در ویدیوهای وایرال شبکه‌های اجتماعی، فرمول‌های موفقیت ساده و بی‌انتها هستند: چند پنل خورشیدی روی بام نصب می‌کنید و یک دستگاه ماینر هم کنارشان می‌گذارید. از اینجا به بعد خورشید کار خودش را می‌کند و شما فقط منتظر بیت‌کوین‌های تازه می‌مانید؛ ترکیبی که هم سبز و دوستدار محیط‌زیست به نظر می‌رسد و هم نوید درآمدی بی‌دردسر می‌دهد.

کلیت این تصویر ایده‌ی جذابی به نظر می‌رسد: یک منبع درآمد غیرفعال، پاک و مدرن که با کمترین زحمت، آینده مالی شما را تضمین می‌کند. اما آیا این فرمول تمام حقیقت را بازگو می‌کند؟ چرا به‌ندرت از آنچه پشت پرده‌ی این فرایند می‌گذرد، یعنی پیچیدگی‌های فنی، هزینه‌های پنهان و محاسبات اقتصادی چیزی می‌شنویم؟

آیا واقعاً می‌توانیم «طلای دیجیتال» را از پرتوهای خورشید به دست آوریم یا این مسیر چیزی جز سرابی پرهزینه نیست؟

کپی لینک

راستی‌آزمایی یک رؤیای اینستاگرامی

ایده‌ی اصلی استخراج بیت‌کوین با پنل خورشیدی، با فرایندی سه‌مرحله‌ای پیش می‌رود: انرژی رایگان خورشید، درآمد غیرفعال از استخراج و یک برگ سبز به کارنامه محیط‌زیستی شما. بیایید این روایت‌ها را کنار داده‌های واقعی بگذاریم، هر وعده را به‌تنهایی بررسی کنیم و ببینیم چه چیزی از آن باقی می‌ماند وقتی که فیلترهای رنگارنگ و موسیقی‌های هیجان‌انگیز را کنار بزنیم.

کپی لینک

ادعای اول: «انرژی رایگان خورشید»

این شعار بر پایه‌ی واقعیتی ظاهراً ساده عنوان می‌شود: نور خورشید که پول نمی‌خواهد. اما آنچه روی پشت‌بام شما می‌تابد، به‌تنهایی نه برق تولید می‌کند و نه بیت‌کوین. برای مهار این نور و تبدیلش به الکتریسیته قابل‌استفاده، باید وارد قلمرویی شوید که برچسب قیمتش کوچک‌ترین شوخی‌ای با شما ندارد.

اینجا با اولین دیوار بلند اقتصادی روبه‌رو می‌شویم: هزینه سرمایه‌گذاری اولیه. طبق گزارش‌ها، نصب یک سیستم خورشیدی مسکونی استاندارد به طور متوسط بین ۱۴,۰۰۰ تا ۳۶,۰۰۰ دلار هزینه خواهد داشت، ضمن اینکه هزینه‌ی متوسط به‌ازای هر وات تولیدی نیز رقمی بین ۲٫۵۳ تا ۳٫۵۶ دلار تخمین زده می‌شود.

استفاده از «انرژی رایگان» خورشید برای ماینینگ به سرمایه‌گذاری اولیه سنگینی نیاز دارد

(البته در اغلب کشورهای جهان سیستم‌های تجاری در مقیاس بزرگ‌تر، هزینه کمتری به‌ازای هر وات دارند، اما به سرمایه‌گذاری اولیه بسیار عظیم‌تری نیاز دارند که از توان افراد عادی خارج است.)

پس در عمل عبارت فریبنده‌ی «انرژی رایگان» مستلزم سرمایه‌گذاری اولیه سنگینی خواهد بود که هسته اصلی تمام تحلیل‌های اقتصادی بعدی را تشکیل می‌دهد و اولین خدشه را به پیکر رؤیای ما وارد می‌کند.

چطور توکن های کلاهبرداری و پروژه های جعلی ارز دیجیتال را شناسایی کنیم؟

مطالعه '9

15 02 04

بهترین صرافی های ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی

مطالعه '11

11 04 04

بیت کوین در کنار نماد صرافی کوینکس و نوبیتکس

کپی لینک

ادعای دوم: «استخراج بیت‌کوین برای درآمد غیرفعال»

این شعار ساده نیز پیچیدگی، رقابت نفس‌گیر و مدیریت فعالی را که پیش‌زمینه‌ی موفقیت عملیات ماینینگ محسوب می‌شود، به‌کلی نادیده می‌گیرد.

استخراج بیت‌کوین صنعتی فوق‌العاده رقابتی در مقیاس جهانی است. معمولاً سودآوری این حوزه را «هدفی متحرک» ذکر می‌کنند که همیشه تحت‌تأثیر سه عامل قدرتمند قرار دارد: نوسانات شدید و غیرقابل‌پیش‌بینی قیمت بیت‌کوین، افزایش بی‌وقفه و دائمی «سختی شبکه»، و نیاز همیشگی به ارتقای سخت‌افزار برای حفظ بهره‌وری.

استخراج بیت‌کوین صنعتی فوق‌العاده رقابتی در مقیاس جهانی است

دستگاه‌های ماینینگ (معروف به ASIC) با سرعتی باورنکردنی کارایی خود را در برابر مدل‌های جدیدتر از دست می‌دهند و به‌سرعت منسوخ می‌شوند. متوسط طول «عمر اقتصادی» یک دستگاه استخراج، تنها بین ۱٫۳ تا ۱٫۵ سال است و پس از این دوره، دستگاه آن‌قدر ناکارآمد می‌شود که هزینه برق مصرفی آن از درآمد حاصله پیشی می‌گیرد.

درواقع مفهوم «درآمد غیرفعال»، توهمی خطرناک است، زیرا موفقیت عملیات ماینینگ بدون نظارت دائمی، نگهداری، تصمیم‌گیری سریع و مدیریت ریسک بازار امکان‌پذیر نیست و هیچ شباهتی به درآمدی بی‌دردسر و خودکار ندارد.

کپی لینک

ادعای سوم: «استخراج خورشیدی با محیط زیست سازگار است»

این ادعا را می‌توانیم ساده‌سازی بیش از حد یک مسئله چندوجهی بدانیم. برای ارزیابی دقیق اثرات زیست‌محیطی، باید از مفهومی به نام «ارزیابی چرخه حیات» استفاده کنیم که تمامی مراحل، از تولید سخت‌افزار تا اسقاط آن را شامل می‌شود.

فرایند تولید پنل‌های خورشیدی، به‌ویژه خالص‌سازی سیلیکون، انرژی زیادی را صرف می‌کند و در کشورهایی مانند چین، با استفاده از برق تولیدی از زغال‌سنگ انجام می‌شود. پس از همان اول با نوعی «بدهی کربنی» مواجهیم که جبران آن به چندین سال فعالیت پاک نیاز خواهد داشت.

هر تراکنش بیت‌کوین تقریباً معادل دور ریختن یک دستگاه آیپد کوچک، پسماند الکترونیکی ایجاد می‌کند

اما این مسئله در مقابل دستگاه‌های ماینر بسیار ناچیز به‌نظر می‌رسد: تولید این مدارهای مجتمع با کاربرد خاص (ASIC) تأثیرات زیست‌محیطی سنگینی به دنبال دارد که به لطف انرژی خورشیدی بهبود نمی‌یابد: طبق برآوردها چنان‌که این صنعت سالانه بیش از ۳۰ هزار تن زباله‌های الکترونیکی تولید می‌کند.

نکته‌ی قابل‌توجه اینکه هر تراکنش بیت‌کوین به طور متوسط معادل دورریختن یک دستگاه آیپد کوچک، یعنی حدود ۲۷۲ گرم پسماند الکترونیکی ایجاد می‌کند. این‌ها را روی دیگر سکه‌ی «بیت‌کوین سبز» بدانید که به‌ندرت در روایت‌های محبوب به تصویر کشیده می‌شوند.

کپی لینک

مهندسی یک نیروگاه شخصی؛ ابعاد واقعی پروژه

آرایه پنل‌های خورشیدی در مناطق مسکونی: خانه‌ای ویلایی بزرگ و چند طبقه در منطقه سرسبز با درختان نخل در اطراف و پنل‌های خورشیدی روی سقف خانه

پس از فروریختن پایه‌های رؤیای اولیه، بیایید وارد دنیای واقعی مهندسی و اعداد شویم. برای راه‌اندازی حتی یک دستگاه استخراج مدرن به‌صورت ۲۴ ساعته و مستقل از شبکه برق، به چه تجهیزاتی نیاز داریم؟

برای این مطالعه موردی، یک دستگاه استاندارد صنعتی به نام Bitmain Antminer S19 Pro را در نظر می‌گیریم. این ماینر با نرخ هش 110TH/s، به طور مداوم ۳۲۵۰ وات برق مصرف می‌کند؛ معادل مصرف روزانه ۷۸ کیلووات‌ساعت.

برای تأمین این حجم از انرژی، باید یک آرایه خورشیدی طراحی کنیم.

فرض می‌کنیم پروژه در مکانی با نور متوسط تا بالا اجرا می‌شود؛ جایی که اوج تابش خورشید به حدود ۵٫۵ ساعت می‌رسد. سیستم نه‌تنها باید برق ماینر در طول روز را تأمین کند، بلکه باید باتری‌ها را برای پوشش ۱۸٫۵ ساعت باقی‌مانده (شب و هوای ابری) نیز شارژ کند.

برای روشن نگه‌داشتن فقط یک ماینر، به ظرفیت برق سه آپارتمان نیاز داریم

با این حساب برای تولید ۷۸ کیلووات‌ساعت در ۵٫۵ ساعت، به یک آرایه با ظرفیت ۱۴٫۲ کیلووات نیاز داریم. با درنظرگرفتن ۱۵ الی ۲۰درصد تلفات سیستم (ناشی از ناکارآمدی اینورتر، سیم‌کشی و گرما)، یک آرایه خورشیدی ۱۷ کیلوواتی می‌تواند نقطه شروعی واقع‌بینانه باشد.

برای مقایسه، در نظر داشته باشید یک سیستم خورشیدی مسکونی معمولی که برق یک خانه بزرگ را تأمین کند، معمولاً ۵ تا ۱۰ کیلووات ظرفیت دارد، یعنی برای روشن نگه‌داشتن فقط یک ماینر، به ظرفیت برق سه آپارتمان نیاز داریم.

انرژی خورشیدی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

خورشید به‌عنوان یکی از منابع انرژی بی‌نهایت، تمیز و مقرون به صرفه می‌تواند آینده‌ی انرژی و سوخت را متحول کند.

سارا ارجمند

مطالعه '17

انرژی خورشیدی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

کپی لینک

محاسبه اندازه بانک باتری

باتری لیتیوم یونی برای ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی

اینجا است که ماجرا رنگ‌وبوی «نیروگاه» پیدا می‌کند. استخراج رقابتی بیت‌کوین یعنی دستگاه باید بی‌وقفه روشن باشد، بدون وقفه شبانه یا مرخصی روز ابری. برای پوشش ساعات شب و حداقل یک روز کاملاً ابری، ما به یک سیستم ذخیره‌سازی انرژی (ESS) با ظرفیت ۱۵۶ کیلووات‌ساعت ظرفیت قابل‌استفاده عظیم نیاز داریم.

استخراج رقابتی یعنی دستگاه باید بی‌وقفه روشن باشد، حتی بدون مرخصی روز ابری

اما چون باتری‌های لیتیوم یونی را نمی‌توان تا ته خالی کرد، با درنظرگرفتن عمق دشارژ ۸۰ درصد، ظرفیت اسمی لازم به حدود ۱۹۵ کیلووات‌ساعت می‌رسد.

این محاسبات یک واقعیت مهم را آشکار می‌سازد: نیازهای انرژی حتی یک دستگاه ماینر، مستلزم ساخت یک نیروگاه کوچک است که بسیار فراتر از هنجارهای مسکونی است. تصویر متداولی که از افزودن یک ماینر به سیستم خورشیدی خانگی در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود، از نظر فنی و مالی ناقص و غیرممکن است.

کپی لینک

آیا این سرمایه‌گذاری سودآور است؟

حالا که ابعاد فنی پروژه را شناختیم، وقتش رسیده که وارد جدی‌ترین بخش ماجرا شویم: اکسل‌ها و جمع و تفریق‌ها. پرسش ساده است و پاسخ نه‌چندان شیرین که انتظار داریم: آیا این سرمایه‌گذاری اصلاً به‌صرفه است؟

کپی لینک

هزینه سرمایه‌گذاری اولیه (CAPEX)

بیایید قدم‌به‌قدم هزینه‌ها را جمع بزنیم:

سخت‌افزار ماینینگ: یک دستگاه Antminer S19 Pro که در بازار جهانی حدود ۳ تا ۴ هزار دلار قیمت دارد.

سیستم خورشیدی ۱۷ کیلوواتی: این بخش با میانگین ۲٫۵۳ دلار به‌ازای هر وات، حدود ۴۳,۰۱۰ دلار خرج روی دستتان می‌گذارد.

سیستم ذخیره‌سازی انرژی (۱۹۵ کیلووات‌ساعت): حتی با قیمت نسبتاً پایین ۱۳۹ دلار برای هر کیلووات‌ساعت در سال ۲۰۲۴، فقط خود باتری‌ها بیش از ۲۷ هزار دلار هزینه دارند و این بدون احتساب اینورتر، تجهیزات جانبی و نصب است که رقم را بالاتر می‌برد.

مجموع هزینه سرمایه‌گذاری اولیه برای راه‌اندازی تنها یک دستگاه ماینر مستقل از شبکه برق، به‌راحتی از ۷۰ تا ۸۰ هزار دلار فراتر می‌رود. چنین رقمی، پروژه را از «سازوکاری برای درآمد جانبی» به یک سرمایه‌گذاری تجاری تمام‌عیار تبدیل می‌کند.

(اگر بخواهیم با مثالی از ماینرهای رایج در بازار ایران این محاسبات را پیش ببریم، می‌توانیم ماینر M61 را با قیمت حدودی ۲۶۵ میلیون تومان مثال بزنیم که میانگین مصرف برق آن حدود ۳٫۵ کیلووات‌ساعت عنوان می‌شود. با روشن نگه‌داشتن ۲۴ ساعتی این ماینر، ۸۴ کیلووات‌ساعت انرژی مصرف می‌کنید.

برای اینکه یک ماینر ۳۵۰۰ واتی را ۲۴ ساعته روشن نگه‌دارید، باید توان پنل‌های خورشیدی شما به ۲۰ تا ۲۲ کیلووات برسد که بیش از ۳۰۰ میلیون تومان هزینه خواهد داشت. با خرید یک باتری ۸۴ کیلووات ساعتی برای ذخیره‌ی انرژی در روز و استفاده در شب، اینورتر و تجهیزات جانبی، مجموع هزینه‌های راه‌اندازی سیستم و ماینر شما از یک میلیارد تومان فراتر می‌رود.)

کپی لینک

درآمد و سودآوری: هدفی که مدام جابه‌جا می‌شود

دستگاه صنعتی ماینر بیت‌کوین کنار پنل‌های خورشیدی

سودآوری استخراج بیت‌کوین، نه فقط به یک متغیر، که به دو عامل اصلی بستگی دارد: قیمت بیت‌کوین و سختی شبکه؛ عواملی که هیچ سرمایه‌گذار کوچک یا بزرگی کنترلی روی آن‌ها ندارد. اما یک عنصر دیگر هم هست که اغلب دست‌کم گرفته می‌شود و حتی از قیمت برق هم سرنوشت‌سازتر است: زمان فعالیت (Uptime).

تحلیل وبسایت تخصصی Braiins.com نشان می‌دهد عملیاتی که با بیش از ۹۰درصد زمان (از ۲۴ ساعت) فعالیت و هزینه برق پایین (مثلاً ۰٫۰۵ دلار به‌ازای هر کیلووات‌ساعت) می‌کند، سودآوری بسیار بیشتری نسبت به عملیاتی خواهد داشت که تنها ۳۵ درصد اوقات فعالیت دارد؛ مثل یک سیستم خورشیدی بدون باتری که فقط در طول روز کار می‌کند.

زمان بازگشت سرمایه برای یک سرمایه‌گذار خُرد در عمل احتمالاً هرگز فرا نمی‌رسد

حتی اگر برق چنین سیستمی رایگان باشد، باز هم درآمدش به‌مراتب کمتر خواهد بود. نکته‌ی کلیدی اینکه اغلب عملیات‌هایی که زمان فعالیتشان زیر ۶۰درصد است، صرف‌نظر از هزینه برق، غیراقتصادی هستند. این یافته‌ها تأکید دارند اگر می‌خواهید با انرژی خورشیدی واقعاً در استخراج بیت‌کوین رقابت کنید، باید روی باتری‌های پرظرفیت سرمایه‌گذاری کنید تا بتوانید دستگاه را شبانه‌روز روشن نگه دارید.

به عبارتی با این حجم از هزینه اولیه و با درنظرگرفتن استهلاک سریع سخت‌افزار دوره بازگشت سرمایه برای یک سرمایه‌گذار خرد در عمل احتمالاً هیچ‌وقت فرا نخواهد رسید. پیش از آنکه دستگاه حتی هزینه خود را جبران کند، از نظر اقتصادی از دور خارج می‌شود.

در جدول زیر که براساس CAPEX اولیه ۸۰ هزار دلاری و استهلاک سخت‌افزار ترسیم شده، این ریسک شدید را مشاهده می‌کنید:

سناریو	میانگین قیمت بیت‌کوین (دلار)	رشد ماهانه سختی شبکه	درآمد سال اول (دلار)	سود/زیان سال اول (دلار)	دوره بازگشت سرمایه (سال)
بدبینانه (بازار خرسی)	۶۰ هزار دلار	۸ درصد	حدود ۵ هزار دلار	حدود ۳۵۰۰ دلار	هرگز
پایه	۱۱۵ هزار دلار	۶ درصد	حدود ۱۲ هزار دلار	حدود ۱۰٬۵۰۰ دلار	حدود ۷٫۶ سال
خوش‌بینانه (بازار گاوی)	۱۵۰ هزار دلار	۴ درصد	حدود ۲۰ هزار	حدود ۱۸٬۵۰۰ دلار	حدود ۴٫۳ سال

این جدول نشان می‌دهد که حتی در خوش‌بینانه‌ترین سناریوی بازار، بازگشت سرمایه اولیه قبل از منسوخ‌شدن کامل سخت‌افزار تقریباً غیرممکن است. در واقع چنین انتخابی برای اشخاص مستقل و سرمایه‌گذاران کوچک، سرمایه‌گذاری‌ای با ریسک بسیار بالا و شانس موفقیت بسیار پایین محسوب می‌شود.

کپی لینک

بازیگران واقعی استخراج بیت‌کوین خورشیدی چه کسانی هستند؟

استخراج بیت‌کوین از انرژی خورشیدی و بادی در مقیاس صنعتی و بزرگ

تا اینجای کار، نتیجه برای سرمایه‌گذار خُرد روشن بود: ماین‌کردن «بیت‌کوین خورشیدی» در مقیاس خانگی بیشتر به یک ماجراجویی پرهزینه شباهت دارد تا یک منبع درآمد مطمئن.

پس این‌همه هیاهو برای چیست؟ آیا می‌توانیم استخراج خورشیدی بیت‌کوین را دروغی بزرگ بدانیم؟ نه دقیقاً. واقعیت این است که مدل اقتصادی واقعی و توجیه‌پذیر استخراج بیت‌کوین با انرژی خورشیدی وجود دارد؛ اما بازیگرانش نه علاقه‌مندان خانگی، که اپراتورهای بزرگ انرژی‌های تجدیدپذیر در مقیاس صنعتی هستند.

کپی لینک

بیت‌کوین در نقش «خریدار نهایی انرژی»

نیروگاه‌های بزرگ بادی و خورشیدی با مشکلی اساسی و ذاتی دست‌به‌گریبان‌اند: تناوب و ناپایداری (Intermittency). خورشید همیشه نمی‌تابد و باد همیشه نمی‌وزد.

چالش بزرگ‌تر زمانی رخ می‌دهد که تولید انرژی بالا و تقاضای شبکه پایین است، مثل نیمه‌شب‌ها یا آخر هفته‌ها. در این شرایط، قیمت برق در بازارهای عمده‌فروشی می‌تواند به‌شدت کاهش یابد یا حتی منفی شود و به همین دلیل اپراتور شبکه به نیروگاه‌ها دستور می‌دهد تا تولید خود را متوقف کنند.

اینجا است که استخراج بیت‌کوین به‌عنوان یک راه‌حل هوشمندانه وارد میدان می‌شود. ماینرها می‌توانند مراکز داده‌ی خود را مستقیماً در کنار یک نیروگاه خورشیدی یا بادی احداث کنند و این و برق مازاد را که در غیر این صورت ارزشی نداشت، با قیمت بسیار پایین بخرند.

نکته مهم اینکه بار مصرفی استخراج بیت‌کوین کاملاً انعطاف‌پذیر است و می‌توان آن را در کسری از ثانیه قطع و وصل کرد. این استراتژی انرژی تلف‌شده را به جریان درآمدی جدیدی تبدیل می‌کند. شرکت‌های بزرگی مانند CleanSpark و Soluna مدل کسب‌وکار خود را دقیقاً بر همین اساس بنا نهاده‌اند.

بازیگران مدل اقتصادی بیت‌کوین خورشیدی، نه علاقه‌مندان خانگی، بلکه اپراتورهای بزرگ انرژی هستند

پژوهشی پیرامون پروژه‌ی مشابهی در امارات متحده عربی، این رویکرد را به‌خوبی نشان می‌دهد: وقتی استخراج بیت‌کوین در کنار یک مزرعه خورشیدی ادغام شد، دوره بازگشت سرمایه پروژه از ۸٫۱ سال به تنها ۳٫۵ سال کاهش یافت.

در این حالت سرمایه‌گذار نیروگاه خورشیدی را برای استخراج بیت‌کوین نمی‌سازد؛ بلکه عملیات استخراج بیت‌کوین را به نیروگاه خورشیدی خود می‌آورد تا کسب‌وکار اصلی خود، یعنی فروش انرژی را پایدارتر، مطمئن‌تر و سودآورتر کند. این همان جایی است که استخراج و انرژی پاک، در مقیاس صنعتی، به‌جای تقابل با هم وارد یک شراکت برد-برد می‌شوند.

کپی لینک

توصیه‌ای به سرمایه‌گذاران

ماجرای «بیت‌کوین خورشیدی» دو روی کاملاً متفاوت دارد. نخست نسخه‌ی ساده‌پسندی که با عناوین «درآمد آسان، سبز و بی‌دردسر برای همه» در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌شود و با اولین بررسی‌های جدی فرومی‌ریزد.

دیگری نسخه‌ی واقعی و پیچیده‌ای است که فقط مختص غول‌های انرژی است. کارشناسان هم براساس تحلیل‌های فنی و اقتصادی توصیه‌های زیر را ارائه می‌کنند:

برای علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران خرد: سراغ این ماجرا نروید. هزینه ساخت یک سیستم مستقل که بتواند ۲۴ ساعته ماینینگ کند، آن‌قدر بالا است که حتی قبل از دیدن رنگ سود، دستگاهتان به تاریخ می‌پیوندد.

در دنیای فناوری و مالی، هیچ ناهار رایگانی وجود ندارد؛ حتی اگر زیر نور کامل خورشید سرو شود

برای سرمایه‌گذاران بزرگ و توسعه‌دهندگان پروژه: هوشمندانه عمل کنید. به‌جای ساخت یک نیروگاه صرفاً برای استخراج، ماینینگ را به پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر موجود متصل کنید. مدل «خریدار نهایی انرژی» همان جایی است که بیت‌کوین می‌تواند انرژی مازاد را به سود تبدیل کند.

در مناطقی با سهم بالای انرژی‌های پاک و شبکه‌هایی که ظرفیت اضافه دارند، ماینینگ می‌تواند درآمدهای بیشتری تولید کند، بازدهی کل نیروگاه را بالا ببرد و حتی به تعادل شبکه کمک کند؛ اما برای افراد و سرمایه‌گذاران کوچک، این کار اصلا صرفه‌ی اقتصادی ندارد.