تیرنگ رضا نیستانی دکترای تخصصی علوم تغذیه گفت: ریزمغذی‌ها شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که اگرچه به‌طور مستقیم در تولید انرژی نقش ندارند، اما به‌عنوان کاتالیزور در بسیاری از فرآیند‌های زیستی بدن، از جمله تولید انرژی، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این به آن معناست که ریزمغذی‌ها خودشان انرژی تولید نمی‌کنند، اما بدون حضور آنها، بسیاری از واکنش‌های متابولیکی مهم از جمله تولید انرژی نمی‌تواند به‌درستی انجام شود. به همین دلیل، برخلاف تصور برخی افراد، مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین‌های گروه B یا آهن به‌تنهایی موجب افزایش انرژی یا چاقی نمی‌شود، مگر اینکه کمبودی در بدن وجود داشته باشد.

مقدار نیاز بدن به ریزمغذی‌ها چقدر است؟

وی افزود: مقادیر مورد نیاز روزانه ریزمغذی‌ها بسیار اندک است. برای نمونه، میزان توصیه‌شده برای دریافت روزانه ویتامین B ۲ کمتر از ۲.۵ میکروگرم است، در حالی‌که برای کلسیم این مقدار می‌تواند به حدود یک گرم برسد. بر همین اساس، مواد معدنی معمولاً به دو گروه کلی ماکرومینرال‌ها مانند کلسیم و فسفر که نیاز بدن به آنها زیاد است و میکرومینرال‌ها مانند آهن و روی که به مقادیر کمتری نیاز دارند نیز تقسیم می‌شوند.

نیستانی ادامه داد: توزیع ریزمغذی‌ها در مواد غذایی یکنواخت نیست، برخی مواد غذایی سرشار از یک یا چند ریزمغذی خاص هستند، در حالی‌که برخی دیگر فاقد آنها است. بنابراین، یکی از دلایل اصلی توصیه به تنوع غذایی همین مسئله است؛ زیرا تنها با مصرف مواد غذایی گوناگون می‌توان اطمینان حاصل کرد که مجموعه‌ای کامل از ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن تأمین می‌شود.

چگالی ریزمغذی؛ شاخصی برای سنجش ارزش تغذیه‌ای

وی افزود: یکی از معیار‌های مهم در سنجش ارزش تغذیه‌ای مواد غذایی، چگالی ریزمغذی آنهاست. این مفهوم به میزان ریزمغذی موجود در واحد وزن یا کالری ماده غذایی اشاره دارد. هر چه ماده‌ای دارای ریزمغذی‌های بیشتر و کالری کمتر باشد، ارزش تغذیه‌ای آن بالاتر است. برای مثال، سبزیجات و میوه‌ها چگالی ریزمغذی بالایی دارند و در عین حال کالری کمی دارند؛ در نتیجه در رژیم‌های سالم غذایی بسیار توصیه می‌شوند.

به گفته وی؛ در مقابل، موادی مانند روغن‌ها، اگرچه کالری زیادی دارند، اما از نظر ریزمغذی‌ها فقیرند و ارزش تغذیه‌ای آنها محدود است.

نیستانی خاطر نشان کرد: در صورتی‌که رژیم غذایی فرد متنوع نباشد و از گروه‌های مختلف غذایی به میزان کافی استفاده نشود، بدن ممکن است با کمبود ریزمغذی‌ها مواجه شود. مراحل بروز کمبود به این صورت است که ابتدا ذخایر موجود در بدن کاهش می‌یابد، و در صورت تداوم این وضعیت، علائم بالینی ظاهر می‌شود. البته در مورد برخی ریزمغذی‌ها مانند ویتامین B ۱۲ یا آهن، بدن ذخایری در خود دارد که تا مدت کوتاهی می‌تواند نیاز را جبران کند، اما در بلندمدت این ذخایر نیز کاهش یافته و کمبود واقعی بروز پیدا می‌کند.