اگرچه درمان قطعی برای MS وجود ندارد، اما مداخلات تغذیه‌ای و سبک زندگی می‌توانند به تسکین علائم، بهبود کیفیت زندگی و حتی کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند. یکی از این مداخلات، رژیم غذایی کتوژنیک است، که به دلیل تأکید بر مصرف چربی بالا و کربوهیدرات پایین، توجه بسیاری از متخصصان و بیماران را به خود جلب کرده است.

علم پشت رژیم کتوژنیک و‌ام‌اس

رژیم کتوژنیک با تغییر منبع اصلی انرژی بدن از گلوکز به کتون‌ها (ترکیباتی که در کبد از تجزیه چربی‌ها تولید می‌شوند)، به عنوان یک منبع انرژی تمیز و کارآمد برای مغز عمل می‌کند. راهول کامرا، مربی کتوژنیک و بنیان‌گذار Ketorets در بمبئی، در این زمینه توضیح می‌دهد: «کتون‌ها نه تنها انرژی بیشتری برای مغز فراهم می‌کنند، بلکه به دلیل اثرات ضدالتهابی و محافظت‌کننده عصبی خود، می‌توانند در مدیریت بیماری‌هایی مانند MS مؤثر باشند.

مروری بر مطالعات منتشر شده در Frontiers in Nutrition نشان می‌دهد که رژیم کتوژنیک می‌تواند عملکرد میتوکندری (واحد انرژی‌زا در سلول‌ها) را بهبود بخشد و سطح ATP (منبع اصلی انرژی سلول‌ها) را افزایش دهد. این ویژگی‌ها به ویژه در نوع پیشرونده MS که اختلال عملکرد میتوکندری نقش کلیدی دارد، می‌توانند بسیار ارزشمند باشند.

فواید بالقوه رژیم کتوژنیک برای بیماران MS

مطالعات اولیه — هرچند هنوز در مراحل آغازین هستند — نشان داده‌اند که رژیم کتوژنیک می‌تواند در موارد زیر مؤثر باشد:

کاهش التهاب عصبی: التهاب یکی از عوامل اصلی آسیب در بیماری MS است و کتون‌ها به دلیل خاصیت ضدالتهابی خود می‌توانند به کاهش آن کمک کنند.

تقویت عملکرد میتوکندری: بهبود عملکرد میتوکندری می‌تواند انرژی بیشتری برای سلول‌های عصبی فراهم کند.

افزایش متابولیسم انرژی در سلول‌های عصبی: این امر می‌تواند به کاهش خستگی و بهبود عملکرد شناختی کمک کند.

ترویج بازسازی میلین: میلین، لایه‌ای محافظ پیرامون رشته‌های عصبی است که در MS آسیب می‌بیند. کتون‌ها ممکن است به بازسازی این لایه کمک کنند.

تمام این موارد می‌توانند به کاهش علائم بیماری و بهبود نتایج بالینی منجر شوند.

مدیریت علائم MS از طریق رژیم کتوژنیک

علاوه بر اثرات محافظت‌کننده عصبی، رژیم کتوژنیک می‌تواند به بیماران MS کمک کند تا با برخی از آزاردهنده‌ترین علائم بیماری مقابله کنند. کامرا افزود: «علائمی مانند خستگی، مه مغزی و کاهش تحرک از شایع‌ترین شکایات بیماران هستند. بسیاری از افرادی که از رژیم کتوژنیک پیروی کرده‌اند، گزارش داده‌اند که این علائم به طور قابل توجهی بهبود یافته است.»

یک مطالعه مقدماتی منتشر شده در Neurology Neuroimmunology and Neuroinflammation نشان داد که بیماران MS که از رژیم کتوژنیک استفاده کرده‌اند، بهبود در خستگی، عملکرد شناختی و کیفیت زندگی را تجربه کرده‌اند.

مدیریت وزن و کنترل علائم

مدیریت وزن نیز یکی از دغدغه‌های مهم در بیماران MS است. مشکلات حرکتی این افراد انجام فعالیت‌های ورزشی را دشوار می‌کند و این موضوع ممکن است منجر به افزایش وزن شود. کامرا اشاره کرد: «رژیم کتوژنیک به دلیل کاهش اشتها و تحریک سوخت‌وساز چربی، می‌تواند در کنترل وزن مؤثر باشد. این موضوع برای بیماران MS که دچار محدودیت حرکتی هستند، بسیار مفید است.»

رژیم کتوژنیک؛ راه‌حلی جهانی نیست

با وجود فواید احتمالی، باید توجه داشت که رژیم کتوژنیک برای همه مناسب نیست:

وضعیت منحصر‌به‌فرد هر بیمار: هر فردی علائم و شرایط خاص خود را دارد و برنامه دارویی متفاوتی دنبال می‌کند.
خطر کمبود مواد مغذی: اگر این رژیم به درستی برنامه‌ریزی نشود، ممکن است منجر به کمبود برخی مواد مغذی شود.
دوره سازگاری: ورود به رژیم کتوژنیک ممکن است با علائمی مانند خستگی و سردرد همراه باشد (معروف به «آنفلوآنزای کتو»).

جمع‌بندی

کامرا نتیجه‌گیری کرد: «رژیم کتوژنیک یک درمان معجزه‌آسا نیست، اما می‌تواند بخشی ارزشمند از یک برنامه جامع برای مدیریت MS باشد. این رژیم با کاهش التهاب، بهبود متابولیسم انرژی مغز و تثبیت قند خون، می‌تواند به اهداف درمانی بیماران MS کمک کند.»

در نهایت، توصیه می‌شود که بیماران قبل از تغییر رژیم غذایی خود، حتماً با پزشک خود مشورت کنند. یک برنامه کتوژنیک علمی و اصولی، زمانی که تحت نظارت متخصص انجام شود، می‌تواند به عنوان مکمل درمان‌های معمول، به بهبود کیفیت زندگی بیماران MS کمک کند.

نکته مهم: این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی ارائه شده است و در صورت ابتلا به هرگونه مشکل سلامت، مشورت با پزشک الزامی است.