مازندران و افت کیفیت هوا و کاهش شعاع دید در نقاط مختلف مازندران طی در روزهای اخیر به شکل گسترده‌ای مورد توجه شهروندان و کاربران فضای مجازی و رسانه‌ها قرار گرفته است. موضوعی که در یک دهه گذشته به مرور پررنگ‌تر شد و حالا ۲ سال است که به طور جدی گریبان مازندران را گرفته است.

این آلودگی هوا که در سال‌های اخیر بیشتر مربوط به مناطق شرقی و مرکزی مازندران بود، حالا شهرهای غربی استان را نیز در بر گرفته است. همین افزایش گستره آلودگی هوا و همچنین مشاهده این وضعیت در ماه‌های مختلف سبب شده که توجه به آن نیز در جامعه افزایش یابد.

پس از گمانه‌زنی‌های متعدد درباره منشاء این آلودگی که در روزهای اخیر آسمان مازندران را در بر گرفته، اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران برای پاسخ دادن به پرسش‌ها و ابهام‌های ایجاد شده در جامعه و شفاف‌سازی موضوع، اطلاعیه‌ای صادر کرده و منشاء آلودگی و ضرورت اقدامات مراقبتی برای کاهش آسیب‌های احتمالی ناشی از این وضعیت را شرح داده است.

در این اطلاعیه که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته است، نوشته شده: «در پی کاهش کیفیت هوا طی روزهای اخیر، بررسی‌های تخصصی این اداره‌ کل بر اساس داده‌های ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا، تحلیل تصاویر ماهواره‌ای و هم‌اندیشی کارشناسی با اداره‌کل هواشناسی استان نشان می‌دهد که افت کیفیت هوای استان ناشی از وقوع پدیده گرد و غبار است.»

اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران منشاء این گرد و غبار موجود در آسمان مازندران را بر اساس مطالعات منشاءیابی کانون‌های گرد و غبار که توسط ستاد ملی مقابله با گرد و غبار انجام شده، کانون‌های فرسایش بادی و گرد و غبار واقع در شمال و شمال‌شرق کشور، از جمله پهنه‌های بیابانی کشورهای همسایه مانند صحرای «قره‌قوم» در کشور ترکمنستان عنوان کرد و تاکید کرده که این پهنه‌های بیابانی مهم‌ترین اثرگذار بر وقوع پدیده گرد و غبار در آسمان مازندران هستند.

بنا به اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران، مطالعات انجام شده همراه با بررسی تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های میدانی سال‌های اخیر، نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از توده‌های گرد و غبار ورودی به نوار شمالی کشور از همین کانون‌های فعال برون‌مرزی سرچشمه می‌گیرد.

در ادامه این اطلاعیه آمده است: «در عین حال، برخی فعالیت‌های آلاینده داخلی نظیر فعالیت‌های صنعتی و معدنی و آتش‌زدن کاه و کلش اراضی کشاورزی از جمله منابع آلودگی نقطه‌ای محسوب می‌شوند و می‌توانند موجب آلودگی‌های محلی شوند، اما پدیده فراگیر اخیر ناشی از گرد و غبار بوده است.»

اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران با توجه به شرایط کیفی هوا در این استان ضمن اعلام این‌که پایش کیفیت هوا به‌صورت مستمر در حال انجام است و آخرین وضعیت به‌طور رسمی اطلاع‌رسانی خواهد شد، تاکید کرد تا شهروندان نسبت به توصیه‌های بهداشتی مربوط به خودمراقبتی در زمان آلودگی هوا توجه لازم را داشته باشند.

در این اطلاعیه تاکید شده است: «شهروندان به‌ویژه گروه‌های حساس به‌منظور مراقبت از سلامت عمومی، پرهیز از حضور طولانی‌مدت در فضای باز، استفاده از ماسک استاندارد در صورت ضرورت خروج از منزل، بستن درها و پنجره‌ها و کاهش تهویه طبیعی در زمان اوج آلودگی، مصرف مایعات کافی، پرهیز از فعالیت‌های شدید ورزشی در فضای باز و مراجعه به مراکز درمانی در صورت بروز علائم تنفسی را جدی بگیرند.»

بر اساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران، با توجه به افزایش غلظت ذرات معلق و در چارچوب شیوه‌نامه مدیریت شرایط اضطرار پدیده گرد و غبار، کارگروه مدیریت شرایط اضطرار با ریاست اداره‌کل مدیریت بحران استان و دبیری اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران به منظور نظارت و راهبری اقدامات دستگاه‌های ذی‌ربط در اسرع وقت تشکیل می شود و تصمیمات لازم متعاقباً از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری اطلاع‌رسانی خواهد شد.

نخستین بار دهم دی ماه سال ۱۳۹۶ با انتشار خبری مبنی بر آلودگی موقت هوای شهر ساری و قرار گرفتن این شهر در فهرست شهرهای آلوده کشور مشخص شد که پای آلودگی هوا به طور رسمی به مازندران هم باز شد و همان زمان از این موضوع به عنوان زنگ خطری در حوزه سلامت هوای مازندران یاد شده بود.

مازوت‌سوزی مستمر در نیروگاه نکا و بی‌توجهی برخی واحدهای صنعتی به میزان آلیندگی فعالیت‌ این واحدها، فعالیت غیراستاندارد واحدهای معدنی و تبدیل شدن برخی نقاط استان به کانون ریزگرد، ترافیک سنگین و افزایش خودروها و در سال‌های اخیر نیز فعالیت غیراستاندارد نیروگاه زباله‌سوز نوشهر از عوامل اصلی آلودگی هوای این استان هستند.

اما از ۲ سال گذشته پای ریزگردها نیز به صورت رسمی به این استان باز شد. ریزگردهای صحرای قره‌قوم ترکمنستان که در روزهای پایانی تابستان ۱۴۰۲ آسمان مازندران را تسخیر کرده‌ بودند و برای ساکنان مناطق شرقی و مرکزی این استان دردسرساز شدند حالا ۲ سال است که هر از گاهی در آسمان مازندران جولان می‌دهند.

اطلاعیه روز جمعه -۲۳ آبان- که از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران منتشر شد، نخستین اطلاعیه رسمی درباره آلودگی هوا و ضرورت خودمراقبتی شهروندان در این شرایط است.