندتر از اورست خواهد بود.

۲. تاکنون کوهنوردان ایرانی توانسته‌اند به قله‌های ۸۰۰۰متری صعود کنند؟

بله. تعداد زیادی از کوهنوردان ایرانی از جمله آقای عظیم قیچی‌ساز، خانم پروانه کاظمی، محمد اوراز و سیاوش شهباززاده توانسته‌اند قله‌های ۸۰۰۰متری هیمالیا را فتح کنند.

۳. خطرناک ترین کوه جهان برای صعود کدام است؟

در کل هیچ‌یک از کوه‌های مرتفع ایمن نیستند. بااین‌حال، صعود به برخی از قله‌ها راحت‌تر از برخی دیگر است. بعضی از خطرناک‌ترین کوه‌های جهان عبارت‌اند از:

آناپورنا در نپال مرکزی (۸۰۹۱ متر)
کی ۲ در مرز پاکستان و چین (۸۶۱۱ متر)
نانگا پاربات در گلگت-بلتستان، پاکستان (۸۱۲۶ متر)
کانچنجونگا در مرز هند و نپال (۸۵۸۶ متر)

۴. اصطلاح «هشت‌هزارمتری‌ها» برای کدام کوه‌ها به کار می‌رود؟

هشت‌هزارمتری‌ها (The Eight-thousanders) به ۱۴ کوهی گفته می‌شود که ارتفاع آنها از سطح دریا بیش‌ از ۸۰۰۰ متر است. جالب است که همه این کوه‌ها در آسیا قرار دارند و بلندترین کوه اروپا البروس است که ۵۶۴۲ متر بیشتر ارتفاع ندارد. جالب‌تر اینکه هر ۱۴ قله متعلق به رشته‌کوه هیمالیا یا قراقروم هستند.

۵. آیا کسی هست که به هر ۱۴ قله هشت‌هزارمتری صعود کرده باشد؟

بله. تا به امروز ۳۷ کوهنورد به هر ۱۴ قله هشت‌هزارمتری صعود کرده‌اند که معروف‌ترینشان عبارت‌اند از:

رینولد مسنر ایتالیایی؛
یرزی کوکوچکا لهستانی؛
ارهارد لورتان سوئیسی.

آقای عظیم قیچی‌ساز تنها کوهنورد ایرانی است که توانسته به هر ۱۴ قله هشت‌هزارمتری صعود کند و تمام آنها را بدون استفاده از کپسول اکسیژن و شرپا انجام داده است.

۶. قبل از کشف اورست کدام کوه را بلندترین کوه دنیا می‌دانستند؟

بلندترین کوه جهان قبل از کشف اورست کوه کانچنجونگا بوده است. این در حالی است که امروزه می‌دانیم این کوه سومین کوه بلند جهان است.

جمع‌بندی

بلندترین کوه جهان - بلندترین کوه جهان در مریخ

در این مقاله، با بلندترین قله‌های جهان آشنا شدیم و دیدیم که این قله‌های باشکوه و پرابهت چطور کوهنوردان را به خود جذب می‌کنند، حتی با اینکه بازگشت از آنها هیچ تضمینی ندارد. همچنین با ۳ روش اندازه‌گیری کوه‌ها آشنا شدیم و به این نتیجه رسیدیم که اورست همیشه بلندترین قله جهان قلمداد نمی‌شود. اورست بلندترین کوه از سطح دریاست. مائونا کیا بلندترین کوه جهان بدون درنظرگرفتن سطح دریاست و فاصله چیمبورازو از مرکز زمین بیشتر از ۲ کوه دیگر است.

جالب است که هیچ‌کدام از این ۳ کوه به پای بلندترین کوه آتشفشانی جهان یعنی المپوس مونس (Olympus Mons) در کره مریخ نمی‌رسند. این کوه ۲۵ کیلومتر ارتفاع دارد و تقریبا ۳ برابر اورست است.

حال شما برایمان بگویید؛ به نظر شما بلندترین کوه جهان در کجاست؟ اگر کوهنورد هستید و به قله‌ای صعود کرده‌اید، لطفا تجربیات و خاطرات خود از آن صعود را با ما به اشتراک بگذارید.

در ادامه بخوانید: طولانی ترین رود جهان، نیل یا آمازون؟

منابع دیگر: oceanservice