بسیاری از زنان با شنیدن نام سرطان سینه موجی از نگرانی و ترس بر دلشان سایه میندازد؛ زیرا یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سلامت زنان در سراسر جهان است، اما در واقعیت این بیماری با تمام پیچیدگی‌ها و مخاطراتش، اگر به‌موقع شناسایی شود، قابل کنترل و درمان است. سرطان سینه فقط نام یک بیماری نیست، بلکه مفهومی است که به سبک زندگی، آگاهی، مراقبت از خود و قدرت تشخیص زودهنگام گره خورده است.

در همین راستا، خبرنگار ما برای بیشتر شناخته شدن این بیماری با مریم عشوری مقدم متخصص زنان و زایمان گفتگویی داشته که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

عوامل خطر ابتلاء به سرطان سینه

عشوری مقدم گفت: سرطان سینه شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان به شمار می‌رود؛ اما برخلاف تصور رایج، این بیماری تنها مختص بانوان نیست و در مردان نیز دیده می‌شود؛ هرچند بروز آن در مردان بسیار نادرتر است، اما در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلاء به سرطان سینه دارند، احتمال وقوع آن بیشتر می‌شود؛ بر اساس آمار‌های موجود، از هر ۸ زن، یک نفر در طول زندگی خود به سرطان سینه مبتلا می‌شود؛ البته برخی این نسبت را یک نفر از هر ۹ زن اعلام کرده‌اند.

این متخصص زنان و زایمان اذعان کرد: یکی از مهم‌ترین عوامل خطر در ابتلاء به سرطان سینه، سابقه خانوادگی و زمینه‌های ژنتیکی است. افرادی که در خانواده درجه‌یک یا حتی درجه‌دو آنها، سابقه ابتلاء به سرطان سینه وجود داشته باشد از جمله مادر، خواهر، خاله، عمه، مادربزرگ یا دخترخاله در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

وی افزود: علاوه بر زمینه ژنتیکی، برخی عوامل سبک زندگی اعم از اضافه وزن و چاقی، مصرف دخانیات و سیگار، استفاده از برخی دارو‌های هورمونی و سبک زندگی ناسالم می‌توانند خطر ابتلاء به این بیماری را افزایش دهند. در مقابل پیروی از یک سبک زندگی سالم، داشتن وزن متعادل، فعالیت بدنی منظم، تغذیه مناسب و پرهیز از مصرف دخانیات می‌تواند در کاهش احتمال ابتلاء به سرطان سینه مؤثر باشد.

عوامل محافظتی در برابر سرطان سینه

این متخصص زنان و زایمان اظهار داشت: زنانی که هرگز باردار نشده‌اند و سابقه شیردهی ندارند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلاء به سرطان سینه قرار دارند. به گفته متخصصان، تجربه بارداری کامل و شیردهی می‌تواند نقش محافظتی در برابر این بیماری ایفا کند.

وی در ادامه گفت: در میان بیماران خود، زنانی که ازدواج نکرده‌اند یا فرزندی به دنیا نیاورده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلاء به سرطان سینه قرار دارند. این وضعیت در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلاء به این نوع سرطان را نیز دارند، جدی‌تر می‌شود.

علائم هشداردهنده سرطان سینه را بشناسیم

عشوری مقدم تصریح کرد: گرچه همه علائم به معنای قطعی وجود سرطان نیستند، اما برخی تغییرات در سینه می‌توانند هشداردهنده و نیازمند بررسی فوری پزشکی باشند؛ از جمله این علائم می‌توان به وجود توده یا سفتی غیرمعمول در سینه یا زیر بغل، زخم‌های پوستی ماندگار روی سینه، ترشح از نوک سینه، به‌ویژه ترشحات خونی، تغییر شکل ظاهری سینه یا نوک آن (مانند فرورفتگی یا کشیدگی به داخل) و تغییر در رنگ یا بافت پوست سینه اشاره کرد.

وی ادامه داد: برخی زنان ممکن است درد سینه را نیز تجربه کنند و هرچند بیشتر درد‌های سینه ارتباطی با سرطان ندارند و گاهی در چرخه قاعدگی طبیعی رخ می‌دهند، اما در صورت تداوم یا شدت غیرمعمول، بررسی آن توصیه می‌شود.

عوامل کاهش‌دهنده خطر ابتلاء به سرطان سینه

این متخصص زنان و زایمان مطرح کرد: عوامل متعددی از جمله بارداری پیش از ۳۰ سالگی و شیردهی به فرزند، تغذیه سالم و پرهیز از غذا‌های پرچرب و سرخ‌کردنی، زندگی در محیط‌های کمتر آلوده از نظر شیمیایی، دارویی و زیست‌محیطی، پرهیز از مصرف غیرضروری دارو‌های هورمونی و حفظ وزن مناسب و پرهیز از چاقی می‌توانند احتمال ابتلاء به سرطان سینه را کاهش دهند.

وی افزود: تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، پرهیز از دخانیات و الکل و همچنین شیردهی به فرزند، از جمله عواملی هستند که می‌توانند خطر ابتلاء به سرطان سینه را کاهش دهند. متأسفانه باور غلطی در جامعه وجود دارد مبنی بر اینکه مصرف قلیان بی‌ضرر است؛ در حالی که قلیان نیز همچون سایر دخانیات، احتمال ابتلاء به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

عشوری مقدم اظهار داشت: زنانی که پیش از ۳۰ سالگی باردار شده‌اند و به فرزند خود شیر داده‌اند، حتی اگر سابقه خانوادگی ابتلاء به سرطان سینه وجود داشته باشد، خطر ابتلاء کاهش می‌یابد. البته باید توجه داشت که سقط جنین این اثر محافظتی را ایجاد نمی‌کند؛ بلکه تنها یک بارداری کامل همراه با شیردهی چنین اثری دارد.

اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان سینه

این متخصص زنان و زایمان متذکر شد: تشخیص زودهنگام سرطان سینه نقش کلیدی در درمان مؤثر و افزایش طول عمر بیماران دارد. متأسفانه بسیاری از موارد زمانی تشخیص داده می‌شوند که توده به اندازه‌ای رشد کرده که با لمس قابل تشخیص است. این در حالی است که هدف نظام‌های بهداشتی، شناسایی این بیماری در مراحل بسیار اولیه و غیرقابل لمس است؛ اگر سرطان سینه در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، در آن زمان هنوز به غدد لنفاوی دست‌اندازی نکرده و با درمان به‌موقع، بیمار می‌تواند سال‌ها بدون عارضه و با کیفیت بالا زندگی کند.

نقش معاینه شخصی، تصویربرداری و غربالگری هدفمند

عشوری مقدم تاکید کرد: تشخیص زودهنگام سرطان سینه نقشی حیاتی در موفقیت درمان و پیشگیری از پیشرفت بیماری دارد؛ به همین دلیل طی سال‌های گذشته روش‌های مختلفی برای شناسایی به‌موقع این بیماری توسعه یافته‌اند که ترکیبی از معاینه فردی، معاینه بالینی و تصویربرداری‌های تخصصی هستند.

وی افزود: یکی از ابزار‌های مهم برای شناسایی اولیه تغییرات پستان، معاینه ماهانه توسط خود فرد است. خانم‌ها به‌ویژه آنهایی که در سنین باروری قرار دارند، هر ماه پس از پایان قاعدگی، سینه‌های خود را معاینه کنند؛ این کار به آنها کمک می‌کند تا به مرور با بافت طبیعی سینه خود آشنا شوند و در صورت وجود تغییر یا توده جدید، زودتر متوجه آن شوند.

این متخصص زنان و زایمان متذکر شد: در کنار معاینه فردی انجام معاینات دوره‌ای توسط پزشکان زنان، جراحان یا ماما‌ها نیز اهمیت زیادی دارد، این معاینات معمولاً به صورت سالانه انجام می‌شوند و مکمل غربالگری‌های تصویربرداری محسوب می‌شوند.

زمان‌بندی و گروه‌های هدف

عشوری مقدم تصریح کرد: برای غربالگری دقیق‌تر، از روش‌های تصویربرداری مانند ماموگرافی و سونوگرافی پستان استفاده می‌شود. هدف از غربالگری، شناسایی توده‌های کوچکی است که ممکن است در معاینه فیزیکی قابل لمس نباشند.

وی اظهار داشت: شروع ماموگرافی معمولاً از سن ۴۰ سالگی توصیه می‌شود. زیرا پیش از این سن، بافت پستان معمولاً متراکم‌تر است و ممکن است نتایج ماموگرافی دقت کافی نداشته باشد. بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی، دوره‌ای است که بیشترین موارد ابتلاء مشاهده می‌شود. برای این گروه سنی، انجام ماموگرافی سالانه توصیه می‌شود.

این متخصص زنان و زایمان در ادامه گفت: در موارد خاص مانند وجود سابقه خانوادگی ابتلاء به سرطان سینه، غربالگری باید زودتر آغاز شود. مبنای شروع غربالگری در این موارد، ۵ سال پیش از سن تشخیص اولین فرد مبتلا در خانواده است؛ برای مثال اگر یکی از اعضای خانواده در ۳۵ سالگی به سرطان سینه مبتلا شده، غربالگری برای دیگر زنان خانواده باید از ۳۰ سالگی آغاز شود.

سونوگرافی مکمل ماموگرافی در موارد خاص

عشوری مقدم اذعان کرد: در برخی شرایط، به‌ویژه زمانی که بافت پستان متراکم باشد یا شک به وجود ضایعه‌ای خاص وجود داشته باشد، پزشک ممکن است انجام سونوگرافی پستان را نیز توصیه کند. در مواردی، سونوگرافی به تنهایی یا در کنار ماموگرافی، می‌تواند تصویر دقیق‌تری ارائه دهد.

ماموگرافی اشعه‌ای ایمن در برابر یک تهدید جدی

این متخصص زنان و زایمان با وجود نگرانی برخی افراد نسبت به وجود اشعه در ماموگرافی، متذکر شد: میزان اشعه دریافتی در این روش بسیار اندک و در حد قابل‌قبول است، به‌ویژه در دستگاه‌های جدید و دیجیتال. میزان اشعه‌ای که در یک ماموگرافی استاندارد به بدن وارد می‌شود، حتی از اشعه‌ای که در تصویربرداری‌های ساده‌ای مانند عکس قفسه سینه یا اندام‌ها دریافت می‌شود، کمتر است.

وی افزود: مزایای تشخیص زودهنگام سرطان سینه با ماموگرافی، به‌مراتب بیشتر از خطرات احتمالی ناشی از دریافت مقدار بسیار اندک اشعه است. پزشکان تأکید دارند که اگر ماموگرافی بتواند یک توده مشکوک را در مراحل ابتدایی شناسایی کند، فرد را از مواجهه با درمان‌های سخت‌تر و پرهزینه نجات خواهد داد.

درمان‌های جدید، سبک‌تر و مؤثرتر از گذشته

این متخصص زنان و زایمان بیان کرد: پیشرفت‌های پزشکی در زمینه درمان سرطان سینه باعث شده روند درمان نسبت به گذشته بسیار ساده‌تر و قابل‌تحمل‌تر باشد. بسته به مرحله بیماری، درمان ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این روش‌ها باشد.

وی مطرح کرد: در برخی موارد، پیش از جراحی از شیمی‌درمانی برای کوچک کردن توده استفاده می‌شود تا جراحی با دقت و آسیب کمتر انجام گیرد. همچنین پس از جراحی، پرتودرمانی می‌تواند برای اطمینان از حذف کامل سلول‌های سرطانی تجویز شود.

عشوری مقدم خاطر نشان کرد: متخصصان تأکید می‌کنند که تشخیص زودهنگام، کلید موفقیت در درمان سرطان سینه است. اگر توده در مراحل اولیه شناسایی شود، احتمال بهبودی کامل بسیار بالاست و بیمار می‌تواند بدون بروز عوارض جدی، به زندگی عادی خود ادامه دهد.

بی‌خبری در مورد سرطان سینه به‌معنای ایمنی نیست

وی تصریح کرد: امروزه، برخلاف گذشته، دیگر نمی‌توان تنها بر اساس سن طبیعی افراد درباره احتمال ابتلاء به سرطان سینه قضاوت کرد. پزشکان تأکید می‌کنند اگر فرد، پیگیری‌های تشخیصی و درمانی را به‌موقع انجام دهد، می‌توان امید داشت که حداقل ۲۰ سال زندگی باکیفیت پس از تشخیص داشته باشد.

این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: با این حال، یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات، نادیده گرفتن علائم اولیه و بی‌توجهی به معاینات دوره‌ای است. در مورد سرطان سینه، بی‌خبری خوش‌خبری نیست؛ بلکه می‌تواند به گسترش بیماری به اندام‌های حیاتی مانند ریه، استخوان‌ها، ستون فقرات و حتی مغز منجر شود. بنابراین، غربالگری منظم و مراجعه به‌موقع به پزشک، راهی حیاتی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری است.

سرطان سینه محدود به میان‌سالی نیست

وی هشدار داد: بر خلاف تصور عمومی، ابتلاء به سرطان سینه تنها مختص افراد مسن نیست. گرچه احتمال بروز این بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود، اما جوانان نیز در معرض خطر هستند، به‌ویژه افرادی با سابقه خانوادگی ابتلاء؛ لذا توصیه می‌شود دختران جوان نیز با آموزش خودآزمایی سینه، به‌صورت ماهانه معاینه را انجام دهند و در صورت نیاز، سونوگرافی یا دیگر روش‌های تشخیصی را پیگیری کنند.

وجود کیست‌های خوش‌خیم و چالش‌های تشخیص

عشوری مقدم خاطر نشان کرد: در بسیاری از گزارش‌های سونوگرافی، کیست‌های ریز و خوش‌خیم در بافت سینه مشاهده می‌شوند. این کیست‌ها به‌تنهایی نگران‌کننده نیستند، اما زمانی که تعدادشان زیاد باشد، ممکن است معاینه بالینی را دشوار و تشخیص توده‌های مشکوک را سخت‌تر کند. بنابراین، در صورت وجود این نوع کیست‌ها نیز، بررسی‌های منظم و دقیق باید ادامه داشته باشد تا در صورت بروز مشکل، در همان مراحل اولیه شناسایی و درمان انجام گیرد.