باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - اعلام امانوئل مکرون مبنی بر به رسمیت شناختن دولت فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر، نقطه عطفی در دیپلماسی جهانی است. این تصمیم، که فرانسه را به اولین عضو گروه ۷ و اقتصاد بزرگ جهان تبدیل می‌کند که چنین گامی برمی‌دارد، نه‌تنها یک اقدام نمادین، بلکه پیامی قاطع به رژیم اسرائیل و متحدانش است.

گام مثبت پاریس علیه زورگویی‌های یکجانبه

مکرون در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «با پایبندی به تعهد تاریخی فرانسه به صلح عادلانه و پایدار در خاورمیانه، تصمیم گرفته‌ام که فرانسه دولت فلسطین را به رسمیت بشناسد.» او این تصمیم را در نامه‌ای به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، تأیید کرد و تأکید نمود که این اقدام در پاسخ به تعهدات عباس برای محکومیت حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حمایت از خلع سلاح حماس و اصلاحات در تشکیلات خودگردان صورت گرفته است.

این حرکت فرانسه، که با خشم شدید رژیم صهیونیستی و انتقاد تند ایالات متحده مواجه شد، نشان‌دهنده شکاف رو به رشد بین قدرت‌های غربی در رویکرد به مناقشه فلسطین-اسرائیل است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، این تصمیم را «پاداشی برای تروریسم» خواند و ادعا کرد که دولت فلسطین «پایگاهی برای نابودی اسرائیل» خواهد بود. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز آن را «نسنجیده» و «حامی پروپاگاندای حماس» توصیف کرد. اما چرا فرانسه این لحظه را برای چنین گامی انتخاب کرد؟ و این تصمیم چه تأثیری بر معادلات منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت؟

ریشه‌های یک تصمیم تاریخی: چرا پاریس پیشگام شد؟

به‌نظر می‌رسد تصمیم فرانسه برای به رسمیت شناختن فلسطین ریشه در سه عامل کلیدی دارد؛

نخست، تعهد تاریخی این کشور به صلح در خاورمیانه است. فرانسه از زمان مذاکرات اسلو در دهه ۱۹۹۰ نقشی میانجی‌گرانه در مناقشه فلسطین-اسرائیل ایفا کرده و همواره از راه‌حل دو کشوری حمایت کرده است. مکرون در پست خود بر این تعهد تأکید کرد و نوشت: «صلح ممکن است.»

دوم، فشارهای فزاینده داخلی و بین‌المللی ناشی از بحران انسانی در غزه است. طبق گزارش‌های سازمان ملل متحد، بیش از ۵۹,۰۰۰ فلسطینی در غزه شهید شده‌اند و بیش از ۱.۹ میلیون نفر آواره شده‌اند. فیلیپ لازارینی، رئیس آنروا، وضعیت غزه را «نه مرده، نه زنده» توصیف کرده و هشدار داده که کارکنان این سازمان به دلیل گرسنگی در حین کار از حال می‌روند. این فاجعه انسانی، فرانسه را به سمت اقدامی جسورانه سوق داد تا توجه جهانی را به ضرورت حل بحران جلب کند.

سوم، پاریس به دنبال تقویت جایگاه خود به‌عنوان یک قدرت دیپلماتیک جهانی است. در حالی که ایالات متحده به دلیل سیاست‌های داخلی و حمایت بی‌قیدوشرط از رژیم صهیونیستی از ایفای نقش فعال در مناقشه فاصله گرفته، فرانسه فرصت را برای پر کردن این خلأ مغتنم شمرد.

واکنش‌ها: از استقبال فلسطینیان تا خشم تل‌آویو

اعلام مکرون با استقبال گرم فلسطینیان مواجه شد. حسین الشیخ، معاون محمود عباس، این تصمیم را «تأییدی بر تعهد فرانسه به حقوق بین‌الملل و حق تعیین سرنوشت فلسطینیان» خواند. حتی حماس، که مکرون صراحتاً خواستار خلع سلاح آن شده، این اقدام را «گامی مثبت» توصیف کرد و از دیگر کشورها خواست تا از فرانسه پیروی کنند. در مقابل، واکنش رژیم صهیونیستی تند و خشمگین بود. نتانیاهو ادعا کرد که این تصمیم «خطر ایجاد یک نیروی نیابتی ایران» را افزایش می‌دهد.

یاریو لوین، معاون نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، تصمیم مکرون را «ننگی بر تاریخ فرانسه» و «حمایت مستقیم از تروریسم» خواند. وزیر دارایی رژیم صهیونیستی، بزالل اسموتریچ، حتی پیشنهاد الحاق رسمی کرانه باختری را به‌عنوان پاسخ به این اقدام مطرح کرد.

ایالات متحده نیز که به‌طور سنتی از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کند، واکنش منفی نشان داد. مارکو روبیو این تصمیم را «توهینی به قربانیان ۷ اکتبر» دانست و اعلام کرد که آمریکا در کنفرانس آتی سازمان ملل شرکت نخواهد کرد. این موضع‌گیری نشان‌دهنده شکاف عمیق بین اروپا و آمریکا در رویکرد به مناقشه است. با این حال، ممکن است فشارهای فزاینده از سوی اروپا، به‌ویژه پس از اقدام فرانسه، ممکن است حتی ایالات متحده را وادار به بازنگری در سیاست‌های خود کند، به‌ویژه اگر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به دنبال کسب دستاوردهای دیپلماتیک مانند توافق صلح یا جایزه نوبل باشد.

غزه: فاجعه‌ای که جهان را به حرکت واداشت

تصمیم فرانسه در حالی اعلام شد که بحران انسانی در غزه به نقطه‌ای غیرقابل‌تحمل رسیده است. گزارش‌های آنروا نشان می‌دهند که بیش از ۱۰۰ فلسطینی مستقیماً بر اثر گرسنگی جان باخته‌اند و بیش از دو میلیون نفر در معرض قحطی قرار دارند. لازارینی هشدار داده که سیستم بشردوستانه در غزه در آستانه فروپاشی است و محدودیت‌های رژیم صهیونیستی بر ورود کمک‌ها، «همدستی در گرسنگی» را نشان می‌دهد. بیانیه مشترک اخیر فرانسه، انگلیس و آلمان، که خواستار توقف فوری جنگ شد، کشتار بیش از ۸۰۰ غیرنظامی در حین دریافت کمک‌های بشردوستانه را «هولناک» خواند و نشان‌دهنده تغییر تدریجی در موضع قدرت‌های غربی است.

به‌نظر می‌رسد، این بحران انسانی که سازمان بهداشت جهانی آن را «ساخت بشر» توصیف کرده، عامل کلیدی در تصمیم مکرون بود. او در نامه به محمود عباس تأکید کرد که به رسمیت شناختن فلسطین بخشی از تلاش برای تضمین آتش‌بس، آزادی اسرا و بازسازی غزه است. این اقدام همچنین پاسخی به فشارهای داخلی در فرانسه است، کشوری که میزبان بزرگ‌ترین جمعیت یهودی و مسلمان در اروپای غربی است و تنش‌های خاورمیانه اغلب به اعتراضات داخلی در آن دامن می‌زند.

افق پیش‌رو: صلحی که در انتظار اراده است

جهان در برابر آزمونی تاریخی قرار دارد. به رسمیت شناختن فلسطین توسط فرانسه، نقطه عطفی است که می‌تواند مسیر خاورمیانه را تغییر دهند. اما این تغییر به اراده‌ای جمعی نیاز دارد: اراده‌ای برای تبدیل محکومیت‌های کلامی به اقدامات عملی، از تحریم‌های اقتصادی گرفته تا فشارهای دیپلماتیک. بدون آتش‌بس فوری و رفع محدودیت‌های بشردوستانه صلح همچنان رویایی دور خواهد ماند. اما اگر جهان بتواند این فرصت را غنیمت شمارد، شاید روزی شاهد طلوع صلحی باشیم که نه‌تنها فلسطین، بلکه کل منطقه را از تاریکی نجات دهد.