فرارو- هزار کیلومتر مسافت برای نگهداری از تهران؛ بحران آب که مساله تخلیه پایتخت را به شکلی جدی‌تر مطرح کرده بود، با راه‌حل انتقال آب از جنوب جایگزین شد. با این وجود صرف هزینه‌های این طرح مورد تردید است.

به گزارش فرارو، اظهارات اخیر پزشکیان در مورد جدیت بحران آب با مساله تخلیه پایتخت گره خورد. هنوز نگرانی‌ تهرانی‌ها در این مورد که قرار است به کدام نقطه ایران نقل مکان کنند پابرجا بود که علی عبدالعلی زاده از منتفی شدن انتقال پایتخت خبر داد. راه حل هم پروژه عظیم انتقال آب خلیج فارس به تهران با طول ‌هزار کیلومتر است. حالا شدنی بودن این طرح در کنار تبعاتی که برای محیط زیست و جامعه دارد مورد پرسش است.

محمد درویش، کارشناس ارشد محیط زیست و عضو هیات علمی بازنشسته در موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌وگو با فرارو به بررسی ابعاد این طرح پرداخت و گفت: «اگر سند ملی امنیت قضایی را اجرا کنیم و ۱۰ درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه‌جویی کنیم، ظرف ۳ سال می‌توانیم ۵۴۰ میلیون مترمکعب آب، نیاز ۵ میلیون نفر را تامین کنیم که از این طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به تهران که می‌خواهند ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب را بیاورند، به‌مراتب ارزان‌تر، خردمندانه‌تر است.»

انتقال آب از خلیج‌فارس به تهران از نظر فنی ممکن است/ آیا این طرح خردمندانه است؟

محمد درویش به فرارو گفت: «اینکه از خلیج فارس به تهران آب منتقل شود از نظر فنی امکان‌پذیر است. اکنون که در قطب جنوب یا قطب شمال سکونتگاه ساخته‌اند، از نظر فنی این امکان وجود دارد، اما سؤال اصلی این است که آیا خردمندانه هم هست که از خلیج فارس و دریای عمان آب بکشیم به کلان‌شهری همچون تهران که همین حالا با اضافه‌بار روبه‌روست؟ طبق بررسی‌های اکولوژیکی انجام‌شده، دست‌کم میزان بارگذاری در تهران سه برابر آستانه ظرفیت تحمل آن است.»

تهران با ۲۵ تا ۳۶ سانت فرونشست روبه روست/ تهران سومین شهر نزاع‌خیز جهان است

او افزود: «همین حالا تهران با ۳۶ سانتی‌متر فرونشست در جنوب غرب و ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر در جنوب شرق روبه‌روست. تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران و منطقه است. هم‌اکنون تعداد نزاع در هر ۱۰۰ هزار نفر در تهران ۷۰۰۰ است و این شهر سومین شهر نزاع‌خیز جهان به شمار می‌رود. علت آن است که فضاهای امنی در شهر تهران وجود ندارد و خدمات مناسبی به شهروندان تهرانی ارائه نمی‌شود.»

میزان آلودگی صوتی تهران ۶۰ دسی‌بل بیش از حد توان مردم است/ انتقال آب به تهران یعنی چراغ سبز به مهاجرپذیری

این کارشناس ارشد محیط زیست گفت: «میزان آلودگی صوتی نیز در بخش بزرگی از تهران از ۶۰ دسی‌بل که حداکثر توان تحمل مردم تهران است بالاتر است. در اینجا پرسش جدی مطرح می‌شود: آیا با انتقال آب بیشتر به تهران و چراغ سبز نشان دادن به مهاجرپذیرتر شدن این کلان‌شهر و افزایش جمعیت، در حال خدمت به ایران و تهران هستیم یا خیانت؟ اصل ماجرا این است.»

ایران مرکزی استعداد چنین حجمی از جمعیت را ندارد/ باید به توزیع عادلانه امکانات اندیشید

او افزود: «منطقی‌تر آن است که بپذیریم تهران نباید بزرگ‌تر شود و جمعیت بیشتری وارد آن شود. بهتر است تسهیلات و امکانات را به سمت شهرهای جدید و مدرن در سواحل شمالی دریای عمان و خلیج فارس ببریم تا به توزیع عادلانه‌تر امکانات و جمعیت در کشور کمک کنیم.»

او تاکید کرد: «ایران مرکزی استعداد چنین حجمی از جمعیت را ندارد. تقریباً تمام اطراف تهران که زمانی تالاب بوده، اکنون به چشمه‌های بزرگ تولید گرد و خاک تبدیل شده است و چند سالی است مردم تهران با طوفان‌های گرد و خاکی شبیه به طوفان‌های یزد روبه‌رو هستند. انتقال آب بیشتر به تهران همان بلایی را سر تهرانی‌ها خواهد آورد که سر یزدی‌ها و اصفهانی‌ها آمده و می‌تواند تبعات غیرقابل‌جبرانی در افزایش بیماری‌ها بر جای بگذارد.»

شورابه آب شیرین‌کن‌ها به نابودی اکوسیستم خلیج فارس می‌انجامد/با پدیده کویر دریایی روبه‌روییم

درویش گفت: «تبعات محیط‌زیستی آب کشیدن به تهران هم باید در نظر گرفت. فرایند آب‌شیرین کردن یعنی تولید گاز گلخانه‌ای بیشتر و اینکه آن شورابه‌ای که از فرایند شیرین کردن به‌دست می‌آید دوباره وارد خلیج فارس و دریای عمان می‌شود و اکوسیستم آن منطقه را نابود می‌کند. از سال ۲۰۱۵ با پدیده‌ای در خلیج فارس و دریای عمان که از آن با نام کویر دریایی یاد می‌کنند، اطراف آب‌شیرین‌کن‌های امارات متحده عربی، بحرین و عربستان سعودی این کویرها ایجاد شده است. اگر در ایران هم استفاده از آب‌شیرین‌کن زیاد شود، ارزشمندترین اکوسیستم که بخش قابل‌توجهی از فضای دریایی ایران را تأمین می‌کند از دست می‌دهیم.»

نیروگاه حرارتی انتقال آب انرژی زیادی می‌طلبد

او افزود: «خود بحث لوله‌کشی و انتقال آب بسیار تبعات محیط‌زیستی دارد چون بخشی از اکوسیستم‌های ارزشمند در مسیر این خط لوله تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. انرژی زیادی می‌خواهد آب را در ارتفاع آوردن و نیازمند چند نیروگاه حرارتی است که خود آن نیروگاه حرارتی نیازمند آب بیشتر است. دقت کنید که تولید هر کیلووات برق از نیروگاه حرارتی ۰.۷۶ لیتر باید آب مصرف کنید و این همه می‌تواند بحران‌های محیط‌زیستی ایجاد کند.»

هر مترمکعب شیرین کردن آب بین ۵ تا ۷ دلار درمی‌آید/ بازچرخانی را فراموش کردیم

عضو هیات علمی بازنشسته در موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور گفت: «وقتی هم آب به تهران می‌رسد که خود آن هم سخت‌گیری‌هایی داشتیم که مردم قدر آب را بدانند و در واقع برویم به سمت مدیریت مصرف آب، عملا مشاهده نخواهد شد. هر مترمکعب شیرین کردن آب بین ۵ تا ۷ دلار بسته به مسافت درمی‌آید، در صورتی که ما الان ۱.۱ میلیارد مترمکعب مصرف آب تهرانی‌هاست و فاضلاب این تهرانی‌ها که به‌راحتی با یک‌هفتم این رقم قابل تصفیه و بازچرخانی است را فراموش کردیم و از آن استفاده نمی‌کنیم».

با صرفه‌جویی در ۳ سال آب مورد نیاز ۵ میلیون نفر را تامین می‌کنیم

او افزود: «استان تهران ۱.۸ میلیارد مترمکعب مصرف آب در بخش کشاورزی و ۱.۱ میلیارد مترمکعب شرب و بهداشتی است. اگر سند ملی امنیت قضایی را اجرا کنیم و ۱۰ درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه‌جویی کنیم، یعنی ظرف ۳ سال می‌توانیم ۵۴۰ میلیون مترمکعب آب، نیاز ۵ میلیون نفر را تأمین کنیم که از این طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به تهران که می‌خواهند ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب را بیاورند، به‌مراتب ارزان‌تر، خردمندانه‌تر است و انگیزه برای بخش کشاورزی که تولید در واحد سطح افزایش پیدا کند و آنان به سمت هیدروپونیک و کیس‌های گلخانه‌ای بروند که به این ترتیب بخش قابل‌توجهی از هدررفت مواد غذایی هم اصلاح شود.»

سکونتگاه‌های اطراف خلیج فارس با بحران آب شیرین روبه‌روست/ بندرعباس به بازچرخانی آب فاضلاب روی آورده

درویش گفت: «سکونتگاه‌های خلیج فارس و دریای عمان خود ما با بحران کمبود آب شیرین روبه‌روست، ولی خوشبختانه در بندرعباس نهضتی برای اولین بار راه افتاده که حدود ۱۵۰ هزار مترمکعب فاضلاب را تصفیه و بازچرخانی می‌کنند و در اختیار صنایع قرار می‌دهند تا فشار بر آب شرب بندرعباس کم شود. استاندار هرمزگان دستور داده به هلدینگ‌های پرقدرت منطقه که سراغ آب‌شیرین‌کن نروند و هزینه تامین تصفیه فاضلاب را بدهند و این الگو می‌تواند تعمیم پیدا کند به دیگر سکونتگاه‌های دریای عمان.»

ما تنها راه دسترسی جمهوری‌های آسیای میانه به دریای آزاد هستیم

او افزود: «ما می‌توانیم شهرهایی به‌مراتب زیباتر از دوبی یا دوحه در سواحل شمالی خلیج فارس و دریای عمان ایجاد کنیم که کسب‌وکار آنان آب‌محور نباشد، بر اساس استارت‌آپ‌های سبز و تجارت باشد، به‌خصوص که ما تنها راه دسترسی جمهوری‌های آسیای میانه به دریای آزاد هستیم و به این ترتیب تولید ثروت پایدار کنیم.»

خبرنگار : طناز سادات حسینی‌فر