در روز‌های اخیر رئالیتی‌شو «عشق ابدی»، بحث در مورد فرهنگ‌سازی عجیب و مبتذل برای ازدواج را داغ کرد. این برنامه که از آن سوی آب‌ها مخاطب ایرانی را نشانه گرفته است، تلاش می‌کند که با گنجاندن جوان‌هایی از نسل‌های مختلف به شکل هدفمند مخاطبان خاص را جذب کند. ویترین این برنامه دادن حق انتخاب به زنان است، اما چینش خط به خط این برنامه نشان می‌دهد که باز هم حرف بر سر نگاه جنسیت‌زده و کسب درآمد با گنجاندن رفتار‌های عجیب و غریب میان جوانان است؛ چرا که به زوج برنده این رئالیتی‌شو، وعده جایزه ۳۰هزار دلاری داده شده است.

بعد از بلایندیت حالا نوبت عشق پوشالی است

سال گذشته بود که بلایندیت‌های ایرانی همچون یک ویروس به سرعت در شبکه‌های اجتماعی گسترده شدند و هر‌چند برخی معتقد بودند این برنامه‌ها برشی از واقعیت جوانان امروزی را نمایان کرده‌اند، اما نگاه‌های نقادانه و البته منصفانه، این برنامه‌ها را شیوه‌ای برای تحمیل نگاه فانتزی برای ازدواج می‌دانستند. حالا پس از خاموش‌شدن آتش برنامه‌های بلایندیت که تا همین چند‌ماه پیش در هر شبکه اجتماعی ردی از آن دیده می‌شد، نوبت به برنامه «عشق ابدی» رسیده است تا بار دیگر به بهانه آشنابودن با رگ‌خواب جوان‌ها، آنها را از دنیای واقعی جدا و دوست‌داشتن با خط‌کشی‌های توهمی را به آنها تحمیل کنند، برنامه‌هایی که مشابه فراوانی در داخل با نام «اسپید‌دیت» (Speeddate) دارند.

انتخاب کن یا انتخاب می‌شوی

نیم‌نگاهی به برنامه یوتیوبی عشق ابدی نشان می‌دهد که سازندگان با زیرکی تمام تلاش کرده‌اند از حضور دختران و پسران دهه‌های‌۷۰ و‌۸۰ استفاده کنند تا از این طریق مسیر جذب مخاطبان خاص یوتیوب برایشان آسان‌تر باشد. در این برنامه که با حضور ۵ دختر آغاز می‌شود، مجری تلاش می‌کند مدام با گفتن این جمله که «برای نخستین بار خانم‌ها قرار است انتخاب کنند.» این برنامه را سوار بر یک ساختارشکنی معرفی کند، اما در ادامه راه، مدام این جمله از مجری شنیده می‌شود که «انتخاب کن یا انتخاب می‌شی» تا پشت پرده این ادعای پوشالی و ابتذال حاکم بر این برنامه عیان شود.

زنگ خطر برای دنیای فانتزی

پژوهش‌های داخلی در مورد این قبیل برنامه‌ها صورت گرفته است که خبر از یک فاجعه می‌دهند. به‌عنوان مثال پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال ۱۳۹۹ با تکیه بر یک پژوهش اعلام کرد که «مصرف سریال‌های خارجی عاشقانه، با افزایش نارضایتی از روابط واقعی و کاهش تاب‌آوری عاطفی میان دختران و پسران جوان همراه بوده است. مخاطبان با مواجهه مکرر با روایاتی غیرواقعی از عشق، در تعامل با واقعیت‌های پیچیده رابطه دچار سردرگمی و گاه سرخوردگی می‌شوند.»

خطر بیخ‌گوش جوانان

علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی در این باره گفت: برنامه یوتیوبی «عشق ابدی» بار دیگر نقاط ضعف فرهنگ‌سازی در ایران را نشانه گرفت و با سوار شدن بر یک موج توهمی، خود را در شبکه اجتماعی عرضه کرد. همواره در رابطه با چنین برنامه‌های ضدفرهنگ و مبتذلی ۲ نگاه وجود دارد؛ از یک سو باید قبول کرد که عده اندکی به همین سبک و سیاق زندگی می‌کنند، اما از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که برخی برنامه‌ساز‌ها از یک نقطه تاریک- هر چند محدود-برای کسب درآمد خود بهره می‌برند. جامعه ما به‌شدت تب‌دار است و برخی همچون سازندگان این برنامه از چنین شرایطی به نفع خود بهره می‌برند و زمینه برای تولید محتوا‌های شرم‌ستیز فراهم می‌شود.