بیش از یک میلیون و سیصد هزار پست فارسی در کمتر از سه روز بحرانی سی‌ام خرداد تا اول تیر در پلتفرم ایکس منتشر شد و موجی با پنج میلیارد بازدید شکل داد. این مشارکت بی‌سابقه فارسی‌زبان‌ها، ایکس را به زمین نبردی موازی در ۱۲ روز جنگ ایران و اسراییل بدل کرد.

کانال‌های تلگرام (از سی‌ام خرداد تا اول تیر)
کل محتوا	یک میلیون و ۵۰۰ هزار
بازدید	یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون
تعداد کانال	۴۷ هزار

کپی لینک

مضمون پست‌های کاربران

این حجم از واکنش‌ها صرف چه مضمون‌ها یا موضوعاتی می‌شد؟ نگاهی به هشتگ‌های پرتکرار به ما نشان می‌دهد که فضای مسلط در ایکس یک فضای جنگ‌طلبانه بوده است؛ واقعیتی که شاید نگران‌کننده باشد اما یک نکته مهم در لابه‌لای این میلیون‌ها توییت منتشر شده وجود دارد.

اگر از لابه‌لای سیل هشتگ‌های ترند شده عبور کنیم و سراغ تحلیل لحن همه توییت‌ها (بدون درنظر گرفتن هشتگ) برویم، می‌بینیم که در این مدت فقط ۸ درصد از ایکس به اسراییل رویکرد مثبتی داشته‌ است. یعنی این حجم از محتوای جنگ‌طلبانه در این شبکه اجتماعی، تنها بازتاب صدای گروه جمعیتی کوچکی بوده. حامیان حمله اسرائیل در ایکس ظاهرا سر و صدای زیادی دارند اما فضای غالب ایکس را تشکیل نمی‌دهند.

این‌ها اطلاعاتی است که سامانه هوشمند تحلیل داده «لایف‌وب» با آنالیز شبکه‌های اجتماعی در پاسخ‌ به سوال‌های زومیت می‌دهد.

در این مدت فقط ۸ درصد از ایکس به اسراییل رویکرد مثبتی داشته‌ است. یعنی تعداد بالای هشتگ‌های جنگ‌طلبانه در این شبکه اجتماعی، تنها بازتاب صدای گروه جمعیتی کوچکی بوده است

این گزارش تحقیقی قرار است به این پرسش پاسخ دهد که در جریان جنگ ایران و اسرائیل، مردم و نیروهای سیاسی در شبکه‌های اجتماعی چطور ظاهر شدند؟ چه کسی روایت غالب را در دست گرفت؟ و مهم‌تر از همه «این بازتاب‌ها در شبکه‌های اجتماعی تا چه اندازه بازنمایی دقیقی از افکار عمومی جامعه هستند؟»

کپی لینک

هشتگ‌های پرتکرار در ۱۲ روز جنگ

کنترل روایت یکی از بخش‌های حیاتی یک درگیری است و پیروزی در جنگ اطلاعاتی تقریباً به اندازه پیروزی در میدان نبرد اهمیت دارد. در این جنگ کدام جبهه در حال تقویت روایت خودش بوده است؟

بررسی هشتگ‌های پرتکرار در پلتفرم ایکس طی دوازده روز بعد از حمله اسرائیل و آغاز جنگ نشان می‌دهد که در میان صد هشتگ اول، ۹۱ هشتگ‌ کاربران حامی حمله نظامی اسرائیل دست بالاتر را داشته‌اند. در این بین پنج هشتگ به حمایت از جمهوری اسلامی اختصاص داشته و چهار هشتگ (مانند فوری یا تهران) نیز محتوایی خنثی داشته‌اند. اما این هشتگ‌ها ارگانیک بودند؟ لایف‌وب توضیحاتی درباره سه هشتگ پرتکرار این ۱۲ روز اضافه می‌کند:

هشتگ‌های پرتکرار از ابتدای ۲۳ خرداد تا ۲ تیر

kingrezaPahlavi: در این دوازده روز حدود ۲۳ هزار کاربر در مجموع ۷۳۰ هزار پست با هشتگ «kingrezaPahlavi» (شامل ۴۸۰ هزار ریتوییت و نزدیک به ۲۵۰ هزار توییت اصلی) منتشر کرده‌اند؛ هشتگی که به‌عنوان مهم‌ترین نماد حمایت از اسرائیل در میان کاربران شناخته می‌شود. به‌عبارت دیگر، هر کاربر به‌طور میانگین حدود ۳۰ بار از این هشتگ استفاده کرده‌ است؛ عددی که به‌وضوح فراتر از رفتار یک کاربر معمولی در توییتر است و از سطحی از سازمان‌یافتگی حکایت دارد.

MIGA: در سه روز پایانی جنگ، بیش از ۳۰ هزار کاربر هشتگ «MIGA» را بیش از یک میلیون بار (شامل ۸۰۰ هزار مورد ریتوییت، ۴۲ هزار توییت اصلی و باقی شامل پاسخ و کوت) در پلتفرم ایکس منتشر کردند. همان هشتگی که ترامپ برای دفاع از مداخله نظامی خود در ایران استفاده کرده بود. این یعنی هر کاربر، به‌طور میانگین ۳۰ پست با این هشتگ منتشر کرده است. نرخی که حکایت از فعالیت غیرارگانیک کاربران آن دارد و رفتار شبه رباتی در استفاده از این هشتگ را نشان می‌دهد. آن هم درست در روزی که اینترنت در داخل کشور با قطعی سراسری روبه‌رو بوده است. لایف‌وب با اطمینان زیادی می‌گوید بخشی از این فعالیت‌ها حاصل مشارکت کاربران فیک، ترول یا اکانت‌های سایبری بوده است.

تکرار بالای استفاده از هشتگ MIGA آن هم از سوی تعداد محدودی کاربر و در فقط سه روز نشان‌دهنده رفتار شبه رباتی در ایکس بوده است

هشتگ	تعداد تکرار
MIGA	۹۹۴۸۷۸
kingrezapahlavi	۷۰۷۶۷۱
جانم_فدای_ایران	۵۱۰۵۳۹
جاویدشاه	۳۰۱۳۵۵
لبیک_یا_خامنه_ای	۱۹۶۲۲۱
تعداد کل ۱۵۱ هشتگ ترند در جنگ با حداقل ۸ هزار توییت	۶ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۸۸

هم‌زمانی عجیب فعالیت این هشتگ با قطعی اینترنت، استفاده گسترده از نام‌های کاربری مشابه یا بیوهای تکراری، پروفایل‌های بدون عکس یا عکس‌های تکراری، و همچنین تعاملات غیرطبیعی همچون ریتوییت‌ها و لایک‌های متقابل از مجموعه‌ای از اکانت‌های همسان همه از جمله الگوهایی هستند که به شناسایی حساب‌های جعلی یا سازمان‌یافته کمک می‌کنند و همگی در همه اکانت‌های حامی این هشتگ‌ها دیده می‌شود.

کانال تلگرامی تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی

جانم-فدای-ایران: در فضای مجازی فارسی زبان با کمپین واحدی که بتواند بازنمایی صدای ضدجنگ باشد و همه کاربران پراکنده فعال این رویکرد را درون خود جا دهد روبرو نبودیم. هشتگ جانم فدای ایران، کمپینی که محمدجواد ظریف آن را تبلیغ کرد با ۵۱۴ هزار پست (۱۳۲ هزار توییت) به رتبه‌های بالای هشتگ‌های پرتکرار رسید. ۱۷ هزار کاربر این هشتگ را منتشر کردند که معادل ۳۰ توییت از سوی هر نفر بوده است. به نظر می‌رسد این کمپین هم بدون سازمان‌دهی جمعی به این نقطه و این تکرار نمی‌رسید.

در فضای مجازی ما با کمپین واحدی که بتواند بازنمایی صدای ضدجنگ باشد روبرو نبودیم

کمپین‌‎های پراکنده دیگری هم از جامعه مدنی پاگرفت که به هشتگ‌های برتر این فهرست نرسید. با این حساب با وجود صداهای پراکنده ضد جنگ، ایکس (توییتر) عمدتا در دست جنگ‌طلب‌ها بود.

کپی لینک

مانور جبهه متحدان پر صدا و جای خالی جریان چهارم

اگر قرار باشد که از سی‌ام خرداد تا اول تیر از فعالیت کاربران در توییتر یک گراف ترسیم کنیم، ما با سه گروه سازمان‌یافته در این شبکه روبرو بوده‌ایم. تصویری که لایف وب در اختیار زومیت قرار داده فارغ از جعلی و ترول یا واقعی بودن اکانت‌ها میزان فعالیت هر گروه را نشان می‌دهد.

خوشه سبز-آبی: این خوشه شامل نماینده کاربران حامی اسرائیل می‌شود؛ گروهی که در جریان جنگ، تولید و بازنشر محتوای هم‌راستا با حمله نظامی را در اولویت خود قرار داده‌اند.

خوشه بنفش: این خوشه شامل مخالفان اسرائیل و کاربران نزدیک به مواضع جمهوری اسلامی ایران است.

خوشه صورتی: در بالای نمودار، خوشه صورتی دیده می‌شود که مربوط به اکانت‌هایی است که به‌طور سازمان‌یافته به ترویج محتوای مرتبط با فرقه مجاهدین خلق می‌پردازند.

اگر در این دسته‌بندی ردپایی از منتقدان داخلی و مخالفان حمله نظامی اسراییل نمی‌بینید به این دلیل است که همه دسته‌بندی‌های نام برده‌شده سازماندهی سیاسی دارند. یا به زبان دیگر همدیگر را در شبکه‌های مجازی پیدا کرده، با هشتگ‌های مشخصی طرز فکر سیاسی خود را تبلیغ و یک گفتمان را تقویت و بازتولید می‌کنند ولی در سپهر شبکه‌های اجتماعی دسته‌بندی چهارم با کمپین واحدی که همدیگر را تقویت کند وجود ندارد. کمپینی که هم رویکرد انتقادی داخلی داشته باشد و هم مخالف ورود حمله ارتش خارجی و تعرض به مرزهای کشور باشد.

محمدعلی دادگسترنیا،‌ مدیر آکادمی لایف‌وب توضیح می‌دهد: «این موضوع یک بازنمایی سیاسی از واقعیت است که چنین طرز تفکری انتقادی نتوانسته سازمان‌یافتگی داشته باشد که در فضای مجازی خود را نشان دهد.»

کپی لینک

فیگورهای سیاسی روی نمودار

به گزارش لایف‌وب، در برهه هفت روزه جنگ در فراوانی نام رضا پهلوی با یک افت نسبی روبرو بودیم. در پی قطع سراسری اینترنت بین‌المللی، بسیاری از کاربران این نکته را مطرح کردند که تعداد لایک‌های مطالب مربوط به پهلوی پیش و پس از این قطعی تغییری نکرده است. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از لایک‌ریزی یا حضور پررنگ هواداران خارج‌نشین بودن مخاطبان او باشد.

نکته دیگر اگر خوشه صورتی (فرقه مجاهدین) از بقیه خوشه‌ها فاصله دارند به این دلیل است که مریم رجوی و اکانت‌های سایبری او تا روز بیست‌وهشتم خرداد (روز هفتم جنگ) نقش فعالی در شبکه‌های اجتماعی نداشتند اما بعد از سخنرانی در پارلمان اروپا شاهد شروع فعالیت مجاهدین خلق در فضای توییتر بودیم.

مدیرآکادمی لایف‌وب همچنین اضافه می‌کند: «شاید هم بتوان گفت با افول سرمایه‌گذاری سایبری روی رضا پهلوی، مجاهدین فرصت را برای سرمایه گذاری روی فیگور خود مناسب دیدند.» این موضوع در مقایسه دو نمودار بالا و پایین هم خود را نشان می‌دهد.»

کپی لینک

افت‌وخیز شخصیت‌های سیاسی در جنگ

در ۱۲ روز جنگ درباره چه افرادی صحبت شده است؟ در پرتکرارترین نام‌های سیاسی اینستاگرام نام ترامپ، رهبر جمهوری اسلامی ایران و عراقچی (وزیر امور خارجه) در راس این جدول قرار دارد. در ایکس، چینش نام‌های سیاسی متفاوت و ابتدا نام رهبر جمهوری اسلامی ایران، سپس ترامپ و سوم نام رضا پهلوی پرتکرار بوده است.

نام عراقچی هم در رتبه‌ هشتم توییتر (رتبه سوم اینستاگرام) بوده. این یعنی اخبار مذاکره‌کننده ارشد کشور در اینستاگرام بیشتر از ایکس بازتاب رسانه‌ای پیدا می‌کرد. جالب این که نام مسعود پزشکیان به‌ اندازه عراقچی در هیچ رسانه‌ای پرتکرار نیست.

همچنین در اینستاگرام درباره نتانیاهو کمتر از ایکس اظهارنظر شده است. او رتبه نهم نام‌های پرتکرار اینستاگرام فارسی و رتبه چهارم ایکس فارسی بوده است.

اگرچه نام رضا پهلوی در توییتر پرتکرار بوده و به رتبه سوم رسیده اما جایی در ۱۰ نام پرتکرار اینستاگرام نداشته است.

کپی لینک

۶۸ درصد از ایکس مخالف اسرائیل بودند

بعد از گذشت ۵ الی ۶ روز از شروع جنگ رویکرد منفی به اسرائیل در ایکس به ۶۸ افزایش یافت. همچنین رویکرد مثبت نسبت به آن از ۱۴ درصد به ۸ درصد رسید

اگرچه حامیان این جنگ سر و صدای سازمان‌یافته‌ای داشتند اما دادگسترنیا،‌ مدیر آکادمی لایف‌وب می‌گوید:

«در ۲ الی ۳ روز اول تجاوز اسرائیل، لحن و رویکرد مثبت نسبت به رژیم صهیونیستی، در ایکس (توئیتر) فارسی حدود ۱۴ درصد بود. ۳۰ درصد کاربران رویکرد خنثی و بقیه کاربران در توئیتر فارسی احساس منفی نسبت به تجاوز اسرائیل داشتند. بعد از گذشت ۵ الی ۶ روز از شروع جنگ رویکرد مثبت نسبت به تجاوز به کشور به ۸ درصد و احساس خنثی هم به ۲۴ درصد کاهش پیدا کرد و رویکرد منفی به این جنگ در ایکس به ۶۸ درصد افزایش یافت.»

این یعنی اگرچه جنگ‌طلبان موج بزرگی برای فراگیر کردن هشتگ و برجسته‌ کردن آن ساخته‌اند اما توییت‌های کاربران معمولی ما را به این سرنخ می‌رساند که همچنان احساسات ضد جنگ یا مشخصا ضد اسراییلی غالب بوده است. حتی با وجود فعالیت گسترده حامیان مداخله نظامی در ایران ــ چه سایبری و چه کاربر معمولی ــ در این ۱۲ روز، سازماندهی آن‌ها در تولید محتوا نتوانسته از جریان طبیعی و بی‌هشتگ پست‌ها پیشی بگیرد.

بار معنایی کلمات استفاده‌شده در توییت‌ها نشان می‌دهد: جنگ‌طلبان ظاهرا سر و صدای زیادی در ایکس دارند اما فضای غالب را تشکیل نمی‌دهند

«لایف وب» با آنالیز بار معنایی کلمات استفاده شده در توییت‌ها حمایتی یا انتقادی بودن لحن‌ آنها نسبت به اسراییل به این نتیجه رسیده که جنگ‌طلبان ظاهرا سر و صدای زیادی دارند اما فضای غالب ایکس را تشکیل نمی‌دهند.

اگر برای شما هم این سوال به وجود آمده که چطور امکان دارد موج هشتگ‌های ترند در دست یک جریان فکری باشد اما همچنان رویکرد مسلط ایکس به آنها منفی باشد، توضیحات لایف وب را بخوانید:

«برای مثال ۵۰۰ هزار محتوا را ۳۰ هزار کاربر تولید کرده‌اند که در آن از هشتگ استفاده شده اما فعالیت آنها سازمان‌یافته بوده است. اما یک میلیون محتوای ارگانیک هم از سمت یک میلیون کاربر تولید شده که لزوما در آن هشتگی به کار نرفته اما احساسات و لحن آن ها نسبت به این جنگ و مداخله نظامی مشخصا منفی بوده است.»
- ، لایف‌وب

کپی لینک

تغییر ژانر از روزمره‌نویسی تا یادداشت‌های جنگ

فضای فارسی‌زبانان در پلتفرم ایکس به‌طور معمول بیشتر در اختیار کاربران روزمره‌نویس است (۵۹ درصد) و پس از آن کاربران سیاسی با سهمی حدود ۳۳ درصد قرار دارند. اما در جریان جنگ، مرز میان این دو گروه کم‌رنگ شد. حتی آن‌هایی که معمولاً درباره قهوه صبحگاهی، باشگاه، کلاس دانشگاه یا قرارهای کافه‌ای می‌نوشتند، حالا درگیر روایت‌هایی از جنگ شده بودند: از عروسی در بحبوحه حمله‌ها گرفته تا امتحان دانشگاه زیر آژیر خطر، از زندگی خانوادگی در سایه موشک‌ها تا بیان مواضع سیاسی.

سهم فعالیت‌ روزمره‌نویس‌ها و سیاسی‌نویس‌ها

نتیجه این دگرگونی آن بود که حدود ۳۰ درصد از محتوای مرتبط با جنگ در این دوره، از سوی همین کاربران روزمره‌نویس منتشر شد. همین مشارکت گسترده باعث شد فضای توییتر فارسی بیش از هر زمان دیگری رنگ‌وبوی سیاسی بگیرد.

حدود ۳۰ درصد از محتوای مرتبط با جنگ در ایکس، از سوی کاربران روزمره‌نویس منتشر شد

کپی لینک

آب و هوای جنگی در اینستاگرام

اوضاع روزمره‌نویس‌ها در اینستاگرام چگونه بود؟ هرچند کل حجم تولید محتوا در اینستاگرام نسبت به ایکس کمتر بود( ۴ هزار و ۹۰۰ پست در برابر یک میلیون و ۳۰۰ هزار توییت در سه روز اول جنگ)، اما تغییر لحن و جابه‌جایی ژانر محتوا در این فضا گسترده‌تر و مشهودتر به‌نظر می‌رسد. بسیاری از کاربرانی که پیش‌تر روایت‌های روزمره خود را از زندگی، سفر، غذا یا سبک زندگی به اشتراک می‌گذاشتند، در روزهای جنگ به نوشتن و انتشار محتوا درباره جنگ روی آوردند.

۴۲ درصد از محتوای جنگی در اینستاگرام فارسی را کاربران روزمره‌نویس منتشر کرده‌اند و ۳۹ درصد از این محتواها توسط کاربران سیاسی‌نویس تولید شده است

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۴۲ درصد از محتوای جنگی در اینستاگرام فارسی را همین کاربران روزمره‌نویس منتشر کرده‌اند و در کنار آن‌ها، ۳۹ درصد از این محتواها نیز توسط کاربران سیاسی‌نویس تولید شده است. در مقابل، سهم محتواهای اقتصادی، فرهنگی و ورزشی در این دوره تقریباً به خاموشی کامل رسیده و به زیر ۴ درصد کاهش یافته است.

کپی لینک

کاربران اینستاگرام چطور به روایت‌ها شکل دادند؟

بررسی ویدئوهای پربازدید نشان می‌دهد که این بار شاهد درهم‌ریختگی مضامین تولیدکنندگان محتوا در اینستاگرام هستیم. آرایشگری ویدئویی از سالن تخریب‌شده‌اش منتشر کرده است که بیش از دو میلیون بازدید دریافت کرده است. مرد ورزشکاری در انفجار روز اول به میدان سعادت آباد رسیده و اولین ویدئوها را ضبط کرده، یک صاحب بوتیک از تخریب خانه خود فیلم گرفته، یک موزیسین، یک گیمر، یک کوهنورد و اینستاگرامرهایی که همگی حول محور جنگ ایستاده‌اند و صحنه‌هایی که دیده‌اند به نمایش گذاشته‌اند تا روایت خود از جنگ را بسازند.

یک ویدیوی اینستاگرامی پربازدید دردناک از جنگ

حمله به یک خانه در ایران و پنهان شدن یک گربه

روایت یک خلبان از حمله به هواپیماهای فوق سبک

کپی لینک

توییتر عصبانی و اینستاگرام غمگین

در ایکس (توییتر سابق) خشم و در اینستاگرام غم در راس عواطف کاربران بوده است

داده‌های لایف‌وب نشان می‌دهد در ایکس (توییتر سابق) خشم در رأس عواطف است و بعد از آن غم قرار دارد. ترس در پایین‌ترین رتبه‌ عواطف توییت‌ها قرار داشته و در اینستاگرام بعد از غم، انتظار برجسته شده است. انتظاری که معمولا به شکل نگرانی برای آینده در کپشن‌ها نوشته می‌شود.

بررسی‌های زومیت نشان می‌دهد پربازدیدترین ویدئوها در اینستاگرام در این دوره مربوط به مرد گرافیستی بود که در شرق تهران زندگی می‌کرد. ویدئوی تخریب زندگی او در حدود سه روز به ۱۰ میلیون بازدید رسید و بعد از مدتی حذف شد. او اخیرا درباره آن ویدئو با نیویورک‌تایمز مصاحبه کرد و توضیح داد که چه اتفاقی برایش افتاده است.

عواطف غالب در شبکه‌های اجتماعی در برهه جنگ

کپی لینک

بازنمایی جنگ در شبکه‌های مجازی انگلیسی زبان

کاربران فارسی‌زبان اینستاگرام و توییتر تنها روایت موجود از جنگ را نمی‌سازند. تصویر کلی از جنگ جایی بسیار بزرگ‌تر و معمولا به زبان‌ انگلیسی و در رسانه‌های جریان اصلی ساخته می‌شود. آنجا در بین کاربران این رسانه‌ها چه می‌گذرد؟

یکی از ویدئوهایی که بسیار وایرال شد مصاحبه تاکر کارلسون با یک سناتور جمهوری‌خواه است. این سناتور هیچ اطلاعاتی درباره مشخصات ایران، جمعیت آن و دیگر ویژگی مردم آن ندارد اما از حمله اسرائیل به آن دفاع می‌کند. از سوی دیگر در روزهایی که آمریکا هنوز وارد این حمله نشده، تایید می‌کند که آمریکا در این جنگ از اسرائیل حمایت کرده است. این مصاحبه در حالی ۳۰ میلیون بازدید را رد کرد که بقیه پست‌های این مجری (مثل مصاحبه با بنیانگذار پاول دورف) حدود یک میلیون بازدید گرفته است.

تاکر کارلسون و مصاحبه با سناتور جمهوری خواه

تقریباً در تمام پست‌های وب‌سایت خبری سی‌ان‌ان، کامنت‌هایی بیشترین لایک را داشتند که معمولاً از ایران حمایت می‌کردند. البته از سوی دیگر در کامنت‌های اینستاگرام فاکس‌نیوز کاملا فضا به نفع جبهه مقابل است. از سوی دیگر پرلایک‌ترین نظرات پست‌های ترامپ، اغلب آن‌هایی بودند که او را از ورود به جنگ بازمی‌داشتند. همچنین، در تصاویر زنده‌ یوتیوب از تل‌آویو، کاربران مکرراً بر حق ایران در دفاع از خود تأکید می‌کردند.

۸۳ درصد از کامنت‌های یک پست ترامپ در اینستاگرام در مخالفت با ورود آمریکا به مداخله نظامی در ایران بوده است.
- دادگسترنیا، مدیر آکادمی لایف‌وب

واکنش‌ها به پست اینستاگرام ترامپ قبل از حمله به ایران

کپی لینک

هوش مصنوعی در حمله به زندان اوین

یکی از واضح‌ترین استفاده‌ها از هوش مصنوعی در این جنگ، اولین ویدئویی بود که در حمله به زندان اوین منتشر شد. ویدئویی که با استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌برد همین جنگ روایتی از یک تصویر قدیمی از این زندان ساخته شده بود و واقعیت نداشت.

برای مثال، در این ویدئو با وجود حمله شدید، درختان حرکتی ندارند و علی رغم روزهای تابستانی، برگ آنها ریخته است. شبکه فرانس۲۴ اخیرا برای اثبات ساخته شده این ویدیو با هوش مصنوعی، یک نمونه مشابه آن با همین تصویر آرشیوی را بازسازی کرد.

گزارش‌های رسمی نشان داد که در این حمله نه یک موشک آن‌طور که در این تصویر نشان داده می‌شد، بلکه ۸ موشک به بیمارستان، سالن ملاقات و اقامتگاه سربازان شلیک شده که موج انفجار آن به بخش‌هایی از بندهای نگهداری از محکومان هم آسیب زده و منجر به شهادت ۷۱ نفر شده است. آن هم درست در زمانی که رفت‌وآمد در بیمارستان و سالن ملاقات، شلوغ‌ترین ساعات خود را سپری می‌کرد.

کپی لینک

تضاد روایت‌ها در آینه‌ی شبکه‌های اجتماعی

بسته به اینکه کاربران، مصرف‌کننده عمده کدام شبکه باشند شکاف‌هایی عمیق در برداشت‌ها، تجربیات و موضع‌گیری‌هایشان نسبت به جنگ دارند

روایت‌های کاربران فارسی‌زبان در پلتفرم‌هایی چون ایکس و اینستاگرام، از دل روزمره‌نویسی‌های ساده تا پست‌های پرهیجان درباره جنگ، هر کدام جداگانه بخش کوچکی از تصویر چندلایه‌ی درگیری ایران و اسرائیل را بازتاب می‌دهند. بسته به اینکه کاربران، مصرف‌کننده عمده کدام شبکه باشند شکاف‌هایی عمیق در برداشت‌ها، تجربیات و موضع‌گیری‌هایشان نسبت به جنگ با هم دارند.

این تفاوت‌ها تا حد زیادی ریشه در خصلت‌های فرهنگی و ساختاری هر شبکه دارد. همان فضاهایی که در آن هشتگ‌ها جهت‌دهی می‌شوند، احساسات جمعی شدت می‌گیرند و صداهای مشابه به سمت یکدیگر جذب می‌شوند. این زیست‌جهان دیجیتال، نه‌تنها تجربه کاربران از جنگ را شکل می‌دهد، بلکه می‌تواند نگرش آن‌ها را نسبت به آینده سیاسی نیز تحت تأثیر قرار دهد.

این تنوع در دو شبکه مجازی رایج بین ایرانی‌ها نشان می‌دهد هرکدام از این تایم‌لاین‌ها، اگر به‌تنهایی دیده شوند، تنها بخشی از واقعیت را بازگو می‌کنند؛ اما در کنار هم، تصویری جامع‌تر از میدان نبرد ترسیم می‌کنند. نبردی که تنها در جغرافیای موشک‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه در دل پست‌ها، استوری‌ها و توییت‌ها نیز ادامه دارد؛ جایی که تصرف واقعیت، به اندازه‌ی میدان‌های جنگ واقعی، محل کشاکش و رقابت است.