فرارو- دیابت نوع ۵ عمدتاً ژنتیکی است و چالش‌های تازه‌ای را برای نظام سلامت به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند.

به گزارش فرارو به نقل از ایندیا تودی، در تحولی مهم در حوزه پزشکی، فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) به‌تازگی نوع جدیدی از دیابت را شناسایی و به رسمیت شناخته است که با عنوان «دیابت نوع ۵» یا دیابت بالغین جوان (MODY: Maturity-Onset Diabetes of the Young) شناخته می‌شود. این بیماری ژنتیکی که بیشتر در کودکان ظاهر می‌شود، در بسیاری از کشورها، ازجمله هند، به‌دلیل نادر بودن، اغلب تشخیص داده نمی‌شود.

دیابت نوع ۵ نتیجه‌ی جهش در یک ژن خاص به نام HNF1B است؛ جهشی که نه‌تنها سطح قند خون را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند به سایر اندام‌های حیاتی مانند کلیه‌ها، لوزالمعده و سیستم تولیدمثل نیز آسیب برساند. برخلاف انواع معمول دیابت، این نوع از بیماری اغلب در سنین پایین آغاز می‌شود و با نشانه‌هایی فراتر از اختلالات قند خون همراه است.

دیابت نوع ۵ چه تفاوتی با انواع دیگر دارد؟

برخلاف دیابت نوع ۱ که ماهیتی خودایمنی دارد یا دیابت نوع ۲ که ناشی از مقاومت به انسولین است، دیابت نوع ۵ یک بیماری ارثی است که معمولاً در سنین پایین بروز می‌یابد. به‌گفته‌ی دکتر هیمیکا چاولا، متخصص ارشد غدد درون‌ریز و دیابت، علائم این نوع از دیابت فراتر از نوسانات قند خون است و شامل ناهنجاری‌هایی در کلیه‌ها و سیستم تولیدمثلی نیز می‌شود.

یکی از چالش‌های اصلی، تشخیص نادرست این بیماری است. از آنجا که علائم دیابت نوع ۵ می‌تواند شبیه دیابت نوع ۱ یا ۲ باشد، بیماران ممکن است درمان نامناسبی دریافت کنند؛ درمانی که در صورت تشخیص اشتباه، می‌تواند منجر به نادیده گرفتن عوارض مهمی در کلیه یا اندام‌های دیگر شود. ازجمله نشانه‌هایی که می‌تواند در تشخیص این نوع دیابت کمک‌کننده باشد، وجود کیست در کلیه، ناهنجاری‌های ساختاری در لوزالمعده و اختلالات الکترولیتی مانند کمبود منیزیم (هیپومنیزمی) در خون است.

درمان دیابت نوع ۵ چگونه است؟

به‌رغم اهمیت سبک زندگی سالم، ازجمله تغذیه سالم و ورزش منظم، کنترل دیابت نوع ۵ معمولاً نیازمند مداخلات دارویی است. به گفته دکتر چاولا، اگرچه رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی می‌تواند سطح قند خون را مدیریت کند، اما در بیشتر موارد برای بیماران دیابت نوع ۵ داروهای خوراکی ضد دیابت یا حتی درمان با انسولین ضروری می‌شود.

درمان این نوع دیابت با چالش‌هایی همراه است. برخلاف دیابت نوع ۱ که انسولین به‌سرعت مورد نیاز است، و برخلاف دیابت نوع ۲ که عامل اصلی مقاومت به انسولین است، بیماران دیابت نوع ۵ ممکن است در ابتدا به دیگر داروها واکنش مثبت نشان دهند؛ اما بسیاری از آنان در نهایت به تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد عملکرد این داروهای خوراکی در بیماران دیابت نوع ۵ معمولاً ضعیف‌تر است، که احتمالاً به دلیل نقص‌های ساختاری در لوزالمعده می‌باشد.

افزون‌براین، پژوهش‌های جدید به داروهای نوینی همچون GLP-1 مانند لیراگلوتاید (Liraglutide) اشاره دارند که می‌توانند با تحریک تولید انسولین در برخی بیماران مؤثر واقع شوند، حتی در شرایطی که عملکرد اندام‌ها به‌طور کامل توسعه نیافته باشد.

اهمیت تشخیص زودهنگام

بر اساس یک مطالعه جهانی در سال ۲۰۲۲ که در ۱۵ کشور انجام شد، حدود ۸۸.۲۴ درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۵ که به‌طور ژنتیکی تأیید شده بودند، پیش از ۲۵ سالگی تشخیص داده شدند. این آمار بر ماهیت زودهنگام بیماری و نیز احتمال بالای اشتباه در طبقه‌بندی تأکید دارد.

به گفته دکتر چاولا، افزایش آگاهی عمومی و آموزش دقیق پزشکان از گام‌های حیاتی برای بهبود روند تشخیص و درمان است. او همچنین تأکید می‌کند که افزودن آزمایش‌های ژنتیکی مقرون‌به‌صرفه به فرآیندهای تشخیصی، به‌ویژه در کشورهایی مانند هند، می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود کیفیت مراقبت از بیماران داشته باشد.