باشگاه خبرنگاران جوان- در این نشست، سیداحمد علوی عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد سمن‌های شهر تهران، سردار حمید خروش رئیس مرکز نظارت همگانی سامانه ۱۹۷ فراجا، سرهنگ بهرامی مدیرکل مشارکت عمومی معاونت فرهنگی، اجتماعی فراجا، سرهنگ روزبه رئیس اداره مشارکت عمومی معاونت فرهنگی و اجتماعی فاتب حضور داشتند.

سید احمد علوی عضو شورا و رییس ستاد سمن‌های شهر تهران در این نشست، تهران، گفت: خوشحالم که امروز در جمعی حضور داریم که دغدغه‌مندانه برای ارتقای ایمنی و کیفیت زندگی شهروندان تلاش می‌کنند.

ایمنی؛ دغدغه‌ای فراموش‌شده، اما حیاتی

عضو شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از غفلت ساختاری نسبت به ایمنی شهری تصریح کرد: متأسفانه برخی مسائل، علی‌رغم اهمیت حیاتی‌شان، هیچ‌گاه به دغدغه‌ی عمومی تبدیل نمی‌شوند. امروز موضوعاتی مانند ناترازی برق و انرژی به دلیل فراگیری مستقیم‌شان از سطح جامعه تا بالاترین سطوح مدیریتی، به مطالبه و چالش ملی تبدیل شده‌اند. اما چند نفر درباره‌ی بی‌توجهی به قواعد رانندگی، یا فجایع ناشی از سوانح ترافیکی در شهر فریاد می‌زنند؟

وی با اشاره به آمار‌های رسمی حوزه سلامت گفت: سالانه بیش از ۴۰۰ هزار نفر به دلیل سوانح رانندگی روانه بیمارستان‌ها می‌شوند؛ آماری که نه‌تنها بیانگر رنج فردی و خانوادگی، بلکه نمایانگر هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی سنگین است. هنوز مشخص نیست چند نفر از این آسیب‌دیدگان با معلولیت دائمی از بیمارستان خارج می‌شوند.

وی افزود: اگر تنها ۲۰ هزار نفر از آنها جان خود را از دست دهند، یعنی ۲۰ هزار خانواده داغدار، و ۴۰۰ هزار خانواده دیگر درگیر بحران‌های ناشی از سوانح هستند.

علوی با استناد به آموزه‌های دینی تأکید کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید اگر کسی جان انسانی را نجات دهد، گویی جان همه انسان‌ها را نجات داده است. با این حال، این سؤال جدی مطرح است که آیا ایمنی جانی، امروز جزو پنج اولویت دغدغه‌ای مسئولان شهری یا حتی خود ما قرار دارد؟

مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها کجاست؟

رئیس ستاد ساماندهی سمن‌های شهر تهران در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از نبود مسئولیت‌پذیری اجتماعی در صنایع خودروسازی گفت: امروز فشار سوانح ترافیکی روی دوش نهادهایی، چون شهرداری و پلیس است، اما سود و بهره اقتصادی آن متوجه شرکت‌های خودروساز و واردکننده موتورسیکلت و خودرو است.

وی افزود: این در حالی است که نه استاندارد ایمنی را رعایت می‌کنند، نه آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهند و نه خدمات پس از فروش مسئولانه‌ای دارند.

علوی ادامه داد: فروشنده‌ی یک ماشین لباسشویی آموزش بهره‌برداری می‌دهد و خدمات پس از فروش ارائه می‌کند، اما شرکت‌های خودروسازی ما، چه واردکننده و چه تولیدکننده، کمترین تعهد اجتماعی نسبت به محصولی که مستقیم با جان انسان‌ها در ارتباط است ندارند. هیچ‌کدام مسئولیتی در قبال آموزش یا ارتقاء فرهنگ رانندگی نپذیرفته‌اند.

تبدیل دغدغه به مطالبه، رسالت سمن‌هاست

علوی با بیان اینکه رسالت اصلی سمن‌ها، تبدیل مسائل پنهان‌شده به دغدغه و مطالبه عمومی است، اظهار کرد: تا زمانی که جامعه احساس تشنگی نکند، مطالبه‌ای برای دریافت آب شکل نمی‌گیرد. سمن‌ها باید آن حس تشنگی را ایجاد کنند، آن ضرورت را به جامعه و مدیران یادآور شوند، و آنچه نادیده گرفته شده را به صدر توجهات بیاورند.

وی با اشاره به هدف از برگزاری این نشست گفت: این جلسه با هدف به‌روزرسانی دانش و تبادل تجربه فعالان برگزار شده، اما گام بعدی، مطالبه‌گری هدفمند از نهاد‌های مسئول است. ما می‌خواهیم این جلسات مقدمه‌ای برای ورود فعال‌تر جامعه مدنی به مسائلی باشد که هنوز جایگاه واقعی خود را در مدیریت شهری پیدا نکرده‌اند.

سید احمد علوی با اشاره به اهمیت آموزش و ارتقاء فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه، گفت: اگر امروز شاهد برخی از فجایع ترافیکی هستیم، بخشی از آن محصول مستقیم خطای ماست؛ ما نیز مسئولیم، چرا که در طراحی، در برنامه‌ریزی، در تدوین سیاست‌ها و در مطالبه‌گری، نتوانسته‌ایم حساسیت کافی ایجاد کنیم.

وی ادامه داد: دغدغه‌ای شکل نگرفته که کسی مسئولیت اجتماعی تولید و فروش این محصولات خودرویی را پیگیری کند.

علوی با تأکید بر ضرورت اختصاص بودجه آموزشی از سوی تولیدکنندگان افزود: چرا نباید کلاس برگزار کنند؟ چرا نباید دوره‌های آموزش استفاده ایمن از وسایل نقلیه داشته باشند؟ چرا نباید هزینه آموزش را خودشان بپردازند؟ ما نمی‌توانیم به اسم تولید یا واردات، جان مصرف‌کنندگان را قربانی کنیم و بعد تمام هزینه‌های

ایمنی، از نصب دوربین تا توسعه زیرساخت، بر دوش پلیس و شهرداری بیفتد.

دوربین‌هایی که از جیب مردم نصب می‌شوند

رئیس ستاد سمن‌های شهر تهران با اشاره به وضعیت نابسامان نظارت شهری تصریح کرد: امروز در شهر تهران، وضعیت دوربین‌های نظارتی به‌خاطر هزینه‌های سنگین خرید، نصب و نگهداری دچار چالش شده است. شهرداری نمی‌تواند بار مضاعفی که باید برعهده تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان وسایل نقلیه باشد، یک‌تنه به دوش بکشد. اما قانون نیز تاکنون آنها را مکلف نکرده است.

سمن‌ها باید مطالبه‌گر مسئولیت اجتماعی باشند

علوی نقش سازمان‌های مردم‌نهاد را در این حوزه کلیدی دانست و گفت: ما به‌عنوان سمن‌ها و مجموعه‌هایی که دغدغه اجتماعی داریم، باید مسئولیت اجتماعی شرکت‌های خودرویی و برنامه‌ریزان را به مطالبه تبدیل کنیم. ما باید این زنجیره را تکمیل کنیم.

عضو شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: یکی از مطالبات اصلی ما از همین ستاد سمن‌ها، پیگیری این مسئله است و آمادگی داریم این مطالبه را با همکاری دیگر نهاد‌ها دنبال کنیم.

رانندگی شهری؛ تهدیدی برای سلامت روان

عضو شورای اسلامی شهر تهران در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیر روانی معضل رانندگی شهری بر سلامت جامعه اشاره کرد و گفت: گاهی در مسیر‌های شهری، وقتی کنار خانواده می‌نشینم و خودرو حرکت می‌کند، واقعاً احساس خطر جدی می‌کنم. از دو طرف موتور می‌آید، از روبه‌رو دوچرخه، عابر پیاده از وسط پل رد می‌شود. واقعاً انگار در دنیای دیگری هستیم. این وضعیت علاوه بر خطرات فیزیکی، سلامت روانی افراد را هم نشانه می‌گیرد.

او افزود: آمار درگیری‌ها و دعوا‌های خیابانی که منشأ آن تنش‌های رانندگی است، نباید دست‌کم گرفته شود. این یک زنجیره‌ی هزینه است که از غفلت در آموزش شروع می‌شود و به بحران‌های اجتماعی ختم می‌گردد. اگر ما امروز در جایی هزینه نمی‌کنیم، فردا مجبوریم ده برابر آن را در جای دیگر بپردازیم.

مدیریت شهری پای کار خواهد بود

در پایان، علوی با اعلام حمایت مدیریت شهری از مسیر‌های برنامه‌محور برای ارتقای فرهنگ ایمنی شهری گفت: ما قول می‌دهیم که مدیریت شهری پای کار باشد. هر جا که لازم باشد، همراهی می‌کنیم. فقط به شرط آن‌که برنامه دقیق، مستند و قابل پیگیری وجود داشته باشد.

سردار خروش رئیس مرکز نظارت همگانی سامانه ۱۹۷ فراجا در نشست کارگروه تشکل‌های حوزه سلامت که با محوریت تأثیرات انضباط ترافیکی بر سلامت روان جامعه در ستاد سمن‌ها برگزار شد، با اشاره به اهمیت موضوع گفت: هرچند بنده کارشناس راهور نیستم و قرار بود همکاران ما از پلیس راهور در این نشست حضور داشته باشند که به دلایلی موفق نشدند، اما با توجه به سابقه بیش از سه دهه خدمت در استان‌های مختلف کشور، آشنایی قابل توجهی با مسائل ترافیکی دارم.

سردار خروش با بیان اینکه حدود ۱۰ درصد از تخلفات رانندگی مربوط به حرکت نکردن بین خطوط است، افزود: این آمار از میان مجموع تخلفات ثبت‌شده در کشور رقم بالایی محسوب می‌شود و نشان‌دهنده ضعف فرهنگی در رفتار رانندگی ماست؛ موضوعی که به‌درستی در این جلسه به آن پرداخته شد و از این جهت، باید از دقت نظر برگزارکنندگان نشست تقدیر کرد.

وی با اشاره به تجارب کشور‌های دیگر در حوزه نظم ترافیکی ادامه داد: در برخی کشور‌های همسایه نیز تنها برای پرتاب ته‌سیگار از پنجره خودرو، جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته می‌شود، چه برسد به تخلفاتی، چون رانندگی خارج از خطوط تعیین‌شده. در کشور‌هایی مثل آلمان، رعایت خطوط رانندگی نه‌تنها الزام قانونی است بلکه فرهنگ عمومی نیز آن را پذیرفته است.

سردار خروش با اشاره به فرآیند نهادینه شدن فرهنگ بستن کمربند ایمنی در کشور، افزود: زمانی برخی افراد به‌جای بستن کمربند، تی‌شرت‌هایی با تصویر کمربند ایمنی می‌پوشیدند تا از جریمه فرار کنند. اما با مشارکت رسانه ملی، آموزش و پرورش، نخبگان و رسانه‌ها، این رفتار اصلاح شد. امروز، بستن کمربند در ابتدای سوار شدن به خودرو، حتی قبل از روشن‌کردن کولر، به یک عادت روزمره تبدیل شده است.

وی با تأکید بر اینکه مسئولیت فرهنگ‌سازی صرفاً بر عهده پلیس نیست، گفت: تشکیل چنین جلساتی گامی مثبت است، اما کافی نیست. اگر قرار باشد تغییر فرهنگی رخ دهد، همه نهاد‌ها از آموزش و پرورش تا رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد باید پای کار بیایند. پلیس تنها بخشی از این زنجیره است و سلامت روان جامعه مستقیماً با انضباط اجتماعی از جمله انضباط ترافیکی در ارتباط است.

سردار خروش خاطرنشان کرد: آماری که همکارانم در آستانه این نشست برایم تهیه کردند نیز مؤید این نکته است که بسیاری از عوامل ایجاد اختلال روانی و تنش در جامعه، به آشفتگی‌های ترافیکی بازمی‌گردد؛ بنابراین، نباید از تأثیر عمیق این مسئله بر سلامت روان غافل شویم.

سردار خروش با ارائه گزارش اقدامات مرکز نظارت فراجا در حوزه انضباط ترافیکی و زمینه‌های مشارکت و همکاری با تشکل‌های مردمی از آمادگی ۱۹۷ برای دریافت گزارش‌های نظارتی تشکل‌های مردمی به صورت ویژه و پیگیری آنها خبر داد.

سردار خروش، در نشست تخصصی بررسی معضلات ترافیکی شهر تهران با تأکید بر لزوم مشارکت همه‌جانبه دستگاه‌ها در مدیریت هوشمند ترافیک، گفت: اغلب وقتی ترافیک سنگین می‌شود، اولین سوالی که مردم می‌پرسند این است که "پس پلیس کجاست؟ اما واقعیت این است که بخش قابل‌توجهی از مؤلفه‌های روان‌سازی ترافیک خارج از حوزه مسئولیت مستقیم پلیس قرار دارد.

وی با اشاره به آمار‌های موجود در حوزه عملکرد پلیس راهور افزود: نقش پلیس در نظم‌دهی ترافیکی بی‌بدیل است، اما وقتی زیرساخت‌های شهری مثل چراغ‌های راهنمایی و تابلو‌ها دچار نقص هستند و دستگاه‌های دیگر به وظایف خود عمل نمی‌کنند، انتظار عملکرد کامل از پلیس، واقع‌بینانه نیست.

سردار خروش با اشاره به وضعیت ناهماهنگ پروژه‌های عمرانی شهری گفت: براساس گزارش‌های مرکز ۱۹۷، برخی سازمان‌ها بدون هماهنگی کافی اقدام به حفاری، لوله‌کشی یا اصلاحات شهری می‌کنند که همین موضوع خود به یکی از عوامل اختلال در ترافیک بدل شده است.

وی در ادامه به انتقاد از کیفیت اجرای برخی طرح‌های محدودیت‌زا همچون طرح ترافیک و طرح زوج و فرد پرداخت و افزود: لازم است در طراحی این محدودیت‌ها نظر شهروندان به‌صورت واقعی لحاظ شود. بعضی طرح‌ها نه‌تنها کمکی به کاهش بار ترافیکی نمی‌کنند، بلکه نارضایتی عمومی ایجاد می‌کنند.

سردار خروش در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت فرهنگ‌سازی در رانندگی اشاره کرد و افزود: یکی از اقدامات مؤثر در این حوزه، اجرای طرح همیار پلیس بود. اینکه به کودک داخل خودرو جلیقه‌ای بدهیم و به او آموزش دهیم تا در صورت تخلف پدر یا مادر، تذکر دهد، اقدامی کوچک، اما مؤثر در عمق‌بخشی به انضباط ترافیکی خانواده‌هاست.

وی با تأکید بر اهمیت نقش رسانه‌ها و سیستم آموزش‌و‌پرورش در نهادینه‌سازی فرهنگ ترافیکی، افزود: باید از دوران کودکی، نظم، انضباط و رعایت قوانین به‌صورت تربیتی نهادینه شود. نقش معلمان، اساتید دانشگاه، نخبگان و رسانه‌ها در این مسیر بسیار حیاتی است.

سردار خروش در پایان، بر ضرورت ارزیابی سلامت روانی و جسمی رانندگان تأکید کرد و گفت: وقتی فرد در شرایط روانی یا جسمی نامناسب قرار دارد، نمی‌تواند بین خطوط براند و امنیت عمومی را تهدید می‌کند.

وی افزود: از متولیان سلامت، به‌ویژه در حوزه پزشکی و پیراپزشکی انتظار داریم در اجرای طرح‌های تست سلامت رانندگان جدی‌تر وارد عمل شوند. همچنین معتقدم همان‌طور که برای تخلف نمره منفی تعریف شده، برای رانندگان قانون‌مدار نیز باید سازوکار نمره مثبت و تقدیر رسمی پیش‌بینی شود.

سرهنگ بهرامی نیز در این نشست از ضرورت مشارکت مردمی بخصوص مشارکت تشکل‌ها در حوزه‌های نظم و انضباط گفت و از تجربه‌های موفق پلیس در فرهنگسازی با مشارکت مردم و تشکل‌ها یاد کردند.

سرهنگ روزبه نیز در این نشست گفت: تشکل‌های مردمی در حوزه ترافیک زمینه و نیاز عمومی برای فعالیت و مشارکت را جدی بدانند و همواره روی مشارکت فراجا برای حل مسائل این حوزه حساب کنند.