خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها؛ محسن تیزهوش*: سرعت تغییرات در محیط پیرامونی انسان شتاب گرفته و نسبت به یک دهه گذشته حجم بسیار زیادی از منابع طبیعی تخریب شده است. شرایط برای گیاهان و جانوران نیز مطلوب نیست.

منابع آب و خاک نیز در حال کاهش و فرسودگی هستند. گرداب انقراض ششم از سال‌ها و یا شاید دهه‌ها پیش آغاز شده و انسان در صدر لیست قرمز حذف شدن قرار گرفته. شیوع بیماری‌های همه‌گیری همچون کرونا نیز می‌تواند نمادی از عصیان زمین برای پاکسازی آلودگی انسان ساخت است. آنچه که مختصر بیان شد نمایی آخرالزمانی از یک فیلم هالیوودی نیست. این سرنوشتی است که در انتظار انسان و زمین است.

هنری برای افزایش آگاهی

برای همین اندک انسان‌های دغدغه‌مند در واکنش به این روند ترسناک وارد میدان عمل شده‌اند تا فرای اقدامات شبه‌روشنفکرانه، کاری برای بیداری نسل‌ها انجام دهند تا اینگونه راه و روش خودآگاهی محیطی در چشم مردمان سراسر جهان روشن شود.

اجرا در محیط نوعی هنر است که بر رابطه بین انسان‌ها و محیط طبیعی اطرافشان تمرکز دارد. این ژانری است که در دهه ۱۹۶۰ به عنوان پاسخی به نگرانی‌های فزاینده در مورد تخریب محیط زیست پدیدار شد.

هنرمندان محیطی از مواد طبیعی و گاهی حتی خود محیط زیست به عنوان بوم نقاشی برای خلق چیدمان‌ها، مجسمه‌ها یا اجراهای تأمل‌برانگیز استفاده می‌کنند که بینندگان را به ارزیابی مجدد رابطه خود با طبیعت ترغیب می‌کند. این هنر اغلب به دنبال افزایش آگاهی در مورد مسائل محیطی و الهام بخشیدن به کنشگری و تغییر است.

هنر محیطی راهی برای بازنگری در رابطه انسان با جهان طبیعی

در سال‌های اخیر، آگاهی جهانی رو به رشدی از تأثیر تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست وجود داشته است. در نتیجه، علاقه به مسائل زیست‌محیطی و تمایل به اقدام برای رسیدگی به آنها افزایش یافته است. بسیاری از مردم به هنر به عنوان راهی برای تعامل با این مسائل و افزایش آگاهی در مورد آنها روی می‌آورند.

در حقیقت، هنر محیطی راهی منحصر به فرد و قدرتمند برای ارتباط با مردم در سطح عاطفی و ترغیب آنها به بازنگری در رابطه خود با جهان طبیعی ارائه می‌دهد. امروزه این هنر به دلیل فراهم کردن بستری برای هنرمندان جهت ابراز نگرانی‌هایشان در مورد محیط زیست و الهام بخشیدن به دیگران برای اقدام، محبوب شده است.

ریشه‌های آگاهی زیست‌محیطی در هنر را می‌توان به قرن نوزدهم نسبت داد. هنرمندانی با تفکر حمایت از طبیعت، شروع به حمایت از بازگشت به صنایع دستی سنتی و رد صنعتی شدن زمین کردند. این جنبش که به عنوان جنبش هنر و صنایع دستی شناخته می‌شود، تا حدودی پاسخی به نگرانی‌ها در مورد تخریب محیط زیست ناشی از فعالیت‌های صنعتی بود. در اواسط قرن بیستم، ظهور «محیط زیست‌گرایی» به عنوان یک جنبش سیاسی و اجتماعی تأثیر عمیقی بر هنر گذاشت. هنرمندان دیگری آمدند و شروع به خلق آثار خاکی در مقیاس بزرگ کردند که به دنبال برجسته کردن شکنندگی جهان طبیعی و نیاز انسان‌ها به زندگی هماهنگ با آن بودند.

در همین دهه‌ها بود که جنبش محیط زیست در میان صنعتی شدن شتاب گرفت و عصری جدید در نگاه به پیرامون را شکل داد. هنرمندان با خلق آثاری که به مسائلی مانند آلودگی، جنگل‌زدایی و تغییرات اقلیمی می‌پرداختند، به این موضوع واکنش نشان دادند. این دوره شاهد ظهور ژانر جدیدی از هنر محیطی بود که به دنبال افزایش آگاهی در مورد مسائل زیست‌محیطی و الهام بخشیدن به مردم برای اقدام بود.

هنرمندانی که صدای زمین شدند

امروزه، آگاهی محیطی در هنر همچنان در حال تکامل است، زیرا هنرمندان راه‌های جدیدی را برای تعامل با مسائل طبیعت کشف می‌کنند. بسیاری از هنرمندان از فناوری و رسانه‌های دیجیتال برای خلق تجربیات فراگیر استفاده می‌کنند که بینندگان را در دنیای طبیعی غرق می‌کند و آنها را به بررسی رابطه خود با آن ترغیب می‌کند. برخی دیگر از هنر اجرا و مشارکتی برای تشویق مردم به ایفای نقش فعال در حفاظت از محیط زیست استفاده می‌کنند.

در کشور و استان لرستان نیز هستند هنرمندانی که با اجرا در طبیعت، آموزش و دغدغه را به یکدیگر پیوند زده‌اند تا صدای زمین باشند. مناطق کوهستانی می‌توانند میزبان اجرا در کنار کوه و رود و دشت باشند. در همین راستا، در لرستان نیز اندک هنرمندانی داریم که زیست خودشان را با طبیعت گره زده‌اند تا حرف حفاظت و حمایت از داشته‌های طبیعی را هنرمندانه بیان کنند.

روایتی از هنر و محیط‌زیست؛ هنرمندانی که صدای زمین شدند!

در چند سال اخیر لرستان میزبان هنرمندانی در سراسر دنیا بوده و اجرا در طبیعت و در زاگرس مرکزی به یکی از جذاب ترین اتفاقات هنری تبدیل شده که همچنان می‌تواند یکی از برنامه‌های ضروری در حوزه فرهنگ و محیط زیست باشد. برجسته کردن تأثیر مخرب فعالیت‌های انسانی بر محیط زیست و هشدار برای تغییر در رفتار با طبیعت اتفاقی مهم برای بهبود زندگی است.

هشدار برای درختان بلوط؛ سنجاب و سمندر در معرض انقراض

مسائلی مانند آلودگی، جنگل‌زدایی و انقراض گونه‌ها می‌تواند در اولویت برنامه‌ها قرار بگیرد به عنوان مثال هشدار برای درختان بلوط، از بین رفتن گونه‌های مهمی همچون سنجاب و سمندر می‌تواند از طریق اجرا در طبیعت و هنر محیطی از لبه پرتگاه انقراض دور شوند.

هنرمندان با استفاده از آثار خود برای تشویق مردم به ارتباط با طبیعت و قدردانی از ارزش آن، تمرکز بر زیبایی و شکنندگی دنیای طبیعی را می‌توانند با فرمی هنری به تفکری ماندگار تبدیل کنند. لرستان با هنرمندان خاصی که دارد در سال‌های گذشته نشان داده که با جشنواره بین المللی «همار» می‌تواند در مسیر هنر محیطی حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشد.

هنر محیطی این قدرت را دارد که با الهام بخشیدن به بینندگان برای اقدام در مورد مسائل زیست‌محیطی، به کنشگری و تغییر منجر شود. علاوه بر افزایش آگاهی در مورد مسائل خاص زیست‌محیطی، هنرمندان همچنین از هنر محیطی برای الهام بخشیدن به مردم برای اقدام استفاده می‌کنند.

هنرمندان با خلق آثاری که مردم را به ارتباط عمیق‌تر با طبیعت تشویق می‌کند، امیدوارند حس مسئولیت‌پذیری و مراقبت از محیط زیست را در آنها تقویت کنند. اگر شرایط از هم برای هنرمندان محیطی فراهم شود این بار با ایده‌ها و طرح‌های متفاوت و جذابی وارد لرستان خواهند شد که در نهایت یک چنین اجرایی می‌تواند به خوانشی اخلاقی و انسانی در جهت آگاهی و آموزش ختم شود.

هنر محیطی بینندگان را به تفکر انتقادی در مورد رابطه خود با طبیعت ترغیب می‌کند

به طور کلی، هنرمندان از هنر محیطی برای درگیر کردن بینندگان در سطح عاطفی استفاده می‌کنند و آنها را به در نظر گرفتن رابطه خود با جهان طبیعی و تشویق آنها به اقدام برای محافظت از آن ترغیب می‌کنند. هنرمندان با خلق آثار تأمل‌برانگیز که بینندگان را در سطح احساسی درگیر می‌کند، امیدوارند مردم را به اقدام برای حفاظت از محیط زیست ترغیب کنند.

بسیاری از چیدمان‌های هنر محیطی برای تجربه حضوری طراحی شده‌اند و بینندگان را تشویق می‌کنند تا در سطح حسی با جهان طبیعی درگیر شوند. این می‌تواند شامل آثاری باشد که از صدا، عطر و سایر عناصر حسی برای ایجاد یک تجربه همه‌جانبه استفاده می‌کنند که بینندگان را به درون طبیعت می‌برد.

در همه موارد، هنر محیطی بینندگان را به تفکر انتقادی در مورد رابطه خود با طبیعت و در نظر گرفتن تأثیر فعالیت‌های انسانی بر جهان طبیعی ترغیب می‌کند. هنرمندان با خلق آثاری که همدلی و ارتباط با محیط زیست را تشویق می‌کنند، امیدوارند مردم را به اقدام برای حفاظت از آن ترغیب کنند.

«هنر محیطی» ژانر مهمی است که نقش مهمی در افزایش آگاهی در مورد مسائل زیست‌محیطی و الهام بخشیدن به مردم برای اقدام در جهت حفاظت از جهان طبیعی ایفا می‌کند

برخی از بینندگان ممکن است به سمت داوطلب شدن برای سازمان‌های زیست‌محیطی یا شرکت در تلاش‌های پاکسازی محلی سوق داده شوند. برخی دیگر ممکن است تصمیم بگیرند تغییراتی در زندگی خود ایجاد کنند، مانند کاهش مصرف پلاستیک‌های یک‌بار مصرف یا تعهد به زندگی پایدارتر.

«هنر محیطی» ژانر مهمی است که نقش مهمی در افزایش آگاهی در مورد مسائل زیست‌محیطی و الهام بخشیدن به مردم برای اقدام در جهت حفاظت از جهان طبیعی ایفا می‌کند. هنر محیطی با درگیر کردن بینندگان در سطح احساسی، آنها را به بررسی رابطه خود با طبیعت و تأمل در مورد تأثیر فعالیت‌های انسانی بر محیط زیست ترغیب می‌کند.

در نهایت، هنر محیطی قدرت الهام بخشیدن به تغییرات مثبت و ایجاد موجی از حمایت برای اهداف زیست‌محیطی را دارد و آن را به ابزاری ضروری در مبارزه برای حفاظت از سیاره ما تبدیل می‌کند.

*کارشناس ارشد محیط زیست