فرارو- استرس و اضطراب با وجود شباهت‌های ظاهری، ماهیت و راهکارهای متفاوتی دارند که شناخت آن‌ها برای حفظ سلامت روان ضروری است.

به گزارش فرارو به نقل از تایم، اگر این روزها مدام احساس بی‌قراری می‌کنید، خوابتان مختل شده و ذهن‌تان یک‌سره مشغول است، ممکن است از خود بپرسید آیا فقط یک هفته پراسترس را پشت‌سر می‌گذارید یا با مشکلی عمیق‌تر مانند اضطراب مواجه هستید؟ اگرچه استرس و اضطراب شباهت‌های زیادی در علائم خود دارند، اما از نظر ماهیت، تفاوت‌هایی اساسی بین آن‌ها وجود دارد. درک این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا راهکار مناسب‌تری برای مقابله انتخاب کنید و سلامت روانی خود را حفظ کنید.

تفاوت‌های کلیدی بین استرس و اضطراب

بسیاری از مردم واژه‌های «استرس» و «اضطراب» را به‌جای یکدیگر به کار می‌برند، اما به گفته جودیت اس. بک، رئیس مؤسسه درمان شناختی رفتاری بک، این دو وضعیت روانی با وجود شباهت‌هایی در علائم، تفاوت‌هایی بنیادین دارند. استرس زمانی بروز می‌کند که فرد با شرایطی روبه‌رو می‌شود که فشارش بیش از توان ادراک‌شده او برای مقابله است. این وضعیت اغلب با واکنش‌هایی مانند تحریک‌پذیری، خشم یا ناراحتی همراه است و علائم فیزیکی چون افزایش ضربان قلب، دل‌درد یا گرفتگی عضلات را به‌دنبال دارد. استرس معمولاً ریشه‌ای بیرونی دارد و وابسته به یک موقعیت خاص است. به‌عنوان مثال، امتحان، مهلت کاری یا تعهد خانوادگی. هنگامی که موقعیت استرس‌زا پایان می‌یابد، واکنش‌های بدن نیز به‌تدریج فروکش می‌کند.

اما اضطراب الزاماً نیازی به یک محرک خارجی ندارد. این احساس می‌تواند حتی در نبود عامل مشخص، بروز کند و معمولاً به‌صورت مزمن باقی می‌ماند. اضطراب اغلب واکنشی نامتناسب به شرایط زندگی است و برخلاف استرس، به‌آسانی فروکش نمی‌کند. استرس می‌تواند به اضطراب تبدیل شود، به‌ویژه اگر ادامه‌دار باشد و راه‌حل‌های ارائه‌شده برای کنترل آن بی‌نتیجه بمانند. در چنین شرایطی، فرد ممکن است به اختلال اضطرابی مبتلا شود.

تأثیر استرس و اضطراب بر بدن

در مواجهه با استرس، بدن وارد حالت «جنگ یا گریز» می‌شود. ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین افزایش می‌یابد، ضربان قلب بالا می‌رود، تنفس سریع‌تر می‌شود و بدن در حالت آماده‌باش قرار می‌گیرد. این واکنش برای مقابله با تهدیدهای کوتاه‌مدت مفید است، اما اگر مزمن شود، آثار مخربی بر سلامت جسمی و روانی خواهد داشت.

در اختلالات اضطرابی، سیستم عصبی بدن به‌طور مداوم در حالت هشدار باقی می‌ماند، حتی زمانی که خطری واقعی وجود ندارد. نینا وستبروک، روان‌درمانگر و بنیان‌گذار جامعه سلامت دیجیتال Bene، می‌گوید: «مغز درگیر پیش‌بینی مشکلات فرضی می‌شود و بدن همچنان واکنش نشان می‌دهد، انگار که تهدیدی در راه است. این وضعیت بسیار فرساینده است زیرا سیستم عصبی هرگز فرصت استراحت پیدا نمی‌کند.»

چگونه با استرس و اضطراب مقابله کنیم؟

نخستین گام برای مدیریت مؤثر این احساسات، تشخیص درست آن‌هاست. به گفته وستبروک، نام‌گذاری آنچه احساس می‌کنید، قدرتمندتر از چیزی است که فکر می‌کنید. وقتی بتوانید بگویید: «این حس استرس است» می‌توانید منشأ آن را شناسایی کنید.» مقابله با استرس به شدت به علت آن بستگی دارد. برای مثال، اگر دلیل استرس شما یک سخنرانی پیش‌رو است، مدیریت زمان و تمرین بیشتر می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. در موارد دیگر، ممکن است لازم باشد برای خود مرزهایی تعیین کنید یا از دیگران کمک بخواهید. از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش استرس می‌توان به تقسیم وظایف بزرگ به مراحل کوچک‌تر، پیاده‌روی کوتاه، صحبت با یک دوست قابل اعتماد و یادگیری نه گفتن اشاره کرد.

اما مقابله با اضطراب معمولاً کمتر به یک محرک خاص مربوط می‌شود، زیرا این احساس در موقعیت‌های مختلف ادامه می‌یابد. وستبروک پیشنهاد می‌کند که در این مواقع تمرکز خود را بر آرام‌سازی سیستم عصبی قرار دهید و از تکنیک‌هایی که برایتان مؤثر است، بهره بگیرید. برخی از این روش‌ها شامل تنفس عمیق، تمرین‌های ذهن‌آگاهی، فعالیت بدنی منظم، محدود کردن محرک‌ها مانند کافئین و شبکه‌های اجتماعی، پایبندی به یک روتین روزانه و تمرین گفت‌وگوهای مثبت با خود می‌شود. این اقدامات می‌توانند علائم اضطراب را هم به‌صورت لحظه‌ای و هم در بلندمدت کاهش دهند.

نقش درمان در بهبود اضطراب

وستبروک معتقد است که درمان می‌تواند نقطه عطفی در مدیریت اضطراب باشد. او می‌گوید: «درمان نه‌تنها ابزارهایی در اختیار شما می‌گذارد، بلکه فضایی امن برای پردازش احساسات و افکار نیز فراهم می‌کند.» درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از مؤثرترین روش‌ها در درمان اضطراب است که با تغییر الگوهای فکری منفی، به کاهش واکنش‌های احساسی شدید کمک می‌کند.

درک تفاوت میان استرس و اضطراب، گامی مهم در مسیر مراقبت از سلامت روان است. با شناسایی صحیح احساسات، بهره‌گیری از راهکارهای مناسب و در صورت نیاز، مراجعه به متخصص، می‌توان فشارهای روانی را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.