باشگاه خبرنگاران جوان - تنها ۱۵ سال پیش، گونه‌های شناخته‌شده زعفران وحشی در ایران هشت مورد بود، اما تحقیقات میدانی گسترده علیرضا دولتیاری عضو هیات علمی و مدیر بانک گیاهی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و دیگر محققان بین‌المللی، این رقم را به ۲۵ گونه رسانده است.

حدود دو سوم این گونه‌ها انحصاری ایران هستند. پنج گونه جدید زعفران توسط دولتیاری و پروفسور روکسانس معرفی و یک گونه نیز به افتخار وی C. dolatyarii نامگذاری شده است.

مطالعه زعفران‌های ایران، در قالب یک پروژه ملی در دست اجراست. با پیمایش و نمونه برداری از تمام زیستگاه‌های طبیعی این جنس در کشور، غنی‌ترین کلکسیون زنده از زعفران وحشی ایران در مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران ایجاد شده است.

این گنجینه ژنتیکی منبعی ارزشمند برای مطالعات تکمیلی به شمار می‌آید. به عنوان بخشی از این پروژه، ویژگی‌های گرده‌شناسی (Palynomorphological traits) گونه‌های ایرانی این جنس با استفاده از میکروسکوپ‌های نوری و الکترونی (SEM) مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌های تیم تحقیقاتی مرکز نشان داد که بسیاری از گونه‌ها دارای ماهیت مستقل هستند و این نتایج جایگاه ایران را به‌عنوان یکی از مراکز اصلی تنوع و گونه‌زایی زیرجنس Nudiscapus در جهان تقویت کرد.

جنس Crocus بیش از ۲۶۰ گونه وحشی در سراسر جهان دارد که بسیاری از آنها دارای ارزش دارویی، غذایی یا زینتی هستند. ترکیه و شبه‌جزیره بالکان مراکز اصلی تنوع این جنس محسوب می‌شوند، اما یافته‌های علمی اخیر نشان داده است که ایران نیز یکی از غنی‌ترین رویشگاه‌ها برای این جنس بخصوص بخش Nudiscapus در دنیاست.

یافته‌های ریز ربخت شناسی که حاصل سال‌ها تلاش میدانی و آزمایشگاهی است، در مجله بین‌المللی Microscopy Research and Technique با ضریب تأثیر ۲.۱ به چاپ رسیده است که برای مطالعه مقاله به لینک Wiley Online Library مراجعه کنید.

منبع: مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران وابسته به جهاد دانشگاهی