همه افراد در طول عمرشان حتما، درد معده پس از خوردن غذا را تجربه کرده‌اند. درد معده اغلب با احساس سنگینی، آروغ زدن و سوزش سر دل رخ می‌دهد. معده درد می‌تواند نشان دهنده مشکلات دستگاه گوارش و سایر اندام‌ها باشد و یا می‌تواند نتیجه استرس یا پرخوری باشد.

چه روش‌های تشخیصی، جلوگیری و درمانی را می‌توان برای این علائم استفاده کرد؟ این مقاله به بررسی علل درد معده بعد از غذا می‌پردازد.

علل درد معده بعد از غذا

درد معده معمولا در داخل و اطراف معده احساس می‌شود، اما گاهی اوقات درد نه تنها به این ناحیه، بلکه به نواحی چپ و راست نیز می‌رسد. بعد از غذا خوردن، درد معده می‌تواند با بسیاری از مشکلات سلامتی مرتبط باشد. درد ممکن است با پرخوری، استرس و مصرف غذا‌هایی که سیستم گوارشی را تحریک می‌کنند، رخ دهد.

اگر عامل محرک حذف شود، اختلالات عملکردی و درد ممکن است خود به خود ناپدید شوند. از طرفی تشخیص و درمان به موقع برای پیشگیری از درد، ایجاد عوارض و پیشرفت بیماری در اختلالات مختلف ضروری است. بسته به علت، شکل و مرحله بیماری، درد معده بعد از غذا بلافاصله یا بعد از مدتی بروز می‌کند. شدت‌های متفاوتی دارد و مرتباً فرد را آزار می‌دهد.

شایع‌ترین علل درد معده بعد از غذا

گاستریت: التهاب مخاط معده در اثر رژیم غذایی نامناسب، هلیکوباکتر پیلوری، بیماری‌های خودایمنی و عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود. مراحل اولیه بیماری، معمولاً بدون علامت است. هنگامی که حساسیت و تحرک معده به دلیل التهاب مختل شود، احساسات دردناک ظاهر می‌شود.

درد در معده، معمولاً چند دقیقه بعد از غذا رخ می‌دهد و انعکاس زیادی ندارد. بیماران مبتلا به گاستریت علاوه بر درد، پس از خوردن هر مقدار غذا، احساس فشار و سنگینی در معده می‌کنند.

رفلاکس: بیماری رفلاکس معده (GERD) زمانی رخ می‌دهد که عملکرد اسفنکتر مری، حلقه عضلانی بین مری و معده، مختل شود. در رفلاکس، محتویات اسیدی معده تا حدی به مری باز می‌گردد. این حالت با احساس سوزش، درد پشت قفسه سینه، احساس سنگینی در معده، اسیدیته و تلخی در دهان همراه است.

زخم: التهاب مزمن معده و اثنی عشر همراه با تشکیل زخم، یک بیماری عود کننده خطرناک است. با زخم معده، درد در معده در زمان‌های مختلف رخ می‌دهد. درد می‌تواند در شب، بلافاصله بعد از غذا یا ۲-۳ ساعت بعد رخ دهد. درد همچنین می‌تواند با معده خالی رخ دهد و پس از غذا ناپدید شود. درد معمولاً شدید است و ممکن است به سمت چپ قفسه سینه و کتف حرکت کند. اغلب درد با آروغ زدن و حالت تهوع همراه است.

عدم تحمل گلوتن یا بیماری سلیاک: در این حالت بدن انسان نمی‌تواند گلوتن، پروتئین گیاهی موجود در دانه‌های گندم، چاودار و جو را جذب کند. وقتی گلوتن خورده می‌شود، درد معده و سوء هاضمه دیده می‌شود. افراد مبتلا به سلیاک نیز از خستگی، کم خونی و کاهش وزن شکایت دارند.

سنگ کیسه صفرا: تشکیل سنگ در کیسه صفرا می‌تواند باعث حملات قولنج صفراوی شود (ناتوانی در تخلیه کیسه صفرا، تورم و کشیده شدن دیواره آن). در هنگام حملات، درد به خصوص در سمت راست بدن رخ می‌دهد. تشنج معمولا از شب شروع می‌شود و از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد. دردی که بیش از ۶ ساعت طول بکشد ممکن است نشان دهنده بروز کوله سیستیت حاد یا پانکراتیت باشد.

درد معده

پانکراتیت: درد شدید و مداوم در قسمت بالای شکم می‌تواند نشانه‌ای از پانکراتیت، التهاب پانکراس باشد. درد در پانکراتیت معمولاً به تدریج رخ می‌دهد و ممکن است به تدریج افزایش یابد. این درد اغلب با نفخ، حالت تهوع و استفراغ همراه است.

عدم تحمل لاکتوز: افراد مبتلا به این عارضه پس از خوردن هر چیزی که حاوی محصولات لبنی است، احساس ناراحتی می‌کنند. پنیر، پنیر دلمه، بستنی، خامه ترش، شکلات، شیرینی، غلات فوری و خیلی چیز‌های دیگر ممکن است حاوی لاکتوز باشند. شایع‌ترین علائم عدم تحمل لاکتوز گاز، گرفتگی عضلات، اسهال و درد معده است.

نکاتی برای پیشگیری از درد معده بعد از غذا

تغذیه مناسب و ترک عادت‌های بد، موثرترین اقدامات برای پیشگیری از معده درد بعد از غذا است. کارشناسان توصیه می‌کنند از مصرف غذا‌های چرب، سرخ شده و تند خودداری کنید. تغذیه باید از نظر محتوای پروتئین، چربی و کربوهیدرات متعادل باشد و همیشه منظم و بدون فواصل طولانی بین وعده‌های غذایی باشد.

اگر درد ناشی از افزایش اسیدیته شیره معده باشد، یک داروی معده یا نوشابه معمولی ممکن است کمک کند. برای تسکین درد می‌توانید از دارو‌های مختلفی استفاده کنید. اگر بعد از ۲-۳ ساعت وضعیت بهبود نیافته است، باید فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید. مصرف مسکن توصیه نمی‌شود، زیرا علائم را مختل می‌کند و از تشخیص صحیح جلوگیری می‌کند.

درد معده بعد از خوردن غذا منادی بسیاری از بیماری هاست. با این حال، بسیاری از افراد، علائم آزاردهنده را نادیده می‌گیرند یا بدون مشورت با پزشک دارو مصرف می‌کنند. در صورت تکرار درد باید با پزشک متخصص مشورت کرد. اگر درد در عرض چند ساعت از بین نرفت یا تشدید شد و همراه با حالت تهوع، استفراغ و تب همراه باشد، نیاز به کمک فوری پزشکی است.