باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار- بیش از صد روز پس از آن‌چه دونالد ترامپ «روز رهایی» نامیده بود، چشم‌انداز نظم تجاری جدید جهانی آشکار شده است: نظمی مبتنی بر ترجیح‌های امپریالیستی و تبعیض‌آمیز. به گزارش اکونومیست، دولت آمریکا اکنون در حال اعمال تعرفه‌هایی بی‌سابقه علیه شرکای تجاری خود است، در حالی‌که کاخ سفید این رویکرد را به‌مثابه یک پیروزی بزرگ به تصویر می‌کشد.

در جدیدترین تصمیمات تجاری، ترامپ اعلام کرده است که بر طیف وسیعی از کشورها تعرفه‌هایی موسوم به «متقابل» وضع خواهد کرد که از ۱۰ تا ۴۱ درصد متغیر است. به‌طور مثال، کانادا که به دلیل برنامه‌اش برای به‌رسمیت شناختن فلسطین مورد خشم ترامپ قرار گرفته، با تعرفه‌ای ۳۵ درصدی مواجه شده است. در همین حال، اتحادیه اروپا، ژاپن و کره‌جنوبی برای جلوگیری از مواجهه با این تعرفه‌ها، به توافقاتی با ترامپ تن داده‌اند که شامل سرمایه‌گذاری صدها میلیارد دلاری در آمریکا در ازای دریافت معافیت‌هایی نسبی می‌شود.

با وجود این فشارها، در نگاه نخست به نظر می‌رسد که اقتصاد آمریکا آسیبی ندیده و بازارهای مالی واکنشی منفی نشان نداده‌اند. به گزارش اکونومیست، برخی ناظران در واشنگتن این وضعیت را به‌عنوان سندی از «پیروزی ترامپ در جنگ تعرفه‌ها» تلقی می‌کنند، اما این برداشت عمیقاً اشتباه است. چرا که تبعات واقعی این سیاست‌ها در حال انباشت است و پیامدهای بلندمدت آن می‌تواند برای اقتصاد آمریکا خسارت‌بار باشد.

آمارها نشان می‌دهد که نرخ مؤثر تعرفه‌های آمریکا تا پایان ژوئیه به ۱۸ درصد رسیده است، یعنی هشت برابر بیشتر از سال گذشته و در سطحی معادل دوران رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰. در حالی‌که هواداران ترامپ ادعا می‌کنند که درآمدهای گمرکی افزایش یافته و صادرکنندگان خارجی در حال پرداخت هزینه‌ها هستند، بررسی‌های اقتصادی خلاف این را نشان می‌دهد. تحلیل‌گران گلدمن ساکس تخمین زده‌اند که حدود ۸۰ درصد هزینه تعرفه‌ها عملاً توسط شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان آمریکایی پرداخت شده است. به عنوان مثال، شرکت‌های خودروسازی فورد و جنرال موتورز اعلام کرده‌اند که تنها در سه‌ماهه دوم سال جاری، به‌ترتیب ۸۰۰ میلیون و ۱.۱ میلیارد دلار هزینه تعرفه پرداخته‌اند.

شاید یکی از دلایل واکنش محدود بازارها، افزایش سرمایه‌گذاری‌های سنگین در حوزه هوش مصنوعی باشد. طبق گزارش Renaissance Macro Research، سرمایه‌گذاری‌های مربوط به هوش مصنوعی در دو فصل اخیر تأثیری بیشتر از کل هزینه‌کرد مصرف‌کنندگان در رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا داشته است. به گزارش اکونومیست، این عامل به‌همراه انباشت پیش‌دستانه کالا پیش از اعمال تعرفه‌ها، در کوتاه‌مدت موجب کاهش فشارهای تورمی شده اما درد اصلی هنوز در راه است.

با این حال، آن‌چه نگران‌کننده‌تر است، نه تأثیرات کوتاه‌مدت، بلکه روند بلندمدت و بی‌ثباتی ساختاری است که در حال شکل‌گیری است. ترامپ با کنار گذاشتن نظام چندجانبه تجاری که در آن کالاها صرف‌نظر از منشأ آن‌ها مشمول تعرفه‌های یکسان بودند، به‌سمت یک نظام دوجانبه متمایل شده که در آن نرخ تعرفه‌ها تابعی از ملاحظات سیاسی روز، فشارهای لابی‌گری و خلق‌وخوی شخص رئیس‌جمهور است. به گزارش اکونومیست، تنها در همین هفته، موضوعاتی مانند تعقیب قضایی یکی از متحدان ترامپ در برزیل و درگیری مرزی بین تایلند و کامبوج، به‌طور مستقیم بر تصمیمات تعرفه‌ای کاخ سفید تأثیر گذاشته‌اند.

در چنین وضعیتی، مزیت رقابتی شرکت‌ها نه در نوآوری و بهره‌وری، بلکه در توانایی‌شان برای تطبیق با سازوکار غیرشفاف و متغیر تعرفه‌ها خواهد بود. این الگوی ناپایدار و مبتنی بر تبعیض، نه‌تنها مصرف‌کنندگان آمریکایی را با قیمت‌های بالاتر و انتخاب‌های محدودتر روبه‌رو خواهد کرد، بلکه در آینده، تلاش برای بازگشت به نرخ‌های تعرفه‌ای پایین‌تر نیز با مقاومت شدید گروه‌هایی مواجه خواهد شد که پشت دیوارهای تعرفه‌ای رشد کرده و توان رقابت جهانی را از دست داده‌اند.

در مجموع، سیاست‌های تجاری ترامپ، برخلاف ادعاهای او درباره «عدالت» و «پیروزی»، بیش از آن‌که منافع آمریکا را تضمین کند، هزینه‌های سنگینی بر دوش اقتصاد داخلی خواهد گذاشت. به گزارش اکونومیست، این رویکرد نه‌تنها ناعادلانه، بلکه به‌شدت زیان‌بار است.