پوکی‌استخوان

پوکی‌استخوان، شایع‌ترین نوع بیماری استخوان است. پوکی‌استخوان زمانی است که پروسه‌ای به نام تجزیه استخوان کمی بیشتر از معمول انجام می‌شود. طی تجزیهٔ استخوان، بدن ما استخوان کهنه و آسیب‌دیده را با بافت استخوانی سالم‌تر و محکم‌تر جایگزین می‌کند. با این فرایند، استخوان‌های ما محکم باقی می‌مانند. اما اگر مرحلهٔ تجزیه استخوان با سرعت بیشتری نسبت به فاز رشد انجام شود، سپس نتیجهٔ آن، کاهش تراکم استخوان خواهد بود که باعث ضعیف‌شدن استخوان و ایجاد حفره‌های زیاد در بافت استخوان می‌شود (شبیه یک‌تکه پنیر سوئیسی). در این زمان استخوان اصطلاحاً اسفنجی می‌شود.

طبیعی است که بافت استخوانی با خلل‌وفرج زیاد به‌راحتی خواهد شکست. لازم نیست حتماً ضربه سنگینی وارد شود، حتی عطسه‌کردن هم می‌تواند باعث شکسته‌شدن یک استخوان ضعیف و شکننده شود.

ضمناً اگر شما یک خانم باشید (بعد از سنین یائسگی) یا یک فرد بالای ۷۰ سال، خیلی باید مراقب سلامت استخوان‌های خود باشید. شکستگی‌های لگن و ستون فقرات از پیامدهای بسیار خطرناک پوکی‌استخوان هستند که فرد را نیازمند مراقبت‌های پزشکی طولانی‌مدت خواهند کرد.

استئوآرتریت (آرتروز)

آرتروز زمانی است که آسیب‌ها و فشارهای روزمره وارد بر مفاصل، شروع به تخریب مفاصل می‌کنند. در یک مفصل سالم، غضروف مانند سدی لغزنده بین استخوان‌ها عمل می‌کند و این اجازه می‌دهد مهره‌ها در ستون فقرات بدون اینکه به هم سابیده شوند روی‌هم بلغزند. اما آرتروز باعث می‌شود غضروف روی استخوان تحلیل رود و لبه‌های استخوان در معرض فرسایش قرار بگیرند.

این اصطکاک بین استخوان‌ها نه‌تنها باعث درد می‌شود؛ بلکه زمینه را برای رشد خار استخوانی نیز فراهم می‌کند. خار استخوانی به بیرون‌زدگی‌های ریز استخوانی گفته می‌شود که به‌جای غضروف شکل می‌گیرند تا از استخوان‌ها محافظت کنند. خارهای استخوانی به‌خودی‌خود دردناک نیستند اما می‌توانند عصب‌های اطراف را تحت‌فشار قرار دهند و علائمی مانند کرختی و گزگز و درد ایجاد کنند.

بیماری استخوانی پاژه

بیماری پاژه یک بیماری استخوانی است شایع است که شاید اسمش را نشنیده باشید. بیماری پاژه مثل پوکی‌استخوان زمانی رخ می‌دهد که فرایند تجزیه استخوان با اختلال انجام می‌شود، اما بر خلاف پوکی‌استخوان، سرعت رشد استخوان در بیماری پاژه شروع به سبقت‌گرفتن از سیکل تجزیه استخوان می‌کند.

شاید بپرسید چرا رشد استخوان باید چیز بدی باشد؟ در بیماری پاژه، بافت استخوانی که بدن ایجاد می‌کند از نظر کیفیت خوب نیست و مشکلات جدی استخوانی به وجود خواهند آمد. مثلاً در ستون فقرات، این رشد غیراستاندارد استخوانی می‌تواند منجر به شکستگی یا پیچ‌خوردگی عصب‌ها شود. این اتفاق در جمجمه می‌تواند باعث میگرن یا کاهش شنوایی شود. در مواردی نادر بیماری پاژه حتی می‌تواند باعث سرطان استخوان شود.

نرمی‌استخوان یا استئومالاسی

نرمی‌استخوان یا استئومالاسی زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌ها ویتامین D کافی از رژیم غذایی یا نور خورشید دریافت نمی‌کنند. اما برخی اختلالات مانند بیماری سلیاک نیز می‌توانند جذب مواد مغذی لازم در بدن را سخت کنند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، استخوان‌ها ممکن است نرم شوند و نتوانند وزن بدن را تحمل کنند.

این اختلال در کودکان به نام راشیتیسم شناخته می‌شود. اما به دلیل اینکه صنعت فرآورده‌های لبنی امروزه شیرها را با ویتامین D غنی می‌کنند، تعداد موارد این بیماری از دهه ۱۹۳۰ به طور مداوم کاهش یافته است. اما تقریباً ۴ درصد از افراد بزرگسال همچنان تحت‌تأثیر استئومالاسی می‌باشند.

استئومالاسی علاوه بر پرانتزی شدن پاها می‌تواند باعث شکستگی در ستون فقرات، درد لگن و مشکلات قلبی نیز بشود.

استئوژنزیس ایمپرفکتا یا استخوان‌سازی ناقص

استخوان‌سازی ناقص شامل گروهی از ۸ اختلال ژنتیکی نادر می‌شود که می‌توانند بر استحکام استخوان‌ها اثر بگذارند. بیمارانی که دچار استخوان‌سازی ناقص هستند نقصی در یک ژن خود دارند که مسئول چگونگی تولید کلاژن توسط بدن است. کلاژن نوعی بافت هم‌بند می‌باشد که ۹۰ درصد از ماتریکس استخوانی را تشکیل می‌دهد (فیبرهایی که استخوان‌ها را به هم متصل نگه می‌دارند).

بیمارانی که نقص استخوان‌سازی دارند استخوان‌هایشان بی‌نهایت شکننده است و به‌راحتی تحت کمترین فشار می‌شکند. برخی از انواع نقص‌ها در استخوان‌سازی به دلیل مشکلات تنفسی که ایجاد می‌کنند می‌توانند در زمان تولد کشنده باشند. اما افرادی که دچار نوع یک این اختلال هستند (معمول‌ترین و خفیف‌ترین نوع نقص استخوان‌سازی) می‌توانند زندگی سالم و فعالی داشته باشند.

میلوم متعدد یا سرطان سلول پلاسما

نوعی سرطان که بر گلبول‌های سفید خون اثر می‌گذارد، میلوم متعدد است که باعث تجمع سلول‌های غیرعادی در مغز استخوان می‌شود. این سلول‌ها می‌توانند تکثیر شده و به بافت استخوان حمله کنند و تومورهای ستون فقرات ایجاد کنند. به‌طورکلی ستون فقرات یکی از شایع‌ترین قسمت‌های مستعد برای تومورهای ثانویه است. ستون فقرات تمام بالاتنه را در برمی‌گیرد و به همین دلیل تومورهای سینه، ریه و کلیه‌ها به‌راحتی می‌توانند خود را به مهره‌های ستون فقرات برسانند. علائم میلوم متعدد می‌تواند شامل ضعف استخوان‌ها، آنمی، خستگی و یا زیاد مستعد عفونت بودن بشود.