با بالا گرفتن تنش‌های منطقه‌ای و لفاظی‌های مقام‌های آمریکایی به ویژه درباره برنامه هسته‌ای ایران، بارها نام دیگو مارسیا شنیده شده است، جزیره‌ای استراتژیک در اقیانوس هند که آمریکا حجم زیادی از تسلیحات نظامی خود از جمله بمب‌افکن‌های رادارگزیر بی2 را در آن مستقر کرده است؛‌ سرزمینی که گرچه روی کاغذ متعلق به انگلیس است اما از ساکنان اصلی آن غصب شده و اکنون در عمل یک پادگان نظامی آمریکایی محسوب می‌شود.

جزیره دیگو گارسیا در قلب اقیانوس هند پایگاهی برای تمام جنگ‌های بزرگ آمریکا در منطقه بوده است - از عراق گرفته تا افغانستان.
اما این جزیره دورافتاده و ظاهراً بی‌حاشیه، تاریخچه غمباری از بی‌عدالتی استعماری را با خود دارد. ساکنان اصلی آن، چاگوسی‌ها، به زور اخراج شدند تا راه برای ایجاد این پایگاه باز شود.
انگلیس، تحت فشار واشنگتن، این مجمع‌الجزایر را از موریس جدا کرد و آن را از نظر قومی پاکسازی کرد.
در سال 2024 بود که لندن سرانجام موافقت کرد که این جزایر را به موریس بازگرداند، اما همچنان تحت اجاره آمریکا است که عملا به پایگاهی برای جنگ‌های امپریالیستی آمریکا تبدیل شده است.

اهمیت استراتژیک دیگو گارسیا

این جزیره به دلیل موقعیت مکانی خود در مرکز اقیانوس هند، از اهمیت نظامی و راهبردی فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
این موقعیت امکان دسترسی آسان به مناطق کلیدی غرب آسیا، شرق آفریقا و جنوب آسیا را برای آمریکا فراهم می‌کند.
این جزیره به عنوان یک مرکز لجستیکی، پایگاه هوایی برای بمب‌افکن‌های دوربرد و یک بندر برای ناوهای بزرگ، نقش مهمی در عملیات نظامی آمریکا در منطقه ایفا کرده است.

اخراج اجباری ساکنان

در دهه 1960 و اوایل دهه 1970، انگلیس به درخواست آمریکا، حدود 1500 نفر از ساکنان بومی مجمع‌الجزایر چاگوس، از جمله دیگو گارسیا را به زور از سرزمین خود اخراج کرد.
این اقدام به منظور ایجاد یک پایگاه نظامی آمریکایی در دیگو گارسیا صورت گرفت. چاگوسی‌ها به کشورهای موریس و سیشل تبعید شدند و با مشکلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی روبرو شدند.

تلاش‌های چاگوسی‌ها برای بازگشت

چاگوسی‌ها از زمان اخراج اجباری خود، تلاش‌های زیادی برای بازگشت به سرزمین خود انجام داده‌اند.
آن‌ها پرونده‌های حقوقی متعددی را در دادگاه‌های انگلیس و مجامع بین‌المللی مطرح کرده‌اند و خواستار حق بازگشت و جبران خسارات وارده شده‌اند.
دادگاه بین‌المللی دادگستری (ICJ) در سال 2019 رای داد که حاکمیت انگلیس بر مجمع‌الجزایر چاگوس غیرقانونی است و لندن باید اداره این جزایر را هرچه سریع‌تر پایان دهد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز با صدور قطعنامه‌ای از انگلیس خواست تا ظرف شش ماه روند واگذاری این جزایر به موریس را آغاز کند.
انگلیس و موریس در اکتبر 2024 به توافق سیاسی دست یافتند که بر اساس آن، حاکمیت مجمع‌الجزایر چاگوس به موریس منتقل خواهد شد. با این حال، بر اساس این توافق، دیگو گارسیا به مدت 99 سال دیگر تحت اجاره آمریکا باقی خواهد ماند.
با وجود توافق اخیر، مسئله دیگو گارسیا همچنان پیچیده است و آینده این جزیره و ساکنان تبعید شده آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

سکوی جنگ‌های بی‌پایان

با خالی شدن جزیره و توسعه باند فرودگاه، دیگو گارسیا به سرعت به محور استراتژی جنگی آمریکا تبدیل شد.
این جزیره نقش کلیدی در عملیات ناموفق موسوم به پنجه عقاب (واقعه طبس) در سال 1980 و بعداً در طول جنگ ایران و عراق علیه ایران ایفا کرد.
در سال 1987، باند فرودگاه برای استقرار بمب‌افکن‌های بی52 آمریکا بازسازی شد، هواپیماهایی که قادر به حمل محموله‌های بزرگ و مهمات هدایت‌شونده دقیق هستند. این بمب‌افکن‌ها در طول جنگ خلیج فارس برای حمله به مراکز فرماندهی و کنترل عراق، و بار دیگر در آغاز تهاجم و اشغال افغانستان و عراق، حیاتی بودند.