به گفته استادیار دانشکده طب سنتی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، استرس معمولاً پس از رفع عامل بیرونی فروکش می‌کند. اما اضطراب اغلب حتی پس از رفع عامل استرس‌زا باقی می‌ماند.

دکتر مجید انوشیروانی، پزشک متخصص طب سنتی، در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین می‌گوید: استرس اساساً پاسخ به یک عامل فشار بیرونی است مانند شنیدن صدای پدافند یا شنیدن و خواندن اخبار جنگ یا مشاجره. اما اضطراب با نگرانی‌ها و ترس‌های درونی روی می‌دهد و با احساس تهدید و ناامنی و ابهام در آینده مربوط است و می‌تواند بدون یک محرک بیرونی آنی رخ دهد مانند فکر به اینکه اگر آتش جنگ دوباره شعله‌ور شود چه خواهد شد؟

استرس، کوتاه مدت، اما اضطراب، طولانی مدت

استرس روی زمان اکنون یا آینده بسیار نزدیک تمرکز دارد و واکنش به چیزی است که همین الان یا به زودی رخ خواهد داد. اما اضطراب به آینده تمرکز دارد و مربوط به وقایع احتمالی در اینده است. فرد مضطرب با خود می‌اندیشد که فرجام کار چه خواهد بود؟ چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ کار به کجا خواهد رسید؟ در اضطراب شدید، پیامد‌های منفی احتمالی به صورت فاجعه آمیز ادراک می‌شوند.

استرس معمولاً پس از رفع عامل بیرونی فروکش می‌کند. اما اضطراب حتی پس از رفع عامل استرس‌زا باقی می‌ماند و ممکن است ماندگار شود. در حقیقت اضطراب بیشتر مربوط به یک وضع وجودی و مزاجی مربوط است تا واکنش به یک رویداد خاص بیرونی. علت استرس یک تهدید یا چالش واقعی و قابل شناسایی است. اما علت اضطراب، تهدید‌های نامطمئن یا مبهم است و حتی زمانی که اصلاً خطری وجود ندارد ممکن است پابرجا بماند.

علائم اضطراب و استرس؛ از شباهت‌ها تا تفاوت‌ها

اضطراب و استرس هر دو می‌توانند موجب علایم بدنی از جمله افزایش ضربان قلب، تنش عضلانی، سردرد، خستگی، مشکلات خواب، مشکلات گوارشی، تعریق و بی‌قراری حرکتی شود. البته اضطراب بیشتر با حملات پانیک مثل هجوم شدید ترس با علائم فیزیکی مثل درد قفسه سینه، سرگیجه، احساس گسستگی، بیش‌هوشیاری و سراسیمگی و هول‌زدگی نمایان می‌شود.

استرس در کوتاه‌مدت می‌تواند سازگارانه و نجات‌بخش باشد، زیرا پاسخ جنگ یا گریز، بسته به موقعیت، به بقا کمک می‌کند. اما اگر استرس بطور پیاپی رخ دهد ممکن است تاب و توان را فرسوده کند تا جایی که فرد دچار فریز (انجماد عملکردی) شود. اضطراب اگرچه ممکن است فرد را هوشیار نگه دارد، اما اضطراب مداوم عموماً ناسازگارانه است و عملکرد را مختل می‌کند، پریشانی و اشفتگی پدید می‌آورد و به طور کارآمد مشکلات را حل نمی‌کند.

ارتباط بین استرس و اضطراب در چیست؟

استرس می‌تواند محرک اضطراب باشد. استرس مزمن یا شدید یک عامل خطر اصلی برای ایجاد اختلالات اضطرابی است. احساس استرس دائمی می‌تواند سیستم عصبی را در حالت هشدار بالا قرار دهد و فرد را مستعد واکنش‌های مضطربانه کند. از سوی دیگر اضطراب می‌تواند استرس را تشدید کند، بنابراین اگر مستعد اضطراب هستید، حتی عوامل استرس‌زای جزئی هم می‌توانند برای شما طاقت‌فرسا و جانکاه شوند و واکنش مضطربانه را شدیدا تحریک کنند.