کم خونی در صورتی رخ می‌دهد که اندازه یا تعداد گلبول‌های قرمز با مقدار هموگلوبین موجود در خون به میزان پایینی برسند و تبادل دی اکسید کربن و اکسیژن بین سلول‌ها و خون دچار اختلال می‌شود. عواملی مانند کمبود‌های تغذیه‌ای، ناهنجاری‌های ژنتیکی، خون ریزی، مسمومیت‌های دارویی یا بیماری‌های مزمن می‌توانند باعث ایجاد کم خونی شوند. کم خونی تغذیه‌ای به کم خونی گفته می‌شود که در اثر دریافت کم مواد مغذی ایجاد می‌شود و باید شروع به دریافت مواد غذایی خون ساز کنند.

در ادامه با انواع مواد غذایی خون ساز و آهن دار آشنا می‌شوید.

از مهمترین مواد غذایی خون ساز که کمبود آن در بدن موجب بروز کم خونی می‌شود می‌توان به ویتامین B ۱۲، آهن و اسید فولیک اشاره کرد که از بین این موارد یکی از شایع‌ترین نوع کم خونی تغذیه‌ای، کم خونی ناشی از فقر آهن است که باید مصرف مواد خوراکی خون ساز یا آهن دار را افزایش دارد.

بهترین مواد غذایی خون ساز کدام‌اند؟

برخی از افراد باور عامیانه دارند که میوه‌های قرمز رنگ خون ساز هستند، البته این موضوع در رابطه با میوه‌هایی مانند انار صدق می‌کند که سرشار از آنتی اکسیدان هستند و برای سلامتی مفید هستند، همین موضوع در میوه‌های بنفش رنگ نیز دیده می‌شود، اما هیچ ارتباطی بین رنگ قرمز میوه‌ها با خون سازی وجود ندارد. بیشتر آهن در گوشت، ماهیچه گوسفند به خصوص ماهیچه گوساله است و همچنین میزان جگر و ماهیچه گوساله در یک سطح قرار دارد.

برخی افراد نیز شروع به مصرف قرص آهن به طور خود سرانه می‌کنند. قرص آهن را در صورتی می‌توان استفاده کرد که قبل از آن کم خونی فرد از طریق آزمایش کم خونی به اثبات رسیده باشد. پس از آن که کم خونی بیمار از نوع ضعیف، متوسط و یا شدید آن تشخیص داده شد پزشک بر اساس میزان کم خونی و وزن بیمار قرص آهن مورد نیاز را تجویز می‌کند.

از سوی دیگر ۵۰ درصد خانم‌ها دچار بیماری کم خونی هستند، خانم‌هایی که در دوران عادت ماهانه هستند، به دلیل اینکه خون از دست می‌دهند مصرف قرص آهن به آنها توصیه می‌شود. اما اینکه هر فردی بر اساس تشخیص خود قرص آهن را مصرف نماید، ممکن است آهن در اندام‌های مختلف بدن از جمله کلیه و کبد رسوب کند و موجب ایجاد عارضه شود. در نتیجه شناخت مواد غذایی خون ساز و استفاده از آنها می‌تواند بهترین راه برای درمان کم خونی باشد.

آشنایی با منابع غذایی خون ساز

منابع غذایی خون ساز

منابع غذایی خون ساز که غنی از آهن هستند عبارتند از قلوه، جگر، گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، ماهی و حبوبات مانند عدس و لوبیا و سبزی‌هایی که برگ‌های آنها تیره هستند مانند اسفناج، جعفری و همچنین میوه‌های خشک که به ان‌ها برگه نیز می‌گویند به خصوص دانه‌های روغنی و برگه زرد آلو از جمله خوراکی‌های خون ساز هستند.

عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آنها

اسید اسکوربیک یا ویتامین C و اسید سیتریک که در گل کلم، انبه، آلو، ریواس، گلابی، طالبی، خربزه، سبزی‌ها، لیمو ترش، آب پرتقال، لیمو شیرین، آناناس و سیب وجود دارند، می‌توانند از عوامل مهم برای افزایش جذب آهن در بدن باشند.

اسید تارتاریک و اسید مالیک که در کدو تنبل، شلغم، هویج، سیب زمینی، چغندر، گوجه فرنگی و کلم پیچ موجود است، موجب افزایش جذب آهن می‌شوند.

محصولات تخمیری مانند سس سویا نیز از عوامل مهم برای جذب آهن می‌باشد.

توصیه‌های مهم برای افزایش آهن

استفاده از غذا‌هایی که غنی از آهن می‌باشند.

گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی

پرهیز از مصرف چای و قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا

برطرف کردن مشکلات گوارشی و یبوست

تصحیح عادات غذائی غلط (مثل مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ)

مشاوره با پزشک و متخصص تغذیه جهت پیش گیری به موقع و یا بهبود کم خونی

استفاده از نان‌هایی که از خمیر ورآمده تهیه شده‌اند.

استفاده از خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خونی از آهن هستند.

استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده

شستشو و ضد عفونی کردن سبزی‌هایی که استفاده می‌کنید.

قبل از تهیه مصرف غذا و پس ازهر بار اجابت مزاج دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.

از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار باید به طور روزانه یک عدد قرص آهن مصرف شود.

هم زمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲ سالگی در کودکان قرص آهن باید مصرف شود.

معرفی چند میوه خون ساز

هر زمان که سطح گلبول‌های قرمز خون در بدن به حد طبیعی و نرمال باشد، فرآیند اکسیژن رسانی به تمامی اعضای بدن به طور کامل انجام خواهد گرفت. اما چنانچه بدن به کم خونی مبتلا باشد و میزان گلبول‌های قرمز کم‌تر از حد طبیعی باشد، بدن با علائم کم خونی مواجهه می‌شود که برای درمان خانگی آن می‌توان از مواد غذایی سالم و مغذی و همچنین میوه‌های خون ساز استفاده کرد که در ادامه قصد داریم شما را با برخی از این میوه‌ها آشنا کنیم.

انار:

یکی از خون ساز‌ترین میوه‌ها انار می‌باشد که سرشار از آهن است و مصرف آن می‌تواند به رفع کم خونی بدن کمک نماید و موجب خون سازی در بدن گردد.

آلو و زردآلو:

از دیگر‌های میوه‌های مفید و موثر برای رفع کم خونی میوه آلو می‌باشد که منبع عالی از آهن است و مصرف روزانه این میوه می‌تواند مشکل کم خونی بدن را بهبود بخشد. زردآلو نیز به جریان خون سازی بدن کمک می‌کند که برای بهره مندی از این میوه می‌توان آن را در صبحانه میل کرد.

موز:

میوه دیگری که سطح گلبول‌های قرمز خون را در بدن افزایش می‌دهد موز است که این میوه دارای فولیک اسید می‌باشد و مصرف یک عدد موز در طول روز می‌تواند کمک کننده باشد.

سیب:

سیب قرمز و سبز میوه‌ای است که موجب جذب آهن به بدن می‌گردد و سبب متعادل شدن میزان آهن در بدن می‌گردد و برای این منظور مصرف روزانه یک عدد سیب توصیه می‌شود.

پرتقال

پرتقال حاوی ویتامین C می‌باشد که این میوه و دیگر میوه‌های دارای این ویتامین می‌توانند نقش موثری در رفع کم خونی بدن و حفظ سطح میزان آهن در بدن داشته باشند.

منبع: صداوسیما