به گزازرش ایران اکونومیست، زندان آلکاتراز واقع در سانفرانسیسکو است که برای بیش از ۶۰ سال بسته شده و حالا دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا می‌خواهد آن را مجدد باز کند. به همین بهانه نگاهی خواهیم داشت به معروف‌ترین فیلم‌هایی که با الهام از این زندان معروف به پرده سینما آمده‌اند.

فرار از آلکاتراز (Escape from Alcatraz) – ۱۹۷۹

ردپای یک زندان در سینما

این فیلم به کارگردانی دان سیگل و با بازی کلینت ایستوود، داستان واقعی فرار فرانک موریس با بازی ایستوود در سال ۱۹۶۲ را روایت می‌کند. این اثر یکی از مشهورترین فیلم‌های مرتبط با آلکاتراز است. فیلمنامه‌ی این اثر توسط ریچارد تاگل بر اساس کتاب غیرداستانی به همین نام نوشته‌ی جی. کمپبل بروس در سال ۱۹۶۳ است که ماجرای فرار زندانیان از زندان فوق امنیتی جزیره‌ی آلکاتراز در سال ۱۹۶۲ را روایت می‌کند. در این فیلم کلینت ایستوود در نقش فرانک موریس، سردسته فراری‌ها، در کنار پاتریک مک‌گوهان، فرد وارد، جک تیبو و لری هنکین بازی می‌کنند و دنی گلاور نیز در اولین حضور سینمایی خود در این فیلم حضور دارد.

«فرار از آلکاتراز» با استقبال منتقدان همراه شد و یکی از موفق‌ترین فیلم‌های گیشه در سال ۱۹۷۹ نام گرفت.

پرنده‌باز آلکاتراز (Birdman of Alcatraz) – ۱۹۶۲

ردپای یک زندان در سینما

فیلم «پرنده‌باز آلکاتراز» به کارگردانی جان فرانکن‌هایمر، یکی از آثار ماندگار و انسان‌گرایانه سینمای آمریکاست که بر اساس زندگی واقعی زندانی مشهور رابرت استرود ساخته شده است. این فیلم با بازی درخشان برت لنکستر در نقش استرود، جنبه‌ای متفاوت و انسانی از زندگی درون یکی از سخت‌گیرانه‌ترین زندان‌های جهان را به‌تصویر می‌کشد.

رابرت استرود، زندانی خطرناک و خشن، پس از قتل یک زندان‌بان در زندان، به مجازات انفرادی در آلکاتراز محکوم می‌شود. اما در طول سال‌ها، او به‌طور تصادفی علاقه‌مند به پرندگان می‌شود و با مطالعه و پرورش آن‌ها، مسیر زندگی‌اش را تغییر می‌دهد. استرود درون سلول انفرادی‌اش به یکی از پژوهشگران برجسته در زمینه بیماری‌های پرندگان تبدیل می‌شود، مقالات علمی منتشر می‌کند و حتی به‌طور غیررسمی به دکتر پرندگان معروف می‌شود.

برای این فیلم که بر پایه رمانی به همین نام از توماس ای. گادیس ساخته شده، برت لنکستر نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد شد. این فیلم مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و در چهار رشته از جمله بهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل (تلما ریتر)، بهترین فیلمبرداری و طراحی صحنه نامزد اسکار شد.

صخره (The Rock) – ۱۹۹۶

ردپای یک زندان در سینما

«صخره» به کارگردانی مایکل بی در سال ۱۹۹۶ یکی از موفق‌ترین و پرهیجان‌ترین فیلم‌های اکشن دهه ۹۰ میلادی است که با بازی شان کانری، نیکلاس کیج و اد هریس و با بهره‌گیری از فضای تاریخی و اسرارآمیز زندان آلکاتراز، به اثری به‌یادماندنی در ژانر اکشن و مهیج تبدیل شد.

داستان فیلم درباره ژنرال فرانسیس هامل (با بازی اد هریس)، از کهنه‌سربازان جنگ ویتنام، به همراه گروهی از تفنگداران دریایی شورشی است که کنترل جزیره آلکاتراز را در دست می‌گیرد و تهدید می‌کند که اگر دولت آمریکا به خانواده سربازان کشته‌شده در عملیات‌های مخفی پاداش ندهد، با موشک‌های حاوی گاز سمی VX به شهر سان‌فرانسیسکو حمله خواهد کرد.

«صخره» با بودجه‌ای حدود ۷۵ میلیون دلار ساخته شد و در گیشه جهانی بیش از ۳۳۵ میلیون دلار فروش داشت.

قتل درجه یک (Murder in the First) – ۱۹۹۵

ردپای یک زندان در سینما

این فیلم ساخته مارک روکو از درام‌های تاثیرگذار و تلخ درباره نظام قضایی و شرایط غیرانسانی زندان آلکاتراز است که با الهام از ماجرایی واقعی ساخته شده و از منظر اخلاقی، انسانی و حقوقی به انتقاد از وضعیت مجازات و خشونت در زندان‌ها به‌ویژه آلکاتراز ارائه می‌دهد.

فیلم داستان هنری یانگ (با بازی کوین بیکن) را روایت می‌کند؛ مردی جوان که به دلیل دزدیدن پنج دلار برای خرید غذا برای خواهر گرسنه‌اش، به زندان فرستاده شده و پس از اقدام به فرار، به مدت سه سال در سلول انفرادی زندان آلکاتراز محبوس می‌شود. او تحت شکنجه جسمی و روانی قرار می‌گیرد و پس از آزادی از انفرادی، یکی از هم‌بندانش را به قتل می‌رساند.

برخلاف بسیاری از فیلم‌های اکشن یا ماجراجویانه مرتبط با آلکاتراز، این اثر تمرکز خود را بر روان و رنج انسان زندانی گذاشته است و آلکاتراز نماد ظلم سیستماتیک و مکانی است که انسانیت در آن به‌طور کامل تحقیر می‌شود.

نقطه بی‌بازگشت (Point Blank) – ۱۹۶۷

ردپای یک زندان در سینما

این فیلم یکی از نخستین فیلم‌هایی که پس از تعطیلی زندان در آلکاتراز و به کارگردانی جان بورمن فیلمبرداری شد. این فیلم با بازی لی ماروین در نقش اصلی، اقتباسی از رمان «شکارچی» نوشته «دونالد ای. وستلیک» است.

در این فیلم ماروین نقش واکر را بازی می‌کند؛ یک خلافکار خونسرد و ساکت که در جریان یک سرقت در جزیره آلکاتراز توسط همکارش و همسرش فریب می‌خورد، گلوله می‌خورد و به حال مرگ رها می‌شود. او به طرز معجزه‌آسایی زنده می‌ماند و پس از به‌هوش آمدن، تصمیم به انتقام و بازپس‌گیری سهم خود از پول سرقت‌شده می‌گیرد.

برخلاف فیلم‌های دیگر که آلکاتراز را به‌عنوان مکان فیزیکی زندان یا عملیات معرفی می‌کنند، در اینجا آلکاتراز استعاره‌ای است از زندگی‌ای که دیگر راه برگشت به آن نیست.

نیمه راه مرگ (Half Past Dead) – ۲۰۰۲

ردپای یک زندان در سینما

فیلم اکشن وجنایی «نیمه‌راه مرگ» به کارگردانی دان مایکل پال بیشتر به خاطر بازی استیون سیگال در نقش اصلی شناخته می‌شود.

در این فیلم سگال نقش ساشا پترُسوویچ، یک مأمور مخفی اف‌بی‌آی را بازی می‌کند که به‌منظور نفوذ در شبکه‌های خلافکارانه، به شکل یک زندانی به زندان آلکاتراز منتقل می‌شود.

در این فیلم، آلکاتراز نه به‌عنوان زندانی تاریخی، بلکه به عنوان یک قلعه مدرن و محصور نمایش داده می‌شود که نمادی از امنیت مطلق است که امنیت آن توسط نیروهای تروریستی فرو می‌ریزد.

**
جزیره آلکاتراز ابتدا در سال ۱۸۵۰ به دستور رئیس جمهور وقت به عنوان یک پایگاه نظامی انتخاب شد. در دهه ۱۸۶۰، ارتش آمریکا این جزیره را به یک قلعه نظامی و انبار اسلحه تبدیل کرد و اولین زندان نظامی در همین دوران ساخته شد و تا اوایل قرن بیستم برای نگهداری سربازان خاطی و زندانیان جنگی استفاده می‌شد.

در سال ۱۹۳۴، اداره زندان‌های فدرال آمریکا آلکاتراز را به یک زندان فوق‌امنیتی تبدیل کرد. هدف اصلی، نگهداری خطرناک‌ترین مجرمان فدرال بود، کسانی که امکان فرارشان از زندان‌های دیگر وجود داشت.

بین سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۶۳، ۱۴ تلاش برای فرار صورت گرفت که در آن‌ها ۳۶ زندانی شرکت داشتند. در ۲۱ مارس ۱۹۶۳، زندان آلکاتراز به دلایل هزینه‌های بالای نگهداری، فرسودگی ساختمان‌ها، و آسیب زیست‌محیطی تعطیل شد.

از دهه ۱۹۷۰، آلکاتراز به یک جاذبه توریستی محبوب تبدیل شد و زیر نظر اداره پارک‌های ملی آمریکا، سالانه بیش از ۱.۵ میلیون بازدیدکننده دارد.