دوشنبه ۶ مردادماه، ساعت حدود ۹ شب بهترین ساعت برای رصد یک پدیده نجومی به نام «مقارنه ماه و مریخ» است.

وقتی ماه و مریخ در آسمان کنار هم قرار می‌گیرند و به اصطلاح «مقارنه» می‌شوند، یعنی از دید ما روی زمین، این دو جرم آسمانی خیلی نزدیک به هم به نظر می‌رسند. این یک پدیده زیبا و جالب است که می‌توانیم با چشم غیرمسلح ببینیم.

در این حالت، ماه که نورانی‌تر است، مثل یک چراغ بزرگ و روشن دیده می‌شود و مریخ هم نزدیکش است، اما چون مریخ نور خودش را ندارد و فقط نور خورشید را بازتاب می‌کند، معمولا به رنگ قرمز یا نارنجی دیده می‌شود. وقتی این دو کنار هم باشند، انگار دو چراغ متفاوت رنگ در آسمان نزدیک به هم می‌درخشند.

مریخ؛ سیاره سرخ با راز‌های فراوان

مریخ یکی از جذاب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سیاره‌های منظومه شمسی است و به «سیاره سرخ» معروف است. دلیل این نام‌گذاری رنگ خاص سطحش است که به خاطر مقدار زیادی اکسید آهن روی خاکش، رنگ قرمز یا نارنجی به خودش گرفته است.

مریخ حدود نیمی از اندازه زمین است و جو خیلی نازکی داره که بیشترش از کربن‌دی‌اکسید تشکیل شده است. دما روی مریخ معمولاً خیلی سرد است و گاهی تا منفی ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد، البته در روز‌های گرم‌تر و نزدیک استوایش دما می‌تواند بالاتر برود.

یکی از ویژگی‌های جالب مریخ، داشتن قله‌های خیلی بزرگ است. به عنوان مثال، کوه اولیمپوس (Olympus Mons) که بزرگ‌ترین آتشفشان و بلندترین کوه شناخته شده در کل منظومه شمسی است، روی مریخ قرار دارد.

مریخ دو قمر کوچک دارد به نام‌های فوبوس و دیموس که شکل نامنظمی دارند و اندازه‌شان خیلی کوچک‌تر از ماه زمین است.

از قدیم انسان‌ها به مریخ علاقه‌مند بوده‌اند، چون بعضی نشانه‌ها از وجود آب یا حتی شرایطی که شاید در گذشته مناسب حیات بوده باشد در آن دیده شده است. امروزه خیلی از فضاپیما‌ها و مریخ‌نورد‌ها روی این سیاره فرود آمده‌اند تا بیشتر درباره‌اش بفهمند و شاید روزی انسان‌ها هم بتوانند به مریخ سفر کنند.

ماه و مریخ؛ مهمانان نزدیک آسمان دوشنبه شب

مقارنه یعنی اینکه دو جرم آسمانی از دید ما روی زمین خیلی به هم نزدیک به نظر برسند. این بار، ماه و سیاره مریخ در آسمان کنار هم قرار می‌گیرند و می‌توانیم این اتفاق جذاب را ببینیم.

این مقارنه از ساعت ۱۹:۳۵ روز دوشنبه ۶ مرداد آغاز می‌شود و بهترین زمان رصد آن حدود ساعت ۲۱:۰۵ است. در این زمان، ماه که پرنور و درخشان است، به همراه مریخ که به رنگ نارنجی یا قرمز دیده می‌شود، در کنار هم در آسمان شب می‌درخشند. این دید نزدیک آنها به هم، یک چشم‌انداز زیبا و خاص برای علاقمندان به آسمان و ستاره‌شناسی ایجاد می‌کند.

علی ابراهیمی سراجی، عضو کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران و مسئول رصدخانه ماهانی در این باره می‌گوید: «یگانه قمر زمین در مسیر حرکت به دور زمین در شامگاه دوشنبه ۶ مرداد مقارنه زیبایی را با سیاره سرخ رنگ مریخ خواهد داشت. مریخ به عنوان سیاره چهارم منظومه شمسی است که همسایه زمین محسوب می‌شود. این سیاره تقریبا هر ۲۶ ماه به نزدیک‌ترین فاصله از زمین می‌رسد. در زمان این پدیده ماه حدود ۳۹۲ هزار کیلومتر و مریخ حدود ۳۰۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد. ولی از دید ما این دو جرم آسمانی در کنار یکدیگر به صورت ظاهری قرار می‌گیرند که به آن مقارنه می‌گویند.»

تماشای دیدار ماه و مریخ در آسمان شب دوشنبه

اگر در زمان مقارنه ماه و مریخ به آسمان نگاه کنید، می‌توانید ماه را به شکل هلال یا نیمه‌ماه ببینید و درست در کنار آن، نقطه‌ای درخشان به رنگ سرخ یا نارنجی، که مریخ است. این ترکیب نوری بسیار دیدنی است و حتی بدون تلسکوپ هم قابل مشاهده است.

سراجی در ارتباط با مشاهده این پدیده نجومی می‌گوید: «برای دیدن این پدیده بایستی در شامگاه و پس از غروب خورشید منتظر آن باشید. هرچه آسمان تاریک‌تر شود بر زیبایی این پدیده خواهد افزود. به عبارت بهتر هرچه به غروب ماه نزدیک‌تر شویم ماه به مریخ نزدیک‌تر می‌شود؛ بنابراین در مناطق مرکزی ایران ماه و مریخ حدود ۲ درجه از یکدیگر فاصله خواهند داشت.

برای یافتن مریخ بایستی به سمت بالای ماه نگاه کنید و جرمی ستاره مانند و کم نور را ببینید که به رنگ سرخ متمایل است. مریخ هر زمان به نزدیکی زمین برسد، چون اندازه ظاهریش بیشتر می‌شود نور بیشتری از خورشید را بازتابش می‌کند و در آسمان درخشش زیبایی پیدا می‌کند. ولی با دور شدن از زمین نور آن کاهش چشمگیری می‌یابد.»

نکته مهم این است که این نزدیکی ظاهری به معنی این نیست که ماه و مریخ واقعاً در فضا نزدیک هم هستند، بلکه از دید ما روی زمین در یک راستا قرار گرفته‌اند و به همین دلیل این نزدیکی را می‌بینیم.

مدل‌های درخشان آسمان شب برای عکاسان نجوم

خیلی از دوستداران نجوم و اتفاقات آسمانی علاقه دارند که از پدیده‌های نجومی عکس بگیرند. عضو کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران در این باره نیز توضیح می‌دهد: «اگر دوربین عکاسی داشته باشید می‌توانید از این مقارنه زیبا عکس هم تهیه کنید. همچنین در صورتی که تلسکوپ داشته باشید عوارض سطحی ماه، بخش زمین‌تاب و همچنین با بزرگ‌نمایی مناسب می‌توانید دشت‌های مریخ را هم ببینید و تشخیص دهید قرص مریخ گرد و کامل نیست و مثل ماه شب دهم قمری است.»

برای دوستداران آسمان و ستاره‌شناسی، این لحظه فرصتی بی‌نظیر است تا چشمانشان را به زیبایی‌های آسمان شب بدوزند. این مقارنه نه تنها چشم‌اندازی آرامش‌بخش و دلنشین ایجاد می‌کند، بلکه فرصتی عالی برای ثبت عکس‌های خاطره‌انگیز و منحصر‌به‌فرد از آسمان فراهم می‌کند.