در سال‌های اخیر، بیش از ۳۰ هزار پرنده مهاجر به دلیل خشکسالی و کم‌آبی جان خود را از دست داده‌اند. به گفته سخنگوی صنعت آب ایران، با تداوم پنجمین سال خشکسالی پیاپی و کاهش ۴۰ درصدی بارندگی نسبت به سال گذشته، منابع آبی تهران در آستانه بحرانی جدی قرار گرفته‌اند.مطالعات زیست‌محیطی حاکی از آن است که کاهش آب باعث کاهش پوشش گیاهی در زیستگاه‌ها تا حدود ۴۵ درصد شده و همین موضوع به کاهش منابع غذایی حیات وحش منجر شده است. حالا این خشکسالی و بی‌آبی را در مقیاس زیستگاه‌های طبیعی ببینید؛ جایی که هزاران گونه جانوری به آن وابسته‌اند. کاهش بی‌سابقه منابع آب، کابوسی است که حیات وحش را در سراسر کشور تهدید می‌کند و آینده بسیاری از آنها را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

آب شرب حیات‌وحش تهران چگونه تامین می‌شود؟

حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، در گفت‌وگو با فارس، می‌گوید که کم‌آبی بر شرایط زیستی و حیات وحش تاثیرگذار بوده و بسیاری از چشمه‌ها خشک شده‌اند و ناچاریم برای تأمین آب شرب حیات وحش از تانکرها و منابع جایگزین استفاده کنیم.وی گفت که پوشش گیاهی نیز به دلیل کاهش بارش‌ها با مشکلات جدی مواجه شده و ظرفیت زیستگاه‌ها کاهش چشمگیری یافته است. به همین منظور برنامه‌هایی برای توزیع علوفه در زیستگاه‌ها اجرا شده تا تغذیه حیات وحش بهبود یابد.در همین زمینه، سارا زمانی، زیست‌شناس محیط زیست، معتقد است که کم‌آبی تهدیدی جدی برای حیات وحش است و باید به سرعت اقدامات مدیریت منابع آب و احیای زیستگاه‌ها انجام شود. استفاده از منابع آب جایگزین و توزیع علوفه تنها راه‌حل‌های موقتی‌اند و بدون مدیریت کلان، وضعیت بدتر خواهد شد اما فرزاد نادری، کارشناس منابع طبیعی،می‌گوید که تمرکز صرف بر کم‌آبی باعث شده برخی مشکلات اصلی مانند تخریب زیستگاه و آلودگی کمتر دیده شود. اگرچه کم‌آبی مهم است، اما توجه به مدیریت جامع زیست‌محیطی به همراه کنترل شکار و آلودگی می‌تواند تاثیرات بهتری داشته باشد.

سابقه مرگ حیوانات به دلیل کم‌آبی

در میان گونه‌های جانوری، حیواناتی مانند سموران، گوزن‌ها، کرگدن‌ها و بسیاری از پرندگان آبزی، به آب فراوان و مداوم نیاز دارند. این حیوانات به دلیل سازگاری کمتر با خشکی، حساس‌تر به کم‌آبی هستند و کاهش دسترسی به منابع آبی می‌تواند به سرعت منجر به کاهش جمعیت آنها شود. همچنین گونه‌های کوچکتر مانند دوزیستان، مارمولک‌ها و برخی حشرات نیز به دلیل وابستگی مستقیم به رطوبت، در شرایط کم‌آبی آسیب‌پذیرند.

در سال‌های اخیر، موارد متعددی از مرگ و میر گسترده حیوانات در زیستگاه‌های طبیعی به دلیل خشکی و کم‌آبی گزارش شده است. برای مثال در تالاب‌های استان‌های جنوبی کشور، کاهش منابع آبی باعث مرگ پرنده مهاجر و بومی شده است. همچنین در مناطق جنگلی، کاهش بارش موجب کمبود آب برای گونه‌های جانوری شده که در برخی نقاط به مرز انقراض رسیده‌اند.

کم‌آبی یکی از چالش‌های بزرگ پیش روی حیات وحش در سال‌های اخیر است که پیامدهای آن نه تنها مستقیم بر جانوران، بلکه بر کل زنجیره اکولوژیک تأثیرگذار است. کاهش منابع آبی، خشک شدن پوشش گیاهی و کاهش ظرفیت زیستگاه‌ها باعث می‌شود گونه‌ها توانایی سازگاری نداشته باشند و در معرض تهدید جدی قرار گیرند. مدیریت منابع آب، احیای تالاب‌ها و اتخاذ سیاست‌های کلان زیست‌محیطی با مشارکت تمامی نهادهای مرتبط، تنها راه تضمین بقای این گونه‌های حیاتی برای نسل‌های آینده است.